Η Κως είναι ελληνικό νησί του Αιγαίου. Έχει πληθυσμό 37.089 μόνιμους κατοίκους (απογραφή 2021) και είναι το τρίτο μεγαλύτερο νησί της Δωδεκανήσου σε έκταση μετά τη Ρόδο και την Κάρπαθο και το δεύτερο σε πληθυσμό μετά τη Ρόδο. Η επιφάνεια του νησιού είναι 295,3 τ.χλμ. με ακτογραμμή 112 χιλιομέτρων. Πρωτεύουσα του νησιού είναι η Κως, όπου είναι και το κυριότερο λιμάνι του νησιού. Απέχει από τον Πειραιά 200 ναυτικά μίλια. Είναι πλούσιο σε ιστορικά μνημεία νησί και παρουσιάζει αξιόλογο αρχαιολογικό και τουριστικό ενδιαφέρον. Αποκαλείται επίσης και νησί του Ιπποκράτη, του πατέρα της ιατρικής, επειδή εκεί γεννήθηκε ο Ιπποκράτης. Η σημερινή Κως είναι ένα σύγχρονο τουριστικό νησί με πολλές δυνατότητες σε θέματα διαμονής, φαγητού, σπορ, εκδρομών, ψυχαγωγίας. Το πλέον αξιοσημείωτο στοιχείο που χαρακτηρίζει το νησί είναι οι ατελείωτοι ποδηλατόδρομοι, γι' αυτό και πολύ συχνά η Κως χαρακτηρίζεται ως το νησί του ποδηλάτου.

Ιστορία

Σύντομο ιστορικό

Τα σημάδια του χρόνου και της διαδρομής των πολιτισμών και των λαών που πέρασαν από την Κω είναι ζωντανά μέχρι και σήμερα. Από τη μυθολογική εποχή του Ηρακλή και του βασιλιά Χαρμύλου και την ελληνιστική εποχή του ασκληπιείου, του αρχαίου σταδίου, της αρχαίας αγοράς και του αρχαίου θεάτρου μέχρι τη σημερινή εποχή με τις σύγχρονες υποδομές και τους οικισμούς της φέρουν τα σημάδια πολλών λαών και πολιτισμών. Η ονομασία του νησιού επιδέχεται πολλές ερμηνείες. Μια εκδοχή είναι ότι ίσως προέρχεται από την καρική λέξη κοιόν, δηλ. πρόβατο λόγω της διαδεδομένης εκτροφής των προβάτων με πλούσιο μαλλί. Για πολλά χρόνια υπήρχε εργοστάσιο ντομάτας στην παραθαλάσσια περιοχή της Λάμπης του οποίου τα ερείπια κατεδαφίστηκαν οριστικά το καλοκαίρι του 2019.

Αρχαιότητα

Το νησί κατοικήθηκε από τους προϊστορικούς χρόνους. Αποικίστηκε αρχικά από τους Κάρες και στους ιστορικούς χρόνους δέχτηκε Δωριείς από την Αργολίδα. Τον 7ο-6ο αι. π.Χ., η Κως μαζί με τις πόλεις Κνίδο, Αλικαρνασσό, Ιαλυσό, Κάμειρο και Λίνδο, αποτέλεσε τη δωρική εξάπολη. Το 500 π.Χ. κατακτήθηκε από τους Πέρσες, από τους οποίους ελευθερώθηκε το 479 π.Χ. και έγινε μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας. Γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη τον 4ο αι. π.Χ. κυρίως ύστερα από την εγκαθίδρυση της νέας πόλης της Κω (366 π.Χ.) στη Β.Α. ακτή του νησιού, στη θέση της σημερινής πρωτεύουσας. Στην Κω γεννήθηκε ο πατέρας της ιατρικής Ιπποκράτης (460-357 π.Χ.), μετά τον θάνατο του οποίου καθιερώθηκε στο νησί το ασκληπιείο. Κατακτήθηκε από το Μέγα Αλέξανδρο το 332 π.Χ.

