Το Διαφάνι είναι ένα από τα 11 χωριά του νησιού της Καρπάθου που ανήκει στο σύμπλεγμα των Δωδεκανήσων. Πρόκειται για ένα μικρό παραθαλάσσιο οικισμό στη βορειοανατολική Κάρπαθο. Αποτελεί τον κύριο λιμένα της Ολύμπου, οικισμού ιδιαίτερου αρχιτεκτονικού κάλλους.

Τοπωνύμιο

Το αρχικό τοπωνύμιο της περιοχής στο τοπικό ιδίωμα ήταν "Αφάνι" (το) που κατά πάσαν πιθανότητα προκύπτει από την έκφραση "τα Διοφάνη", δηλ. "τα του Διοφάνους κτήματα". Στη νεότερη εποχή το τοπωνύμιο μεταπλάστηκε μέσω παρετυμολογίας που προέκυψε από λόγια επίδραση σε "Διαφάνι" με αφετηρία τη λέξη "Διαφανής" και αναφορά στα διάφανα, δήθεν, θαλάσσια ύδατα της περιοχής. Κάποιες φορές, ιδιαίτερα μέχρι τη δεκαετία του 1970, συναντάτο και ο τύπος "Γιαφάνι" προσαρμοσμένος στους γλωσσικούς κανόνες του τοπικού ιδιώματος.

Γεωγραφική θέση

Το Διαφάνι βρίσκεται στο Νότιο τμήμα του μυχού του ομώνυμου όρμου που ανοίγεται στα Βορειοανατολικά του νησιού της Καρπάθου. Είναι το επίνειο του ιστορικού χωριού της Ολύμπου και αποτελούσε στο παρελθόν τον ενδιάμεσο σταθμό των γεωργοκτηνοτρόφων του νησιού της Σαρίας κατά την διά θαλάσσης μετακίνησή τους από και προς την Όλυμπο, στο πλαίσιο των επαγγελματικών ενασχολήσεών τους. Σταδιακά μετεξελίχθηκε στην καθιερωμένη πύλη επαφής της Βορείου Καρπάθου με τον έξω κόσμο.

Νησίδες

Στην περί το Διαφάνι περιοχή υπάρχουν οι νησίδες "της Γραίας το Νησί" που βρίσκεται απέναντι από το ομώνυμο ακρωτήριο το οποίο προσδιορίζει από Βορρά τον όρμο του Διαφανιού, και "το Νησί του Πειρασμού" απέναντι από την άκρα "Αλατσόπουντα" που προσδιορίζει από Νότο τον ίδιο όρμο. Στη Βορειοανατολική ακτή της Καρπάθου, λίγο βορειότερα από το Διαφάνι, βρίσκονται οι νησίδες "Μαύρη Πέτρα" και Αμμούδι (Αμμούι)". Πιο συγκεκριμένα:

Αμμούδι (ή Αμμούϊ) 35°49′28″N 27°14′07″E Μαύρη Πέτρα 35°48′13.02″N 27°13′58.49″E Νησί της Γραίας 35°47′36.53″N 27°13′39.25″E Νησί του Πειρασμού 35°45′06.07″N 27°13′2.31″E

Δημογραφία

Η πρώτη, χρονικά, πληθυσμιακή αναφορά στο Διαφάνι γίνεται από τον Εμμ. Μανωλακάκη που εκτιμά το έτος 1878, ότι ο τοπικός πληθυσμός ανέρχεται στους 100 κατ. Ακολουθεί δεύτερη εκτίμηση του ιδίου το έτος 1896 σύμφωνα με την οποία ο πληθυσμός του Διαφανιού είχε ανέλθει στους 130 κατ. Συγκεντρωτικά, η δημογραφική εξέλιξη του οικισμού σύμφωνα με τις εθνικές απογραφές είναι η εξής:

Διοικητική εξέλιξη

Κατόπιν της επίσημης ενσωμάτωσης των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα στις 7 Μαρτίου 1948, το Διαφάνι υπήχθη, σύμφωνα με το ΦΕΚ 248Α της 28 Σεπτεμβρίου 1948, στην τότε νεοσυσταθείσα Κοινότητα Ολύμπου Καρπάθου. Σύμφωνα με τη Διοικητική Μεταρρύθμιση «Καλλικράτης» (ΦΕΚ 87Α της 7 Ιουνίου 2010), και την επακόλουθη κατάργηση της Κοινότητας Ολύμπου Καρπάθου, προσαρτήθηκε στο Δήμο Καρπάθου.

