Η Κρεμαστή είναι κωμόπολη της Ρόδου και ένας από τους μεγαλύτερους οικισμούς του νησιού. Βρίσκεται 12 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά από την πρωτεύουσα, στη βορειοδυτική ακτή του νησιού. Ανήκει διοικητικά στον πρώην καποδιστριακό Δήμο Πεταλούδων, ενώ με τη διοικητική μεταρρύθμιση του Καλλικράτη (2010-2011) αποτελεί μαζί με τον οικισμό Αερολιμένα την δημοτική κοινότητα Κρεμαστής και υπάγεται στην δημοτική ενότητα Πεταλούδων του δήμου Ρόδου. Πρόκειται για ένα σύγχρονο τουριστικό οικισμό που έχει αναπτυχθεί κατά μήκος κυρίως του κεντρικού δρόμου που οδηγεί από τη Ρόδο στις παραλίες και τα θέρετρα της δυτικής ακτής. Ο πληθυσμός της βάσει της απογραφής του 2011 ανέρχεται στους 5.363 μόνιμους κατοίκους, των οποίων η κύρια ασχολία είναι ο τουρισμός καθώς και η γεωργία.

Ο οικισμός έχει μεγάλη κίνηση και πολλούς επισκέπτες, πράγμα που ευνοείται και από τη γειτνίαση με τον Κρατικό Αερολιμένα της Ρόδου «Διαγόρας» (λιγότερο από 3 χιλιόμετρα δυτικά) και με την κοιλάδα των Πεταλούδων. Το κέντρο της κοσμεί ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ο οποίος είναι γνωστός και ως «ναός Παναγίας της Καθολικής», όπου φυλάσσεται η εικόνα της Παναγίας που γιορτάζει τον Δεκαπενταύγουστο, ενώ παράλληλα πλαισιώνεται από πολιτιστικές εκδηλώσεις και την Πανελλήνια Έκθεση Χειροτεχνίας Κρεμαστής. Σημαντικά αξιοθέατα αποτελούν το ιπποτικό φρούριο του Μεγάλου Μαγίστρου Καρέτι, με οικισμό που ιδρύθηκε από τους ιππότες στα μέσα του 15ου αιώνα, καθώς και η βιβλιοθήκη στην πλατεία της Κρεμαστής.

Ιστορικά στοιχεία

Στην περίοδο της τουρκοκρατίας, μετά από αυτή των ιπποτών, η Κρεμαστή ακολούθησε τη μοίρα των υπόλοιπων τουρκοκρατούμενων περιοχών ζώντας με φτώχεια, εξαθλίωση και καταπάτηση των βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων. Κατά την περίοδο της ιταλοκρατίας η Κρεμαστή αντιστάθηκε. Στις αρχές του 1913 οργανώθηκαν συλλαλητήρια με το αίτημα της ένωσης με τον εθνικό κορμό. Τα συλλαλητήρια αυτά είχαν ως αποτέλεσμα να συλληφθούν ο δήμαρχος Κ. Κεφαλάκης και ο διευθυντής του δημοτικού σχολείου Α. Βρόντης και να εξοριστούν στην Αθήνα. Μετά από σειρά διαδηλώσεων ακολούθησαν τα παλλαϊκά συλλαλητήρια του 1919 (γνωστά ως το αιματηρό Πάσχα του 1919), με δύο νεκρούς στο γειτονικό Παραδείσι. Η αναγγελία των θανάτων αυτών στο εκκλησίασμα του ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Κρεμαστή οδήγησε το εκκλησίασμα σε ζητωκραυγές και συνθήματα υπέρ της ένωσης με την υπόλοιπη Ελλάδα. Η ιταλική καταπίεση διέτρεχε τη ζωή του χωριού με χαρακτηριστικότερη εκδήλωσή της αυτό που συνέβη στις 27 Απριλίου 1941, ημέρα που η Ελλάδα καταλήφθηκε από τα γερμανικά στρατεύματα. Οι Ιταλοί κατασκεύασαν ένα φέρετρο με την επιγραφή «La morte de la Grecia» και το περιέφεραν στην Κρεμαστή απαιτώντας από τους κατοίκους να συμμετάσχουν στη «νεκρώσιμη ακολουθία». Όσοι αρνήθηκαν βασανίστηκαν και γρονθοκοπήθηκαν. Την ιταλική κατοχή ακολουθεί η γερμανική. Τέλος η Κρεμαστή υποδέχεται πανηγυρικά την ενσωμάτωση με τον εθνικό κορμό στις 7 Μαρτίου του 1948.

Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου Κρεμαστής

Στο κέντρο της Κρεμαστής υπάρχει ο ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στον οποίο φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Είναι ένας από τους γνωστούς χώρους λατρείας των Ροδίων, όπου συρρέουν κάθε 15 Αυγούστου και μέχρι τις 23 Αυγούστου πιστοί από τα Δωδεκάνησα και την υπόλοιπη Ελλάδα για το πανηγύρι. Στη θέση του ναού υπήρχε άλλος ναός μικρότερος, αλλά εξίσου γνωστός, ο οποίος οικοδομήθηκε το 1839, ήταν ρυθμού βασιλικής και αφιερωμένος στην κοίμηση της Θεοτόκου, την οποία ονομάζουν οι προσκυνητές «Παναγία Καθολική». Ο σημερινός ναός είναι ένα μείγμα διαφόρων ρυθμών, με ένα τρούλο, ο οποίος υψώνεται 23 μέτρα πάνω από το δάπεδο του ναού και 10 μέτρα πάνω από την οροφή του ναού. Σε απόσταση 40 μέτρων βρίσκεται το κωδωνοστάσιο, ένας λευκός πύργος που υψώνεται στα 20 μέτρα και με εμβαδό βάσης 16 μέτρων.

