Η Ορεστιάδα, γνωστή και ως Νέα Ορεστιάδα ή Νέα Ορεστιάς, είναι πόλη η οποία βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα του νομού Έβρου στη Θράκη και αποτελεί έδρα του ομώνυμου δήμου. Αποτελεί το βορειότερο αστικό κέντρο της Ελλάδας. Απέχει 905 χλμ. ΒΑ. από την Αθήνα, 406 χλμ. Α.-ΒΑ. από τη Θεσσαλονίκη και 109 χλμ. ΒΑ. από την Αλεξανδρούπολη. Επίσης, βρίσκεται 265 χλμ. βορειοδυτικά της Κωνσταντινούπολης και μόλις 28 χλμ. νότια της Αδριανούπολης. Είναι η δεύτερη σε πληθυσμό πόλη του νομού μετά την Αλεξανδρούπολη. Παράλληλα, είναι η έκτη σε πληθυσμό στην Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και η πεντηκοστή σε πληθυσμό στην χώρα. Σύμφωνα με την απογραφή του 2021 η δημοτική κοινότητα Ορεστιάδας, που περιλαμβάνει και τους οικισμούς Λεπτή, Νέος Πύργος, Παλαιά Σαγήνη και Σάκκος, είχε πληθυσμό 19.666 κατοίκους, από 20.211 το 2011.

Ιστορία

Ίδρυση

Η Νέα Ορεστιάδα είναι η νεότερη πόλη της Ελλάδος αφού ιδρύθηκε μόλις το 1923, από Έλληνες πρόσφυγες που κατάγονταν από την Αδριανούπολη και κυρίως από το προάστιό της Καραγάτς ύστερα από τη Συνθήκη της Λωζάνης. Το Καραγάτς το 1920, μετά την απελευθέρωση της Θράκης από τον ελληνικό στρατό, μετονομάστηκε σε Ορεστιάδα και παραχωρήθηκε στην Ελλάδα μαζί με ολόκληρη τη Δυτική Θράκη και το μεγαλύτερο τμήμα της Ανατολικής Θράκης με τη Συνθήκη των Σεβρών (10.08.1920). Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και την Ανακωχή των Μουδανιών (Οκτώβριος 1922), Οι Δυτικές Δυνάμεις (Αγγλογάλλοι) έδωσαν την Ανατολική Θράκη στην Τουρκία και ο ελληνικός στρατός υποχρεώθηκε να την εγκαταλείψει μέσα σε 15 μέρες. Ως σύνορο μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας ορίστηκε αρχικά ο ποταμός Έβρος. Συνεπώς η Αδριανούπολη που βρίσκεται ανατολικά του Έβρου ανήκε πλέον στους Τούρκους, το Καραγάτς όμως, που βρίσκεται δυτικά του Έβρου παρέμενε στην Ελλάδα. Καθώς η Ανατολική Θράκη εκκενώθηκε από τον ελληνικό πληθυσμό της, αρκετοί κάτοικοι της Αδριανούπολης κατέφυγαν στο γειτονικό προάστιό της, το Καραγάτς, στην άλλη όχθη του ποταμού (τη δυτική και ελληνική), με την ελπίδα πως κάτι θα άλλαζε και θα επέστρεφαν πιο εύκολα στα σπίτια τους. Όμως