Ιστορία

Αρχαίοι και μεσαιωνικοί χρόνοι

Από τα μινωικά και μυκηναϊκά ακόμη χρόνια υπήρχε συγκροτημένος παράλιος οικισμός στις περιοχές Παλαία και Καμπί, που βρίσκονται νοτίως του Διαφανιού, όπως συμπεραίνεται από τα αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής. Ο μικρός αυτός οικισμός, ήταν εξάρτημα της αρχαίας πόλεως της Βρυκούντος που κυριάρχησε για αιώνες στον Καρπαθιακό βορρά και πρέπει να επέζησε μέχρι τα χρόνια της ύστερης αρχαιότητας, όταν κατά τον 6ο - 7ο αι. οι παραθαλάσσιοι οικισμοί του Αιγαίου εγκαταλείφθηκαν κάτω από την πίεση των Αραβικών ναυτικών επιδρομών.

Νεότεροι χρόνοι

= Τουρκοκρατία

= Η Κάρπαθος πέρασε από τους Ενετούς στην κυριαρχία των Οθωμανών το έτος 1538. Ο σύγχρονος οικισμός του Διαφανιού άρχισε κατά τα φαινόμενα να συγκροτείται λίγα χρόνια μετά την εξάλειψη της πειρατίας στη Μεσόγειο και ειδικότερα στο Αιγαίο. Έτσι, το πιθανότερο, κατά τη δεκαετία του 1850 ξεκίνησε η κατασκευή από τις πρώτες Ολυμπίτικες ναυτικές οικογένειες των μόνιμων κατοικιών τους δίπλα στην παραλία του σημερινού χωριού. Κοντά σ' αυτούς εγκαταστάθηκαν και κάποιες Ολυμπίτικες ποιμενικές οικογένειες της Σαρίας, αφού αυτό διευκόλυνε εξαιρετικά τις συχνές δια θαλάσσης μετακινήσεις τους από και προς τις ποιμενικές τους εγκαταστάσεις που βρίσκονταν στο περί ου ο λόγος νησί. Σύντομα άρχισαν να ανεγείρονται και διάφορες αποθήκες των πρώιμων εμπόρων της Ολύμπου. Ακολούθησε η εγκατάσταση ορισμένων επιπλέον μεμονωμένων τοπικών οικογενειών που για δικούς τους λόγους επέλεξαν την εγκατάστασή τους στο Ολυμπίτικο επίνειο. Έτσι άρχισε να αναπτύσσεται σταδιακά και κάποια εμπορική κίνηση. Εξ αιτίας αυτού του λόγου συστάθηκε στο Διαφάνι περί το 1880 σταθμός Οθωμανικής Τελωνοφυλακής που λειτούργησε μέχρι το 1912.

