Πληροφορίες
Τα Καλαβάρδα είναι παραθαλάσσιο χωριό στο νησί της Ρόδου στα Δωδεκάνησα και βρίσκεται σε υψόμετρο 40 μέτρα. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 502 κατοίκους και με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης από το 2011 αποτελεί την Τοπική Κοινότητα Καλαβάρδα της Δημοτικής Ενότητας Καμείρου του Δήμου Ρόδου. Το χωριό βρίσκεται στις βορειοδυτικές παραλίες του νησιού της Ρόδου και απέχει 28 χλμ. από την πόλη της Ρόδου.
Τοπογραφία
Τα Καλαβάρδα βρίσκονται στη δυτική ακτή του νησιού της Ρόδου, ανάμεσα στα χωριά Φάνες, Σάλακος καθώς και τον οικισμό Μανδρικό. Απέχουν 31 χλμ. από την πόλη της Ρόδου και το λιμάνι του νησιού καθώς και 15 χλμ. από το αεροδρόμιο "Διαγόρας" της Ρόδου. Είναι χτισμένα στην πλαγιά ενός λόφου αμφιθεατρικά με προσανατολισμό από ΝΑ προς ΒΔ με θέα τη θάλασσα. Τα παλαιότερα κτήρια μαζί με την Εκκλησία του χωριού βρίσκονται στο υψηλότερο μέρος του οικισμού ενώ όσο πλησιάζεις προς τη θάλασσα συναντάς νεότερα και μεγαλύτερα κτίσματα.
Ιστορία
Τα Καλαβάρδα, πιθανόν, πήραν το όνομα τους από κάποιον μεγαλοκτηματία αξιωματούχο του Βυζαντίου που ονομάζονταν Βάρδας. Μόλις 4 χιλιόμετρα δυτικά του χωριού βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος της Αρχαίας Καμείρου, μία εκ των τριών αρχαίων πόλεων της Ρόδου, οι άλλες ήταν η Ιαλυσός και η Λίνδος. Από τα Καλαβάρδα κατάγονταν ο Αρχιμανδρίτης Χρύσανθος Μαρουλάκης ο οποίος εκτελέστηκε από τους Γερμανούς κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, στις 11 Φεβρουαρίου 1944, στην Ιερά Μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ Πανορμίτη στη Σύμη.
Περιβάλλον - Φύση
Το χωριό είναι ουσιαστικά χτισμένο μέσα στο πράσινο, καθώς περιτριγυρίζεται από δάση πεύκης, εκτάσεις με κυπαρίσσια, δρυς, φρύγανα, πουρνάρια και πληθώρα βοτάνων όπως φασκόμηλο, ρίγανη και θυμάρι. Νοτιοδυτικά του οικισμού υπάρχει μία κοιλάδα που έχει το τοπωνύμιο "Μυρτώνας" και διατρέχετε από τον ποταμό Αργυρό. Στην κοιλάδα αυτή υπάρχουν καλλιέργειες ελαιόδεντρων και αμπελιών κυρίως. Στα βόρεια του οικισμού, προς τη θάλασσα βρίσκεται μια πεδινή έκταση όπου υπάρχουν κυρίως καλλιεργήσιμες εκτάσεις εποχιακών λαχανικών και εσπεριδοειδών και λιγότερο αμπέλια και ελαιόδεντρα.