Μεσαίωνας

Στα χρόνια της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας το νησί παράκμασε, αλλά γνώρισε νέα ακμή στους βυζαντινούς χρόνους. Λεηλατήθηκε από τους Σαρακηνούς (11ο αι. μ.Χ.), πέρασε στους Γενοβέζους, τους Ενετούς και το 1315 στους Ιππότες του τάγματος του Αγίου Ιωάννη. Τα ονόματα των κυβερνητών της νήσου, δηλαδή των διοικητών του τάγματος Ιωαννιτών Ιπποτών της Κω, οι οποίοι διορίζονταν από το συμβούλιο ιπποτών της Ρόδου, διέσωσε ο Γερμανός μεσαιωνοδίφης Καρλ Χοπφ και έχουν ως ακολούθως: Dragonetto di Gaudiosa (1338 - 1344), Bertrando di Cantesio (1346 - 1353), Raimondo Berenger (1358 - ...), Bertione di Guyac (... - 1381), Ruggero di Lupoalto (1381 - 1385), Essone Schlegelholtz (1386 - 1412), Lucio di Valines (1413), Ermanno di Ow (1414 - 1415), Pietro di Baume (1421 - ...), Gisberto di Miraljes (1428), Ruggero di Lubant, Fantino Quirini (1436 - 1453), Giovanni di Fay (1453 - 1454), Giovanni di Chateauneuf (1454 - 1457), Pietro di Brissons (1458 - ...), Adimaro Dupuy (1464 - 1466), Giacomo de la Celtru, Edoardo di Carmadino (1471 - 1495), Giovanni Dadeu (1495 - 1501), Costanzo Operti (1501 - 1503), Bernardino Piossasco di Airsca (1503 - 1505), Berengario di Monsaberg (1505 - 1507), Antonio di S. Martino (1507 - 1510), Guiotto "Ragusa" Castellana (1510 - 1513), Francesco Sans (1513 - 1515), Giovanni "Parisot" de la Valette (1515 - 1516), Giacomo Gibert (1516 - 1519), Prejan de Bidoux (1519 - 1522) και Pierino da Ponte (1522). Οι ανωτέρω διοικητές είχαν διάφορους τίτλους, όπως Precettore, Commendatore (Ταξίαρχος ή λαϊκιστί "κομεντόρης"), Baglivo (Βάϊλος), Governatore, Luogotenente και Priore.

Νεότερα χρόνια

Το 1522 κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς, ενώ το 1821, παρά το γεγονός πως η Κως δεν συμμετείχε στην Ελληνική Επανάσταση, πραγματοποιήθηκαν - περιορισμένης κλίμακας - διώξεις κατά του ελληνικού στοιχείου της νήσου. Το 1912 η Κως όπως και τα άλλα Δωδεκάνησα περιήλθαν στους Ιταλούς. Πολλοί Μικρασιάτες κατέφυγαν στην Κω και τα υπόλοιπα στα Δωδεκάνησα τον Μάιο του 1914, καθώς οι διωγμοί στα απέναντι μικρασιατικά παράλια είχαν ενταθεί ενάντια στο ελληνικό στοιχείο. Τους τελευταίους μήνες του 1918, μετά τη λήξη του Α΄ παγκοσμίου πολέμου για την Τουρκία, άρχισε η παλιννόστηση των προσφύγων στη Μικρά Ασία. Συγκεκριμένα με τη ανακωχή του Μούδρου (1918) και την αποβίβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη (1919) αρκετοί πρόσφυγες που είχαν παραμείνει στα Δωδεκάνησα επέστρεψαν στη Μικρά Ασία αλλά προσωρινά όπως αποδείχθηκε. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, πολλές οικογένειες Μικρασιατών εγκαταστάθηκαν πλέον οριστικά στην Κω και τα άλλα νησιά. Στις 3 Οκτωβρίου 1943 καταλήφθηκε από γερμανικά στρατεύματα. Στις 9 Μαΐου 1945 πέρασε στα χέρια των Άγγλων και στις 7 Μαρτίου 1948 πραγματοποιήθηκε η ενσωμάτωση του νησιού με την Ελλάδα. Το νησί της Κω πλήγηκε από σεισμούς κατά τα έτη 142, 469, 554, 1933 και 2017 (μεγέθους έως και 7,0).