= Ιταλοκρατία

=

Το 1911 ξεσπά ο Ιταλοτουρκικός πόλεμος για τη Λιβύη και την επόμενη χρονιά οι πολεμικές επιχειρήσεις μεταφέρονται, ως προέκτασή του, στα Δωδεκάνησα. Στις 18 Μαΐου του 1912 το ιταλικό αντιτορπιλικό Alpino εμφανίζεται στον όρμο του Διαφανιού και αποβιβάζει στρατιωτικό άγημα το οποίο συλλαμβάνει και αιχμαλωτίζει τους έντρομους Τούρκους κολιτζήδες, μέλη του ολιγάριθμου αποσπάσματος Οθωμανικής τελωνοφυλακής που έδρευε στο μικρό χωριό. Με την έναρξη της ιταλοκρατίας ο Σταθμός των Τούρκων τελωνοφυλάκων, που λειτουργούσε επί Οθωμανικού Σουλτανάτου στον οικισμό, αντικαθίσταται από τον Σταθμό της Guardia di Finanza (GdF), της βασιλικής Ιταλικής Τελωνοφυλακής. Τα χρόνια της ιταλικής κατοχής ήταν και στο Διαφάνι εξίσου δύσκολα όσο και στα υπόλοιπα Δωδεκάνησα. Παρά ταύτα το ελληνικό πατριωτικό φρόνημα του τοπικού πληθυσμού κρατήθηκε, όλο αυτό το διάστημα, υψηλό. Έτσι όταν στις 5 Οκτωβρίου 1944 ξεσπά το Επαναστατικό Απελευθερωτικό Κίνημα της Καρπάθου, με απόφαση της Επαναστατικής Επιτροπής Ολύμπου Καρπάθου, συγκροτείται στις 12 Οκτωβρίου ένοπλο Επαναστατικό Απόσπασμα στο Διαφάνι, που οδήγησε το κλιμάκιο των ιταλών φινατζιέρηδων του Διαφανιού στην απόφαση να παραδώσει, με επικεφαλής τον Brigadiere di Finanza Mario Gallerini, τον οπλισμό του τους επαναστάτες. Τη 18η Οκτωβρίου 1944 το Αγγλικό αντιτορπιλικό Cleveland εμφανίστηκε στον Διαφανιώτικο ορίζοντα στο πλαίσιο εκτέλεσης στρατιωτικής αποστολής που σκοπό είχε την παραλαβή, στο όνομα των συμμάχων, των ήδη απελευθερωμένων νησιών Καρπάθου και Κάσου. Αφού εκφόρτωσε κάποιες πρώτες προμήθειες αλεύρων και άλλων τροφίμων για την ανακούφιση του πληθυσμού των δυο χωριών της Βόρειας Καρπάθου, επιβίβασε τους ιταλούς των αφοπλισμένων αποσπασμάτων των φινατζιέρηδων του Διαφανιού και των καραμπινιέρων της Ολύμπου, ως αιχμαλώτων, με προοροσμό την Αίγυπτο. Με την ολοκλήρωση της σύντομης Αγγλικής κατοχής της Δωδεκανήσου (1944-1947), το Διαφάνι, όπως ολόκληρη η Κάρπαθος και το σύνολο της Δωδεκανήσου εντάσσεται επίσημα το 1948, στη βάση της συνθήκης των Παρισίων, στο Ελληνικό κράτος ως αναπόσπαστο τμήμα της Αυτοδιοίκητης Κοινότητας Ολύμπου Καρπάθου.

Τοπική Αυτοδιοίκηση

Κατά την τουρκοκρατία το Διαφάνι αποτέλεσε εξαρτημένο οικισμό της Δημογεροντίας Ολύμπου του καζά της Καρπάθου, ο οποίος υπαγόταν με τη σειρά του στο σαντζάκι της Ρόδου που κι αυτό ήταν τμήμα του βιλαετίου των νησιών της Άσπρης Θάλασσας. Στην διάρκεια της ιταλοκρατίας το Διαφάνι αποτέλεσε και πάλι εξαρτημένο οικισμό του Δήμου Ολύμπου (Municipio di Olimpo) που υπαγόταν στην Κτήση των Ιταλικών Νησιών του Αιγαίου Πελάγους (Possedimento Isole Italiane dell' Egeo). Σήμερα το Διαφάνι περιλαμβάνεται στην Κοινότητα Ολύμπου του Δήμου Καρπάθου, αφού μετά την εφαρμογή των σχεδίων διοικητικής μεταρρύθμισης "Καλλικράτης" και "Κλεισθένης" στην Ελληνική τοπική αυτοδιοίκηση εντάχθηκε διοικητικά ως οικισμός της Τοπικής Κοινότητας Ολύμπου αρχικά και της Κοινότητας Ολύμπου εν συνεχεία στον ενιαίο Δήμο Καρπάθου. Στην προ της εφαρμογής της διοικητικής μεταρρύθμισης του "Σχεδίου Καλλικράτης" εποχή αποτελούσε αναγνωρισμένο οικισμό της Κοινότητας Ολύμπου Καρπάθου. Στα διαστήματα των ετών 1978-1986 και 1999 - 2010, που κατά τις αυτοδιοικητικές εκλογές προβλεπόταν η ανάδειξη Αιρετών Παρέδρων Διαφανίου, στο Κοινοτικό Συμβούλιο Ολύμπου Καρπάθου στο πλαίσιο της Κοινότητας Ολύμπου Καρπάθου εξελέγησαν οι:

Εκκλησιαστική διοίκηση

Στο Διαφάνι της Καρπάθου ιερουργούσε τακτικά στον παλαιό ναό της Ζωοδόχου Πηγής Διαφανίου ("Παναγία η Διαφανιώτισσα"), ήδη από τα τέλη του 19ου αι., ιερέας της Ενορίας Κοιμήσεως Θεοτόκου της Ολύμπου για την εξυπηρέτηση των αναγκών των πιστών του οικισμού. Ο μικρός αυτός ναός ο οποίος εκτελούσε χρέη ενοριακού παρεκκλησίου, κατέρρευσε κατά τον σεισμό του 1948. Ο σημερινός Ιερός Ναός της Ζωοδόχου Πηγής , ο οποίος βρίσκεται στο κέντρο του οικισμού, άρχισε να ανεγείρεται το 1959. Την Παρασκευή της Διακαινησίμου, οπότε και εορτάζει, διοργανώνεται κάθε χρόνο μεγαλοπρεπής πανήγυρις στην οποία χωροστατεί ο εκάστοτε Μητροπολίτης Καρπάθου και Κάσου. Πολιούχος του Διαφανιού είναι ο Άγιος Νικόλαος, η Εκκλησία του οποίου βρίσκεται στην Νότια συνοικία του χωριού και εκτελεί χρέη κοιμητηριακού ναού. Μεταπολεμικά, και πιο συγκεκριμένα το έτος 1953, συγκροτήθηκε από την Ιερά Μητρόπολη Καρπάθου και Κάσου, η οποία ανήκει στο κλίμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, η ενορία του Ιερού Ναού της Ζωοδόχου Πηγής που υπάγεται διοικητικά στην Αρχιερατική Περιφέρεια Ορεινής Καρπάθου. Από το έτος 1953 έως το 1975 χρέη ενοριακού ναού εκτελούσε ο ιερός ναός Αγίου Νικολάου. Στην ενορία του Ι. Ν. της Ζωοδόχου Πηγής Διαφανίου έχει παραχωρηθεί από την Ιερά Μητρόπολη Καρπάθου και Κάσου "άχρι καιρού" και η διαχείριση της πάλαι ποτέ διαλαμψάσης Ιεράς Μονής του Αγίου Παντελεήμονος της Σαρίας η οποία υπάγεται κανονικά στην Ενορία του Ι. Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου της Ολύμπου. Όλα τα θέματα που αφορούν τη λειτουργία της Εκκλησιαστικής Ενορίας του συγκεκριμένου χωριού τα διαχειρίζεται η διοριζόμενη από τον Μητροπολίτη Καρπάθου και Κάσου, Ενοριακή Εκκλησιαστική Επιτροπή Ιερού Ναού Ζωοδόχου Πηγής Διαφανίου Καρπάθου. Τα ξωκλήσια που βρίσκονται στην περιοχή του Διαφανιού είναι: α. του Χριστού (της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος), β. του Αγίου Βασιλείου και γ. των Αγίων Καλλιόπης & Χρυσής στην περιοχή Παλαία, δ. των Τριών Ιεραρχών στην περιοχή Καμπί, ε. των Αγίων Αναργύρων και στ. της Κυράς (της Αποδόσεως της Κοιμήσεως της Θεοτόκου) στην περιοχή Βανάντα. Τον Δεκέμβριο του 2020 ξεκίνησε η ανέγερση στη συνοικία Χειμωνικό του Διαφανιού του ξωκκλησιού της Αγίας Ειρήνης της Μεγαλομάρτυρος.