Ποταμός Αργυρός
Είναι ένας από τους 4 ποταμούς της Ρόδου [Γαδουράς, Λουτάνης, Κρεμαστινός και Αργυρός. (Οι υπόλοιποι θεωρούνται ρέματα και χείμαρροι)]. Πηγάζει από το καταπράσινο βουνό Προφήτης Ηλίας (800m υψόμετρο) και εκβάλει στη θάλασσα δίπλα από το χωριό Καλαβάρδα. Στην πορεία του προς τη θάλασσα ο ποταμός διατρέχει εκτάσεις με πυκνά δάση πεύκης, φρυγανικά οικοσυστήματα καθώς και καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Κοντά στις πηγές του ποταμού βρίσκεται η περίφημη Κοιλάδα της Νύμφης που βρίσκεται στο χωριό Σάλακος. Ο Αργυρός αποτελεί βιότοπο για το σπάνιο είδος ψαριού γλυκού νερού που συναντάται μόνο στη Ρόδο, το Γκιζάνι [Ladigesocypris ghigii (Pisces, Cyprinidae)] που αποτελεί είδος προς εξαφάνιση. Ακόμη στο ποτάμι συναντάτε σε μερικά σημεία, κυρίως στα πιο ορεινά και συγκεκριμένα στην περιοχή της Νύμφης και η Πεταλούδα της Ρόδου όπου υπάρχει στην ομώνυμη κοιλάδα (Κοιλάδα Πεταλούδων) στο χωριό Θεολόγος (Θολός). Ακόμη στο ποτάμι συναντά κανείς και αρκετά είδη πτηνών, καβούρια, γαρίδες και χελώνες του γλυκού νερού. Δυστυχώς λόγο της κλιματικής αλλαγής αλλά και της άρδευσης μέσω των γεωτρήσεων που έγιναν τις προηγούμενες δεκαετίες η ποσότητα του νερού είναι αρκετά μειωμένη σε σχέση με προηγούμενες δεκαετίες. Μαρτυρίες χωρικών αναφέρουν ότι το ποτάμι είχε σταθερή ροή με ικανή ποσότητα νερού καθ' όλη τη διάρκεια του έτους, ειδικά δε τους χειμερινούς μήνες η διάβαση του ποταμού με τα πόδια ήταν πολύ δύσκολη λόγο της μεγάλης ποσότητας νερού. Σήμερα δυστυχώς το ποτάμι στο μεγαλύτερο τμήμα του δεν έχει σταθερή ροή όλο το χρόνο, κατά την υγρή περίοδο του έτους (Νοέμβριο με Απρίλιο) αν οι βροχές είναι αρκετές τότε υπάρχει σταθερή ροή νερού ανάλογη με τον υετό που έπεσε στην περιοχή, τους υπόλοιπους μήνες (Μάιο με Οκτώβριο) το μεγαλύτερο τμήμα του ποταμού είναι ξερό και μόνο σε μερικά τμήματα υπάρχουν μικρές λιμνούλες που αντιστέκονται στη ζέστη και στην ξηρασία κι αυτές κυρίως κοντά στις πηγές και στις εκβολές του ποταμού. Αυτός είναι και ο κύριος λόγος που κινδυνεύει το Γκιζάνι με εξαφάνιση, η έλλειψη νερού για αρκετούς μήνες. Υπάρχουν όμως και οι εξαιρέσεις με υγρές χρονιές όπου υπάρχει νερό σε μεγάλο τμήμα του ποταμού σχεδόν όλο το χρόνο.
Άγρια ζωή
Εκτός από το Γκιζάνι, το σπάνιο είδος ψαριού γλυκού νερού που βρίσκεται στον ποταμό Αργυρό, στους λόφους γύρο από το χωριό συναντάτε το Πλατώνι ή Dama dama, το ξακουστό ελάφι της Ρόδου. Επίσης υπάρχουν αλεπούδες, γεράκια, λαγοί, πέρδικες, ασβοί κ.α.