στη συνδιάσκεψη της Λωζάνης οι Άγγλοι με βασικό αντιπρόσωπο τον υπουργό εξωτερικών Κέρζον (Curzon), οι Γάλλοι με τον πρωθυπουργό Πουανκαρέ και οι Ιταλοί με τον πρωθυπουργό Μουσολίνι, υπέκυψαν στην απαίτηση του Τούρκου Ισμέτ πασά (Ινονού), βουλευτή Αδριανούπολης, που ζητούσε από την Ελλάδα ως αποζημίωση 4 δισεκατομμύρια χρυσά φράγκα, το μισό πολεμικό και εμπορικό ελληνικό στόλο, να φύγει το Οικουμενικό Πατριαρχείο από την Κωνσταντινούπολη και να γίνει δημοψήφισμα στη Δυτική Θράκη. Στην αντίδραση του Ελευθέριου Βενιζέλου, το Μάιο του 1923, ο Γάλλος στρατηγός Μαυρίκιος Πελλέ προτείνει: «Αφού η Ελλάδα δεν μπορεί να πληρώσει, να παραχωρηθεί η παλιά Ορεστιάδα - Καραγάτς στους Τούρκους». Η πρότασή του έγινε αποδεκτή. Το Καραγάτς με τα χωριά Μπόσνα και Ντεμερντές, δόθηκε στους Τούρκους για στρατιωτικούς και οικονομικούς λόγους και για να έχει η Αδριανούπολη σιδηροδρομικό σταθμό. Οι 17.000 Έλληνες κάτοικοι του τριγώνου του Καραγάτς μάθανε για την παραχώρησή του στις 27 Μαΐου 1923. Η εγκατάλειψη της παλιάς Ορεστιάδας άρχισε από τον Ιούλιο του 1923 και στις 15-9-1923 και ώρα 10:20, παραδόθηκε στους Τούρκους. Στις 4 Ιουνίου 1923, επιτροπή που σχηματίστηκε την προηγούμενη μέρα σε κοινή σύσκεψη των κατοίκων της παλιάς Ορεστιάδας-Καραγάτς, πήγε 17 χιλιόμετρα νοτιότερα, στην ακατοίκητη αγροτική τοποθεσία Κουμ-Τσιφλίκ (Αμμώδες Τσιφλίκι), για να δει αν μπορεί να δημιουργηθεί μια καινούρια πόλη. Ο τόπος κρίθηκε κατάλληλος και αρχικά μεταφέρθηκαν 900 οικογένειες. Στις 12 Αυγούστου 1923, έγιναν τα εγκαίνια της νέας πόλης που ονομάστηκε Νέα Ορεστιάς και αργότερα Νέα Ορεστιάδα για να θυμίζει την παλιά Ορεστιάδα, το Καραγάτς. Ο αγιασμός των εγκαινίων της νέας πόλης έγινε τον Αύγουστο του 1923 από τον Μητροπολίτη Αδριανουπόλεως (και για λίγο Ορεστιάδας) Πολύκαρπο με την παρουσία του Γενικού Διοικητή της Θράκης Σπύρου Δάσιου. Ο Δήμος Νέας Ορεστιάδας, επέλεξε ως οικόσημο της πόλης την Ιφιγένεια, επειδή κι η Ορεστιάδα-Καραγάτς, ως μια άλλη Ιφιγένεια, θυσιάστηκε, αφού παραχωρήθηκε στην Τουρκία, ως αντάλλαγμα στις αξιώσεις της για πολεμική αποζημίωση από την Ελλάδα, και λόγω της αδυναμίας της Ελλάδας να ανταποκριθεί σ’αυτές.