Πρωτογενής οικονομικός τομέας

Γεωργία

Μέχρι και τα μέσα του 20ου αι. ο πρωτογενής οικονομικός τομέας στο Διαφάνι, όπως και σε ολόκληρη την περιφέρεια της Κοινότητας Ολύμπου Καρπάθου γενικά, βρισκόταν σε ακμή, εξασφαλίζοντας στον ντόπιο πληθυσμό οικονομική αυτάρκεια, στο πλαίσιο μιας κοπιασμένης, έστω, ζωής. Μεγάλες εκτάσεις γης, τόσο στο Καρπαθιακό τμήμα της Κοινότητας, όσο και στο νησί της Σαρίας, αφιερώνονταν σε ετήσια βάση, κυρίως με το σύστημα της αμειψισποράς και της αγρανάπαυσης, στην εξασφάλιση της παραγωγής κριθαριού, σιταριού και οσπρίων. Αρκετά διαδεδομένη ήταν η ελαιοκαλλιέργεια που αναπτύχθηκε ιδιαίτερα από τα μέσα του 19ου αι. και εντεύθεν. Αυτή είναι και η μόνη αγροτική καλλιέργεια που εξακολουθεί να συνεχίζεται σε ικανοποιητική κλίμακα στην περιοχή. Οι ζώνες της αμπελοκαλλιέργειας και των διαδεδομένων άλλοτε καλλιεργειών συκιάς (συκογύρια) και φραγκοσυκιάς, οι οποίες εδώ και δεκαετίες έχουν περιπέσει σε παρακμή, βρίσκονταν στα οροπέδια και στις απάνεμες κοιλάδες της Ολυμπίτικης υπαίθρου.

Κτηνοτροφία

Καθόσον αφορά την κτηνοτροφία, ο πρώτος πυρήνας των μονίμων κατοίκων του οικισμού αποτελέστηκε ιστορικά, όπως ήδη αναφέρθηκε, από τους Ολυμπίτες ποιμένες της Σαρίας οι οποίοι επιδίδονταν με ζήλο, αν και κάτω από αντίξοες συνθήκες, στην κτηνοτροφία αιγοπροβάτων, ενώ μεγάλος ήταν και ο αριθμός των γεωργικών ζώων. Αν και μέχρι τη δεκαετία ακόμη του 1960 η άσκησή της γινόταν σε μεγάλη κλίμακα και με συστηματικό τρόπο με σημαντική παραγωγή σε γαλακτοκομικά προϊόντα, κρέας, μαλλί και δέρματα, σήμερα λίγοι πια κάτοικοι, κι αυτοί σε περιορισμένη κλίμακα και μάλλον πλημελώς ασχολούνται με την εκτροφή ποιμενικών ζώων. Καθ' όσον αφορά την εκτροφή γεωργικών ζώων αυτή έχει από καιρό εκλείψει.

Αλιεία - Μελισσοκομία

Σχετικά με την αλιεία αυτή είχε, όπως ήταν φυσικό, ιδιαίτερη θέση στις οικονομικές δραστηριότητες των Διαφανιωτών που πέρα από τα νωπά ψάρια παρήγε και μεγάλες ποσότητες λιαστών και παστών ψαριών, κυρίως ντόπιας Καρπάθικης σαρδέλας (παστής μένουλλας). Σήμερα η τοπική αλιεία ασκείται σε εντελώς περιορισμένη και ερασιτεχνική περισσότερο κλίμακα. Η μελισσοκομία εξακολουθεί να απασχολεί αρκετούς από τους κατοίκους του χωριού. Ιδιαίτερα φημισμένο είναι το θυμαρίσιο μέλι της Σαρίας. Οι μελισσοκόμοι του Διαφανιού συμμετέχουν στον Μελισσοκομικό Συνεταιρισμό Ολύμπου-Καρπάθου-Κάσου που έχει την έδρα του στην Όλυμπο της Καρπάθου.