Φυσικές καταστροφές
Δυστυχώς το φυσικό περιβάλλον του χωριού δεν έμεινε αλώβητο από καταστροφικές πυρκαγιές οι οποίες σταδιακά κατά τον 20ο αιώνα και κυρίως μετά το 1950 έκαναν στάχτη αρκετά στρέμματα δασικών εκτάσεων που περιτριγύριζαν τον οικισμό. Οι μεγαλύτερες πυρκαγιές έγιναν κυρίως τις δεκαετίες του 1970, του 1980, το 1996, στις 25 Ιουλίου 2004, στις 4 Δεκεμβρίου 2008 όπου και κάηκε τμήμα του αρχαιολογικού χώρου της Αρχαίας Καμείρου και στις 21 Αυγούστου 2013 όπου την ίδια χρονική στιγμή ξέσπασαν δύο πυρκαγιές σε κοντινό χώρο, η μία ανάμεσα σε Καλαβάρδα με Σάλακο, δίπλα στο Μοναστήρι της Αγίας Άννας και η άλλη ανάμεσα στα χωριά Σάλακο και Διμυλιά. Εκτός από πυρκαγιές στο χωριό συνέβησαν και πλημμυρικά γεγονότα, τη δεκαετία του 1950 όταν ο ποταμός Αργυρός υπερχείλισε, πλημμυρίζοντας μεγάλο τμήμα γύρω από την όχθη του με αποτέλεσμα να καταστραφούν αρκετές περιουσίες, καλλιέργειες, να πνιγούν ζώα και να καταστραφεί εντελώς η γέφυρα επί της λεωφόρου Ρόδου - Καμείρου δίπλα στα Καλαβάρδα.
Πολιτισμός
Θρησκεία
Αγία Αικατερίνη
Η Εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στην Αγία Αικατερίνη (25 Νοεμβρίου) όπου κάθε χρόνο τιμάτε με ιδιαίτερη λαμπρότητα στις 24 & 25 Νοεμβρίου. Κατά το απόγευμα της 24ης Νοεμβρίου ψέλνετε ο Μέγας Πανηγυρικός Εσπερινός και στη συνέχεια γίνετε περιφορά της Ιεράς εικόνας της Αγίας Αικατερίνης στους δρόμους του χωριού. Στη συνέχεια προσφέρονται στους πιστούς ζεστό τσάι, γλυκίσματα και παραδοσιακοί λουκουμάδες. Αγία Άννα Στον δρόμο προς τη Σάλακο και στο μέσο περίπου της κοιλάδας του Μυρτώνα, σε έναν κατάφυτο από πεύκα λόφο βρίσκετε το Εξωκλήσι της Αγίας Άννας, όπου τιμάτε η Κοίμηση της Αγίας στις 25 Ιουλίου. Εκεί κάθε χρόνο την παραμονή της εορτής, στις 24 Ιουλίου το βράδυ και μετά τον Εσπερινό γίνετε παραδοσιακό πανηγύρι με πλήθος κόσμου να έρχεται από πολλά χωριά αλλά και την πόλη της Ρόδου. Ακόμη στο προαύλιο της Μονής συνηθίζεται να γίνετε γλέντι τη Δευτέρα του Πάσχα καθώς και την Πρωτομαγιά. Άγιος Δημήτριος
Το κοιμητήριο του χωριού είναι αφιερωμένο στον Άγιο Δημήτριο όπου και τιμάτε κάθε χρόνο με Λειτουργία στις 26 Οκτωβρίου καθώς και την Τρίτη του Πάσχα.