Αρχική ανοικοδόμηση και επέκταση της πόλης

Ο Σπύρος Δάσιος οργάνωσε το σχέδιο δράσης για την ίδρυση της πόλης, εξασφαλίζοντας χρήματα και υλικά οικοδομών για την ανέγερση σπιτιών για όλους, κυρίως όμως, για τους άπορους. Η παρουσία του στο χτίσιμο της Νέας Ορεστιάδας ήταν σταθερή, για να λύνει προβλήματα, συχνά μάλιστα και για να βοηθά τους κατοίκους με τα ίδια του τα χέρια. Από ευγνωμοσύνη για την προσφορά του στην πόλη, οι κάτοικοι της Νέας Ορεστιάδας τον ανακήρυξαν επίτιμο δημότη και έδωσαν το όνομά του στην κεντρική πλατεία της πόλη, η οποία μέχρι και σήμερα ονομάζεται πλατεία Δασίου. Η Κυβέρνηση, για το χτίσιμο της πόλης και την αντιμετώπιση των πρώτων προβλημάτων των προσφύγων ίδρυσε αρχικά το Ταμείο Στέγασης της Νέας Ορεστιάδας και το Γραφείο του Νομογεωπόνου, το φθινόπωρο του 1923, με προϊστάμενο το Σεραφείμ Σεραφειμίδη, στο οποίο ανέθεσε την προσωρινή διανομή των χωραφιών και των γεωργικών εργαλείων. Η διανομή αυτή γινόταν ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών της κάθε οικογένειας. Αργότερα οργανώθηκε το γραφείο Εποικισμού Νέας Ορεστιάδας, του οποίου Διευθυντής ήταν και πάλι ο Σεραφείμ Σεραφειμίδης, και ανέλαβε όλες τις υπηρεσίες στέγασης και αποκατάστασης των προσφύγων. Ο Σεραφείμ Σεραφειμίδης, καθώς ήταν πρόσφυγας κι αυτός από τον Πόντο, γνώριζε την πίκρα της προσφυγιάς και γι’ αυτό το λόγο εργάστηκε με ζήλο για την αποκατάσταση των προσφύγων. Μέσα σε ένα χρόνο κατασκευάστηκε ο πρώτος πυρήνας της Νέας Ορεστιάδας με λίγα σπίτια και χαρακτηριστικό γνώρισμα τις πολλές λάσπες. Λάσπες, που έκαναν μαρτυρικές τις μετακινήσεις και αφάνταστη την ταλαιπωρία. Ενδεικτικό της πολλής λάσπης είναι το ακόλουθο περιστατικό: Το 1925 αγοράστηκε το πρώτο ταξί στην Νέα Ορεστιάδα και το Νοέμβριο του ίδιου χρόνου βούλιαξε στις λάσπες του κεντρικού δρόμου. Τρία ζευγάρια βόδια προσπάθησαν να το τραβήξουν απ’ τις λάσπες αλλά δεν τα κατάφεραν κι έμεινε το ταξί εκεί όλο το χειμώνα. Όλα τα σπίτια χτίζονταν με ωμοπλίνθους (κερπίτσια) και, φυσικά, με λάσπη. Στο χτίσιμο εργάζονταν όλη η οικογένεια, αφού οι τεχνίτες οικοδόμοι ήταν ελάχιστοι, ενώ μεγάλο πρόβλημα αντιμετώπιζαν με το νερό, καθώς η μοναδική αντλία (τουλούμπα) της περιοχής βρίσκονταν στον κάμπο.Η ζωή των ανθρώπων ήταν πολύ δύσκολη. Μεγάλος αριθμός πέθανε απο τις κακουχίες , τις αρρώστιες και τα φίδια Για εννιά χρόνια η έκταση της πόλης έμεινε η ίδια. Το 1932, όμως, έγινε η πρώτη φυσική επέκταση στα βόρεια από τους κατοίκους των οικισμών του κάμπου Οινόης και Κλεισσούς και στα νότιά της από τους κατοίκους του χωριού Σαγήνη, που βρισκόταν επίσης στον κάμπο, ανθρώπων που κατάγονταν από το Μεγάλο Ζαλούφι, το Λεοντάρι και το Κρασοχώρι της Ανατολικής Θράκης. Αιτία της μετακίνησής τους ήταν οι μεγάλες πλημμύρες του ποταμού Έβρου εκείνη τη χρονιά. Για τον ίδιο λόγο το 1956 όσοι κάτοικοι των παραπάνω οικισμών δεν είχαν μετακινηθεί στη Νέα Ορεστιάδα ως τότε, αναγκάστηκαν να το κάνουν αυτή τη φορά, καθώς κατάλαβαν πως δεν κινδύνευαν μόνο οι περιουσίες τους αλλά και η ίδια η ζωή τους.

Όνομα - Ιστορία

Η νέα πόλη αποφασίστηκε να ονομασθεί "Νέα Ορεστιάς". Αργότερα το δημοτικό συμβούλιο Ορεστιάδας, αποφάσισε η σφραγίδα του Δήμου να έχει ως έμβλημα την Ιφιγένεια, συμβολίζοντας τη θυσία της παλιάς Ορεστιάδας για το συμφέρον της πατρίδας. Σύμφωνα με την παράδοση, όταν ο Ορέστης σκότωσε τη μητέρα του, την Κλυταιμνήστρα, κυνηγημένος από τις Ερινύες, πήγε στο Μαντείο το οποίο τον συμβούλεψε να λουστεί στη συμβολή τριών ποταμών. Ο Ορέστης λούστηκε στη συμβολή των ποταμών, Άρδα, Έβρου και Τόνζου και απαλλάχθηκε από τις Ερινύες. Σε ανάμνηση της θεραπείας του ίδρυσε την Ορεστιάδα, την μετέπειτα Ουσκουδάμα, που ήταν η πρωτεύουσα της θρακικής φυλής των Οδρυσών. Το 127 π.Χ. ονομάσθηκε Αδριανούπολη προς τιμή του Ρωμαίου αυτοκράτορα Αδριανού. Το 1361, η Αδριανούπολη καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς. Το 1920 μετά τον Α’ παγκόσμιο πόλεμο η Αδριανούπολη δόθηκε στους Έλληνες όμως η απελευθέρωσή της κράτησε μόνο 2 χρόνια. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και τη συνθήκη της Λωζάννης οι Έλληνες εγκατέλειψαν οριστικά την Αδριανούπολη. Από τη N. Ορεστιάδα διέρχονταν το διάσημο τρένο Orient Express.