Δευτερογενής οικονομικός τομέας

Ελαιοτριβεία - αλευρόμυλοι

Μέχρι και τα μέσα του 20ου αι. τα σιτηρά αλέθονταν για την παραγωγή αλευριού στους δέκα σχεδόν παλαιούς ανεμόμυλους και στους δύο νερόμυλους του χωριού, ενώ μεταπολεμικά λειτούργησε για αρκετά χρόνια σύγχρονος, για την εποχή, πετρελαιοκίνητος αλευρόμυλος. Επί τουρκοκρατίας εξάλλου λειτούργησε για μακρό διάστημα στην περιοχή Ιπόταμο, κοντά στο Διαφάνι, το ιστορικό παραδοσιακό λιοτρίβι της Ιεράς Μονής του Αγίου Παντελεήμονος της Σαρίας. Κατά τις μεταπολεμικές δεκαετίες λειτούργησαν στο χωριό δύο ιδιωτικά ελαιοτριβεία που εδώ και πολλά χρόνια έπαψαν και αυτά να λειτουργούν. Έτσι την εποχή της ελαιοσυγκομιδής οι ελαιοπαραγωγοί του Διαφανιού εξυπηρετούνται από το σύγχρονο ελαιοτριβείο του Γεωργικού Συνεταιρισμού Ολύμπου Καρπάθου "Ο Αγρότης" που βρίσκεται στην Όλυμπο.

Γαλακτοκομία

Η τοπική γαλακτοκομία ασκείται ακόμη κατά τον πατροπαράδοτο τρόπο και στα προϊόντα που προκύπτουν από την επεξεργασία της περιορισμένης γαλακτοπαραγωγής περιλαμβάνονται, Ι. Από τυριά: α. Αρμυροτύρι,β. Μεριαρένο τυρί, γ. Μανούλι, ΙΙ. Από άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα: α. Δρίλλα β. Τροφάλλης, γ. Μυντζήτρα (Μυζήθρα), γ. Όξινα, δ. Σιτάκα, ε. Ελαϊκή, στ. (Β)ότυρος (τοπικό βούτυρο) κ.α.

Ξυλουργικές επιχειρήσεις

Στο Διαφάνι λειτούργησαν στα μεταπολεμικά χρόνια αρκετά παραδοσιακά ξυλουργεία. Σήμερα όμως λειτουργεί μόνο ένα που πέρα από την κατασκευή κουφωμάτων οικοδομών, εστιάζει κυρίως σε αρματωσιές παραδοσιακών Ολυμπίτικων και Καρπάθικων γενικότερα σπιτιών, σε τέμπλα εκκλησιών, στην κατασκευή οικοσκευών, στην επισκευή μικρών ξύλινων σκαφών κ.α.

Μεταποίηση ιχθυηρών

Καθόσον αφορά τη μεταποίηση ιχθυηρών αυτή είναι μικρής κλίμακας και γίνεται σε οικιακή κυρίως βάση δίνοντας περιορισμένες ποσότητες ντόπιας Καρπάθικης σαρδέλας (παστής μένουλλας).

Λατομεία

Στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και στις αρχές της δεκαετίας του 1970 λειτούργησε λίγο βορειότερα από την παραλία Βανάντα, στην παραθαλάσσια περιοχή Καλάμια, μικρό συγκρότημα παραγωγής αδρανών υλικών για την εξυπηρέτηση των αναγκών της αυξανόμενης τότε ανοικοδόμησης στον οικιστικό ιστό του Διαφανιού.

Τριτογενής οικονομικός τομέας - τουρισμός

Ο τουρισμός άρχισε να αναπτύσσεται δειλά-δειλά στο Διαφάνι από τις αρχές ήδη της δεκαετίας του 1960. Σήμερα το Διαφάνι διαθέτει 4-5 οικογενειακές ξενοδοχειακές επιχειρήσεις μέτριας δυναμικότητας (25-40 κλινών) και αρκετές άλλες μικρότερης. Συνολικά διαθέτει περί τις 300 ξενοδοχειακές κλίνες. Στον οικισμό λειτουργούν επιπλέον περί τα δέκα εστιατόρια - καφετέριες που διαθέτουν περί τα 500 τραπεζοκαθίσματα και δύο super-market. Το Διαφάνι αποτελεί, πέραν των άλλων, τη βάση τριών μικρών ημερόπλοιων που μετακινούν σε καθημερινή βάση, στη διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου, τους επισκέπτες από και προς τις κοντινές, εξαιρετικά ήσυχες, παραλίες της Βόρειας Καρπάθου. Το καλοκαίρι υπάρχει επίσης καθημερινή σύνδεση του Διαφανιού με ημερόπλοια με την νήσο Σαρία και με τη πρωτεύουσα του νησιού, τα Πηγάδια. Στο χωριό λειτουργεί τέλος καθ' όλο το έτος και ταξιδιωτικό πρακτορείο. Οι επαγγελματίες του τουριστικού κλάδου του Διαφανιού είναι οργανωμένοι μαζί με τους συναδέλφους τους της Ολύμπου στον Σύνδεσμο Τουριστικών Επιχειρήσεων Ολύμπου - Διαφανίου Καρπάθου "Πορθμίος Ποσειδών" που ιδρύθηκε το 2019.