Οικισμοί

Στην Κω, εκτός από την πρωτεύουσα, την πόλη της Κω, υπάρχουν και έξι μεγάλα χωριά, η Κέφαλος, η Καρδάμαινα, η Αντιμάχεια, το Μαστιχάρι, το Πυλί και το Ζηπάρι. Με τις τελευταίες αλλαγές στη νομοθεσία ολόκληρο το νησί αποτελεί τον ενιαίο δήμο Κω, στον οποίο ενσωματώθηκαν οι τέως δήμοι Δικαίου και Ηρακλειδών.

Δημογραφικά στοιχεία

Η εξέλιξη του πληθυσμού του νησιού, από το 1821 έως το 1981, έχει ως εξής: 1821 11.000 κάτοικοι, 1850 12.000, 1900 15.700, 1910 16.500, 1912 14.570, 1917 15.070, 1922 16.000, 1931 21.170, 1936 19.845, 1941 18.231, 1947 18.545, 1951 19.076, 1961 18.187, 1971 16.650 και 1981 20.350.

Αξιοθέατα

Αρχαιολογικοί Χώροι & Μνημεία

Τα ερείπια της αρχαίας πόλης μαζί με τα ελληνιστικά και ρωμαϊκά οικοδομήματα κοντά στο λιμάνι: Στην περιοχή αυτή υπάρχουν τμήματα της αρχαίας αγοράς (4ου - 3ου αι. π.Χ.), η Μεγάλη Στοά (Καμάρα του Φόρου) και άλλες μικρότερες στοές με ιερά αφιερωμένα στον Διόνυσο, την Αφροδίτη και τον Ηρακλή. Στο εσωτερικό της πόλης Ωδείο (3ου αι. π.Χ.) καλά διατηρημένο με 12 κερκίδες και θολωτές στοές, η Κάζα Ρομάνα, αναστηλωμένο ρωμαϊκό αρχοντικό με θαυμάσια μωσαϊκά. Επίσης το Ξυστό (μέρος του Γυμναστηρίου, 2ου αι. π.Χ.) με δεκαέξι αναστηλωμένες κολόνες από τις εβδομήντα που το αποτελούσαν συνολικά, τα δύο κτίρια που στέγαζαν τα ελληνιστικά και ρωμαϊκά λουτρά και ένα μέρος του ρωμαϊκού δρόμου με μάρμαρα, μωσαϊκά και ψηφιδωτά. Εντός της σύγχρονης πόλης βρίσκεται και το αρχαίο στάδιο της Κω στη διασταύρωση των οδών 31ης Μαρτίου και Μεγάλου Αλεξάνδρου. Το στάδιο βρίσκεται μπροστά στο παρεκκλήσι της Αγίας Άννας (ΝΔ των ερειπίων των βόρειων Θερμών) και ανήκει στο πρώτο μισό του 2ου π.Χ αιώνα. Στο λιμάνι της Κω βρίσκεται το κάστρο της Νεραντζιάς και αποτελεί το σημαντικότερο και καλύτερα διατηρημένο κάστρο του νησιού. Αρχαιολογικό μουσείο: Βρίσκεται στην πλατεία Ελευθερίας και περιλαμβάνει συλλογή με ευρήματα προϊστορικά, γλυπτά ελληνιστικά και κλασικά μικρά αγάλματα της Αφροδίτης, του Έρωτα, της Δήμητρας, του Ιπποκράτη, επιγραφές και ψηφιδωτά με παραστάσεις και αρχιτεκτονικά μαρμάρινα μέρη ναών και κτιρίων.