Σήμερα

Η Ορεστιάδα είναι μια σύγχρονη ελληνική πόλη. Αποτελεί σημαντικό αγροτικό και εμπορικό κέντρο της βορειοανατολικής Ελλάδας, με σιδηροδρομική και οδική σύνδεση. Στην Ορεστιάδα λειτουργεί η Σχολή Επιστημών Γεωπονίας και Δασολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης με δύο τμήματα, το Τμήμα Αγροτικής Ανάπτυξης και το Τμήμα Δασολογίας και Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων. Η Σχολή πέραν της ακαδημαϊκής της διάστασης και δράσης, μετέχει ενεργά και συμβάλει ουσιαστικά στα πολιτιστικά και πολιτισμικά δρώμενα του Δήμου Ορεστιάδας με κορυφαίο γεγονός την καθιέρωση ως θεσμού του πανελληνίου συνεδρίου με τίτλο "Πανελλήνιο Συνέδριο Ιστορίας και Πολιτισμού της Ορεστιάδας" και το οποίο διοργανώνεται κάθε δύο (2) έτη. Κάθε καλοκαίρι πραγματοποιείται το μουσικό φεστιβάλ του Άρδα με τη συμμετοχή γνωστών Ελλήνων και ξένων τραγουδιστών και μουσικών. Τα τελευταία χρόνια κάθε Δεκέμβρη πραγματοποιούνται Χριστουγεννιάτικες εκδηλώσεις στην πλατεία και στο κέντρο της πόλης με το όνομα "Αγγέλων Φως¨. Επίσης την Τσικνοπέμπτη πραγματοποιείται παρέλαση καρναβαλιστών στην πόλη με το όνομα ¨Τσικνομπουρμπούλης".

Αθλητισμός

Πετοσφαίριση

Ο Αθλητικός Όμιλος Ορεστιάδος είναι ελληνικό πετοσφαιρικό σωματείο το οποίο ιδρύθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου 1970. Το τμήμα πετοσφαίρισης του Α.Ο. Ορεστιάδος αγωνίστηκε για πρώτη φορά το 1971. Το 1984 με τον Ηλία Ιεροκλή στο τιμόνι της ομάδας εξασφάλισε τη συμμετοχή της για πρώτη φορά στην Α΄ Εθνική Κατηγορία. Από το 1989 και μετά αποτέλεσε μία από τις ισχυρότερες ομάδες όχι μόνο του Πρωταθλήματος Ελλάδας αλλά και των ευρωπαϊκών διοργανώσεων. Τρεις φορές κατέκτησε τη 2η θέση στο Πρωτάθλημα Ελλάδας και άλλες 4 φορές συμμετείχε στην τελική φάση ευρωπαϊκών διοργανώσεων με κορυφαία στιγμή τη 2η θέση στο Κύπελλο Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας την αγωνιστική περίοδο 1994–1995 όπου απέκλεισε τη μεγάλη τότε Volley Gonzaga Milano του Σίλβιο Μπερλουσκόνι με 3–2 set και αγωνίστηκε στον τελικό με την Pallavolo Parma από την οποία έχασε με 3–0 set. Την αγωνιστική περίοδο 2006–2007 ο Α.Ο. Ορεστιάδος υποβιβάστηκε από την Α1 Εθνική Κατηγορία μετά από αγώνες play out. Την αγωνιστική περίοδο 2007–2008 ο Α.Ο. Ορεστιάδος έχασε την άνοδο στo Πρωτάθλημα Ελλάδας στα μπαράζ για μία νίκη απέναντι στον A.O. Φοίνικα Σύρου. Tην αγωνιστική περίοδο 2009–2010 η ομάδα έπεσε στη Β΄ Eθνική Kατηγορία και από εκεί ξεκίνησε και η μετέπειτα άνοδος καθώς την αγωνιστική περίοδο 2010–2011 ανεβαίνει και πάλι στην Α2 Εθνική Κατηγορία αήττητη και μπαίνει στο παιχνίδι της ανόδου που χάθηκε για λίγο την αγωνιστική περίοδο 2011–2012. Την αγωνιστική περίοδο 2012–2013 συμμετείχε στα play off ανόδου, αλλά μένοντας τρίτη έχασε την άνοδο στη Volley League. Την αγωνιστική περίοδο 2013–2014 η ομάδα της Ορεστιάδας κατάφερε να πετύχει αυτό που χρόνια επιζητούσε και στα μπαράζ ανόδου της Α2 Εθνικής Κατηγορίας με αντιπάλους τις Μ.Ε.Ν. Τούμπας, Α.Ο.Ν. Αργυρούπολης και Κολλέγιο Αθηνών κατάφερε να πάρει την άνοδο και επέστρεψε ξανά στη Volley League μετά από 7 χρόνια.