Πολιτιστικές εκδηλώσεις
= Φεστιβάλ Σκόρδου
=
Τα Καλαβάρδα είναι γνωστά για τα σκόρδα που παράγουν, τα "σκόρδα τα Καλαβαρδενά" χαρακτηρίζονται από μικρό μέγεθος αλλά δυνατή μυρωδιά και έντονο κάψιμο στο στόμα. Λόγο των δεισιδαιμονιών που υπάρχουν γύρω από το σκόρδο και την ικανότητα του να κρατάει μακριά το κακό έχει μείνει η έκφραση ειδικά στη Ρόδο αλλά και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, "Σκόρδα Καλαβαρδενά", γεγονός που μαρτυρεί την παραγωγή που υπήρχε τις προηγούμενες δεκαετίες καθώς και τις εξαγωγές εκτός Ρόδου αυτού του προϊόντος. Την Κυριακή 16 Ιουνίου 2019 έλαβε χώρα το 1ο Φεστιβάλ Σκόρδου στην πλατεία των Καλαβαρδών, προσφέρθηκαν στο κοινό εδέσματα με βάση το σκόρδο, όπως τηγανιτές μελιτζάνες και πιπεριές με σκορδαλιά, παντζάρι σκορδαλιά και βακαλάος σκορδαλιά. Η επιτυχία της εκδήλωσης ήταν τεράστια καθώς η προσέλευση του κόσμου ξεπέρασε κάθε προσδοκία. Δυστυχώς λόγο της πανδημίας της Covid-19 δεν έγινε το 2ο Φεστιβάλ που προγραμματίζονταν για τον Ιούνιο του 2020 και δυστυχώς δεν θα πραγματοποιηθεί ούτε το 2021 λόγο της κατάστασης με τον κορονοϊό.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε με τη συνδιοργάνωση των: Πολιτιστικού Συλλόγου Καλαβαρδών "Κάμειρος", Τοπικής Κοινότητας Καλαβαρδών, Δήμου Ρόδου, Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου.
= Γιορτή Αγίου Ιωάννη του Κλήδονα
= Κάθε χρόνο στις 23 Ιουνίου αναβιώνει το έθιμο του Κλήδονα όπου στην πλατεία του χωριού όπου καίνε τα στεφάνια της Πρωτομαγιάς υπό τους ήχους παραδοσιακών τραγουδιών και ασταμάτητου χορού.
= Απόκριες - Καρναβάλι
= Το τελευταίο Σάββατο πριν την Καθαρά Δευτέρα στο χωριό λαμβάνει χώρα παραδοσιακό καρναβάλι όπου παιδιά, νέοι και νέες μεταμφιέζονται και χορεύουν ασταμάτητα στους δρόμους και στην πλατεία του χωριού.
Τουρισμός
Δεν υπήρχε περίπτωση τα Καλαβάρδα να μην είχαν επηρεαστεί από το τουριστικό ρεύμα που σαρώνει κάθε καλοκαίρι ολόκληρο το νησί. Εδώ συνδυάζονται διάφορες μορφές τουρισμού καθώς μπορείς να βρεις από παρέες νεαρών κυρίως στις παραλίες του χωριού όπου είναι γνωστές για τα θαλάσσια σπορ που πραγματοποιούνται εκεί με κύριο άθλημα το kite όπου λόγο της θέσης του χωριού στη δυτική ακτή της Ρόδου και τον μελτεμιών που πνέουν κατά τους θερινούς μήνες η περιοχή είναι από τις πλέον κατάλληλες για αυτό το άθλημα καθώς ο άνεμος και ο κυματισμός δημιουργούν τις τέλειες συνθήκες για την εξάσκηση του αθλήματος. Ακόμη στους δρόμους του χωριού θα δεις οικογένειες τουριστών που παραθερίζουν είτε έχοντας αγοράσει σπίτι εδώ ή μένουν σε κάποια από τα ενοικιαζόμενα δωμάτια που υπάρχουν στο χωριό. Παραλίες Στα Καλαβάρδα βρίσκονται μερικές από τις ωραιότερες παραλίες της δυτικής ακτής του νησιού, καθώς συνδυάζονται από παραλίες με άμμο και με ρηχά νερά οι οποίες είναι κατάλληλες για μικρά παιδιά μέχρι άλλες με βότσαλα ακόμη και βραχώδεις. Το κοινό σημείο όμως είναι τα πεντακάθαρα νερά δείκτης των οποίων είναι τα υποθαλάσσια λιβάδια Ποσειδωνίας που βρίσκονται κοντά στις ακτές. Εστίαση
Εδώ θα συναντήσει κανείς πληθώρα εστιατορίων όπου θα γευτεί κανείς πεντανόστιμους μεζέδες, ντόπια κρέατα και φρέσκα ψάρια συνοδεία ντόπιων κρασιών, ούζου και παραδοσιακής σούμας.