Το κάστρο των ιπποτών: Χτισμένο στη δεξιά μεριά του λιμανιού, αποτελεί το επιβλητικότερο μνημείο της Ιπποτοκρατίας. Διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση και αποτελεί κλασικό δείγμα επιβλητικής αμυντικής της εποχής του. Έχει διπλό τείχος και τάφρο. Κατασκευάστηκε το 15ο αι. αλλά ολοκληρώθηκε το 16ο αι.. Ο πλάτανος του Ιπποκράτη: Ένα τεράστιο δέντρο με περίμετρο κορμού περίπου 12 μέτρα. Πιστεύεται ότι ότι κάτω απ' τη σκιά αυτού του δέντρου δίδαξε ο Ιπποκράτης την Ιατρική στους μαθητές του. Μια γέφυρα συνδέει το σημείο, όπου βρίσκεται ο πλάτανος, με το κάστρο των Ιπποτών. Το ασκληπιείο της Κω: Είναι το πιο διάσημο σημείο της Κω και άρχιζε να χτίζεται τον 4ο αι. π.Χ.. Βρίσκεται σε απόσταση 4 χλμ. από την πόλη μέσα σε άλσος με κυπαρίσσια και επρόκειτο για το μεγαλύτερο θεραπευτήριο της αρχαίας Ελλάδας. Από τον ναό του Ασκληπιού σώζονται μόνο τα θεμέλια και λίγες κολόνες, ενώ κολώνες σώζονται και από τη στοά που φέρεται ότι στέγαζε την ιατρική σχολή του Ιπποκράτη. Σε κοντινή απόσταση υπήρχαν κατά την αρχαιότητα θερμές πηγές με τρεχούμενα ιαματικά νερά. Το μουσουλμανικό τέμενος της Λόζιας: Κτίστηκε από τον Γαζή Πασά το 1786. Βρίσκεται δίπλα στον πλάτανο του Ιπποκράτη. Αποτελείται από ευρύχωρο νάρθηκα και το κυρίως τζαμί. Το τέμενος Ντεφτερντάρ βρίσκεται στην πλατεία Ελευθερίας και πήρε το όνομά του από τον υπουργό οικονομικών του σουλτάνου Ιμπραήμ Εφέντη που το έκτισε την περίοδο του 1780.