Ποδόσφαιρο

Ο Μουσικός Γυμναστικός Σύλλογος Ορέστης Ορεστιάδας είναι αθλητικός σύλλογος με έδρα την πόλη της Ορεστιάδας του Νομού Έβρου. Ιδρύθηκε το 1927, διαθέτει ποδοσφαιρικό τμήμα και είναι από τα πιο ιστορικά σωματεία της Ε.Π.Σ. Έβρου. Στην αρχή της ύπαρξής του διέθετε και μουσικό τμήμα. Τα χρώματά του είναι γαλάζιο και λευκό, και έχει ως έδρα το Δημοτικό Στάδιο Ορεστιάδας. Από το 2009 αγωνίζεται στην Α΄ κατηγορία της Ε.Π.Σ. Έβρου.

Πολιτισμός

Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος Αδριανουπόλεως Κέντρο Πολιτισμού και Κοινωνικής Διακονίας Ορεστιάδας

Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Νέας Ορεστιάδας και Περιφέρειας

Το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Νέας Ορεστιάδας και Περιφέρειας φιλοξενεί εκθέματα της προσφυγικής ιστορίας των κατοίκων της πόλης, τον διωγμό και την εγκατάσταση στη νέα πόλη.

Πληθυσμός

Κλίμα

Η Ορεστιάδα έχει σχετικά ήπιους χειμώνες και καυτά καλοκαίρια. Η βροχή πέφτει κυρίως κατά τη διάρκεια του χειμώνα.

Γνωστοί Ορεστιαδίτες

Νικηφόρος Βρυέννιος ο Νεότερος, Βυζαντινός διπλωμάτης, ρήτορας και στρατιώτης Αμπατζόγλου Θεολόγος, Ιερολοχίτης Αξιωματικός (Μέση Ανατολή, Αίγυπτο - Κάϊρο - Πρόεδρος Ριμινιτών & Ιερολοχιτών Ορεστιάδας (γεν.1921 Καραγάτσι Αδριανούπολης). Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή (Νέα Βύσσα), μαθηματικός, διδάσκων πανεπιστημίου Θανάσης Παπαθανασίου, συγγραφέας Φωτεινή Τσακίρη, ηθοποιός Ρένος Χαραλαμπίδης (Σπήλαιο Έβρου), ηθοποιός Γιάννης Στάνκογλου (Θούριο Έβρου), ηθοποιός Νίκος Σαμαράς, πρώην διεθνής πετοσφαιριστής Αντώνης Τσακιρόπουλος, πρώην διεθνής πετοσφαιριστής Δημήτρης Τζούριτς, διεθνής πετοσφαιριστής Δημήτρης Γκαράς, διεθνής πετοσφαιριστής Θεόδωρος Μποζίδης, πρώην διεθνής πετοσφαιριστής Γιώργος Παπάζογλου, πρώην διεθνής πετοσφαιριστής Πέτρος Πολυχρονίδης (Νέα Βύσσα Έβρου), παρουσιαστής, δημοσιογράφος Στέλιος Βενετίδης, πρώην διεθνής ποδοσφαιριστής, πρωταθλητής Ευρώπης το 2004 με την εθνική Ελλάδος Γιώργος Μπατατούδης, πρώην πρόεδρος ΑΕΛ και ΠΑΟΚ Νίκος Αλαβάντας (Κριός Έβρου), παλαίμαχος διεθνής ποδοσφαιριστής Μαρία Χατζηνικολάου, πετοσφαιρίστρια Σπύρος Χατζηαγγελάκης, ηθοποιός Κώστας Μακέδος, ηθοποιός

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Ορεστιάδας Νέα Ορεστιάδα (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)