Η βιβλιοθήκη της Κρεμαστής

Η βιβλιοθήκη της Κρεμαστής διαθέτει πλούσια συλλογή βιβλίων, σπάνιων εκδόσεων και μέρος βιβλίων της βιβλιοθήκης του μητροπολίτη Ρόδου Αποστόλου Τρύφωνος (1913-1946), με τα οποία μορφώνονταν οι γενεές των Κρεμαστενών. Τη δαπάνη ανέγερσής της, δωρικού ρυθμού στη μέση του χωριού, ανέλαβε ο σύλλογος των αποδήμων Κρεμαστενών Αμερικής "Η ελπίς", που ιδρύθηκε το 1920. Το οικόπεδο ήταν δωρεά της εκκλησίας. Το έργο ξεκίνησε το 1926 και ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 1927, όπως πληροφορεί η επιγραφή πάνω από την είσοδο του κτηρίου. Η δαπάνη του ανήλθε στο ποσό των 110.000 λιρών κατά τον μητροπολίτη Απόστολο Τρύφωνος. Χαρακτηρίστηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία.

Το μεσαιωνικό κάστρο

Ο μεγάλος μάγιστρος Φαμπρίτσιο ντελ Καρέτο φέρεται να επισκεύασε το κάστρο της Κρεμαστής στη δεκαετία του 1510–1520, αφού αυτό υπήρχε ήδη κατά το 14ο αι. και αξιοποιήθηκε από τους εκάστοτε μεγάλους μαγίστρους ως τόπος θερινής κατοικίας. Κατά τη διάρκεια της ιπποτοκρατίας, αλλά και αργότερα κατά την τουρκοκρατία, το κάστρο υπήρξε καταφύγιο για τους Κρεμαστενούς και τις οικογένειές τους, όπως αναφέρεται σε διάταγμα του 1479. Το κάστρο έχει έκταση 400 μ2, έχει ορθογώνιο σχήμα και περίμετρο τειχών 80μ. Σήμερα διατηρούνται δύο θολωτά δωμάτια στην πύλη του φρουρίου, διακρίνονται τα εξωτερικά τείχη του και η μονή του Αγίου Νικολάου, η οποία χτίστηκε αργότερα.

Πανελλήνια έκθεση χειροτεχνίας Κρεμαστής

Η Πανελλήνια Έκθεση Χειροτεχνίας Κρεμαστής άρχισε τη λειτουργία της το 1965 με πρωτοβουλία του Δωδεκανήσιου υπουργού Βιομηχανίας Ιωάννη Ζίγδη και του κοινοτάρχη Γεώργιου Τοδουλάκη. Μέσω της έκθεσης δίνεται η δυνατότητα προβολής, επι τόπου πώλησης αλλά και δυναμικής προώθησης των προϊόντων σε εμπορικούς αντιπροσώπους - επιχειρηματίες χονδρικού και λιανικού εμπορίου. Σκοπός της έκθεσης ήταν να συμβάλει στην ανάπτυξη της ελληνικής χειροτεχνίας και να ενισχύσει τους Έλληνες χειροτέχνες. Την ευθύνη της διοργάνωσης είχαν η κοινότητα Κρεμαστής και κατά καιρούς και ο ΕΟΜΜΕΧ, ο Οργανισμός Εμπορίου και η Νομαρχία Δωδεκανήσου. Δεκτοί στην Έκθεση γίνονταν Έλληνες χειροτέχνες με ποσοστό χειρωνακτικής εργασίας από 30% έως 100%, ώστε να αποκλείονται τα καθαρά βιομηχανικά προϊόντα. Κατά καιρούς έγιναν προσπάθειες αναβάθμισής της στοχεύοντας στη διεθνοποίησή της. Σαν ιδέα υφίσταται και θα γίνονται προσπάθειες μέχρι που οι συνθήκες το επιτρέψουν. Στην πορεία της λειτουργίας της εμπλουτίστηκε και με το βιοτεχνικό είδος. Ο σκοπός παραμένει ο ίδιος συμβάλλοντας στην τόνωση της εγχώριας οικονομίας δίχως να προσδοκώνται οικονομικά οφέλη για τον δήμο Ρόδου ή τη δημοτική κοινότητα Κρεμαστής. Από το 2011 η οργανωτική επιτροπή της έκθεσης, θέλοντας να συμβάλει στην ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα, να βοηθήσει τους Έλληνες παραγωγούς, αλλά και να επαναφέρει τα στοιχεία της αρχικής λειτουργίας της Πανελλήνιας Έκθεσης Κρεμαστής, αποφάσισε να την εμπλουτίσει με προϊόντα της αγροτικής οικονομίας. Γι’ αυτό μετονομάστηκε σε «Πανελλήνια Έκθεση Χειροτεχνίας και Αγροτικής Οικονομίας Κρεμαστής». Η Πανελλήνια Έκθεση Χειροτεχνίας και Αγροτικής Οικονομίας Κρεμαστής εκτυλίσσεται κάθε χρονιά τον μήνα Αύγουστο.

Αθλητισμός

Στην Κρεμαστή έχει έδρα μία απο τις μεγαλύτερες και πιο ιστορικές ομάδες του νησιού, ο Φοίβος Κρεμαστής.

Παραπομπές

Πηγές

Δήμος Ροδίων Εφημερίδα Ροδιακή Διαρκής κατάλογος των κηρυγμένων αρχαιολογικών χώρων και μνημείων της Ελλάδος Αρχειοθετήθηκε 2022-01-16 στο Wayback Machine.