Η συναγωγή Καλ Σαλώμ βρίσκεται στην οδό Αλεξάνδρου Διάκου 4 στο ιστορικό κέντρο της Κω. Ανεγέρθηκε το 1935 σε σχέδια των Ιταλών αρχιτεκτόνων Αρμάντο Μερταμπίτι και Ροντόλφο Πετράκο. Την κατασκευή της ανέλαβε η κατασκευαστική εταιρία De Martis-Sardelli. Το συγκροτημα της συναγωγής περιλαμβάνει τη συναγωγή και τη διπλανή οικία του ραββίνου, η οποία σήμερα στεγάζει τα γραφεία της αστικής εταιρείας "Ιπποκράτης""Κως: ΚΩΣμοπολίτισσα". Ειδικό αφιέρωμα περιοδικού Γεωτρόπιο, τεύχος 69, σ.36-49 (Αυγ. 2001) ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΩ. Από τα προιστορικά μέχρι τα ρωμαικά χρόνια,έκδοση Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Δωδεκανήσου,Επαρχείο Κω 2004 ΚΩΣ 1912-1948 ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ Κωνσταντίνος Κογιόπουλος, τομ. Α και Β, έκδοση ΔΟΠΑΒΣ Δήμου Κω 2011 Βεργωτής Γεώργιος, Η Εκπαίδευση στο Κοινό της Ρόδου κατά την Ιταλοκρατία, ΔΙ.ΚΕ.Μ.ΜΕ, Ρόδος 1997. Βεργωτής, Γεώργιος, Η εκπαίδευσης εις την νήσον Κω. Ανάτυπο εκ του περιοδικού Τέχνη. Αθήνα, 1971. Ιωάννου, Κώστας, ΙΤΑΛΙΚΗ ΚΑΤΟΧΗ ΣΤΗ ΚΩ 1912 – 1945 ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΙ, Διπλωματική Εργασία, ΕΑΠ,Κως, 2012. Καραναστάσης, Ηρακλής. Η Παιδεία στη Κω. Από την Τουρκοκρατία ως σήμερα (1522-1979). Αθήνα. 1979. Καρπάθιος, Εμμανουήλ. Μητροπολίτης Μεσημβρίας της επί Ευξείνω. Εκκλησία Κω Δωδεκανήσου. τ. 1-2. Αθήναι, 1968. Κιαπόκας, Μανόλης, Η εκπαίδευση στην Κω κατά την Ιταλοκρατία. Κωακά, τ.6, Έκδοση Πνευματικού Ομίλου Κώων «Φιλητάς», Κως, 1998, σ.232-248 Κλαδάκη-Μενεμενλή Φ., Φρέρης Τ. Από την Εκπαιδευτική Ιστορία της Ρόδου (1889-1989), Σύρος, 2002. Μανωλέρη, Χρυσάνθη, Μαρία Πανάγου & Ελένη Μαρσέλλου (2001). Ιστορία της Κω (Β΄ τόμος): Από τα ρωμαϊκά χρόνια μέχρι το τέλος της ιπποτοκρατίας. Έκδοση Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Δωδεκανήσου, Επαρχείο Κω. Messinas, Elias. (2022). The Synagogues of Greece: A Study of Synagogues in Macedonia and Thrace: With Architectural Drawings of all Synagogues of Greece. (ISBN 979-8-8069-0288-8), 171-174. Παπαϊωάννου, Μανώλης, (1990). Ρόδος και νεώτερα κείμενα. 2. Annuario amministrativo e statistico per l’ anno 1922, a cura del dott. Ermanno Armao, μετάφραση – παρουσίαση Μ. Δ. Παπαϊωάννου, Αθήνα – Γιάννινα. Μαρία Ζ. Σιγάλα, "Ο ζωγραφικός "πλούτος" του Αγίου Νικολάου του Φτωχού στην πόλη της Κω", ΙΣΤΟΡΙΑ-ΤΕΧΝΗ-ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΚΩ. Α΄ Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο. Κως, 2-4 Μαΐου 1997 (επιμ. Γ. Κοκκορού-Αλευρά, Α.Α. Λαιμού, Ε. Σημαντώνη-Μπουρνιά), Αθήνα 2001,441-463. Τσιρπανλής, Ζαχαρίας. (1998). Ιταλοκρατία στα Δωδεκάνησα (1912-1943). Αλλοτρίωση του ανθρώπου και του περιβάλλοντος. Έκδοση Δήμου Ρόδου. Τσιρπανλής, Ζαχαρίας. Η Εκπαιδευτική Πολιτική των Ιταλών στα Δωδεκάνησα (1912-1943). Θεσσαλονίκη: University Studio Press, 2007. Χατζηβασιλείου, Βασίλης. Ιστορία της Νήσου Κω. Αρχαία – Μεσαιωνική – Νεώτερη. Έκδοση Δήμου Κω, 1990.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δημοτικός Οργανισμός Τουρισμού του Δήμου Κω Αρχειοθετήθηκε 2013-08-26 στο Wayback Machine. Ταξιδιωτικός οδηγός Κω Τουριστικές πληροφορίες - Διακοπές στη Κω Νέα της Κω Κως, η πόλη των αρωμάτων (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ) ΚΩΣ Μαρίνα kos.gr