Παραλίες

Το Διαφάνι διαθέτει σε όλη την παραθαλάσσια όψη του μιαν ωραία βοτσαλωτή παραλία εξοπλισμένη με ξαπλώστρες, αποδυτήρια και ντους που προσφέρει τη δυνατότητα ενός ευχάριστου θαλάσσιου μπάνιου και μιας άνετης παραμονής στους λουόμενους. Δυό ωραίες καθαρές και ήσυχες βοτσαλωτές παραλίες σε απόσταση περιπάτου μισής ώρας από τον οικισμό είναι: i. ο Απόκαπος (ή Παπαμηνά) προς τα Νότια και ii. η Βανάντα προς τα Βόρεια. Στις παραλίες αυτές υπάρχει και οδική πρόσβαση μέσω βατών χωματοδρόμων. Άλλες εξίσου γραφικές και πεντακάθαρες παραλίες της Ανατολικής ακτής είναι από Βορρά προς Νότον: iii. η Αλιμούντα και iv. τα Παλάτια στη νήσο Σαρία (η μόνη πρόσβαση σ΄ αυτές είναι η διά θαλάσσης), v. τα Καλάμια (πρόσβαση κυρίως από τη θάλασσα), vi. το Όψι (υπάρχει θαλάσσια πρόσβαση αλλά και οδική από ένα μάλλον δύσκολο χωματόδρομο), vii. το Κάντρι (μόνο θαλάσσια πρόσβαση), viii. το Φορόκλι, ix. το Κάπι, x. το Φίλιος (ή Άης Μηνάς) και xi. η Αγνώντια στο Βόρειο τμήμα της Καρπάθου που έχουν όλες θαλάσσια και οδική πρόσβαση από χωματοδρόμους.

Αξιοθέατα

Τα σημαντικότερα αξιοθέατα της ευρύτερης περί το Διαφάνι περιοχής περιλαμβάνουν: α. τον ερειπιώνα της αρχαίας πόλεως Σάρου και του αραβικού μεσαιωνικού οικισμού στα Παλάτια της Σαρίας, β. το εντυπωσιακό φαράγγι του ποταμού του Έντη που οδηγεί στον παραδοσιακό οικισμό του Άργους στο εσωτερικό της Σαρίας, γ. τον εκτεταμένο ερειπιώνα της αρχαίας Ελληνικής πόλεως της Βρυκούντος στα Β.Δ. της Καρπάθου, δ. το μεσαιωνικό καστροχώρι της Ολύμπου, ιδρυμένο στα χρόνια του πρώιμου μεσαίωνα (περί το 1000μ.Χ.) που διατηρεί ως σήμερα το παραδοσιακό αρχιτεκτονικό του χρώμα. ε. την Εκκλησία Κοιμήσεως Θεοτόκου, καθεδρικό ναό της Ολύμπου, κτισμένο στα χρόνια της πρώιμης τουρκοκρατίας, στ. το Μουσείο Χατζηβασίλη, με έργα μελών της τοπικής καλλιτεχνικής οικογένειας Χατζηβασίλη, ζ. τον παραδοσιακό αγροτικό οικισμό Αυλώνα, εξαιρετικά σημαντικό για ολόκληρη την περιοχή του Αιγαίου και τέλος η. το ακρωτήριο Γραία με τις πυκνές φωλιές των μεταναστευτικών γερακιών του μαυροπετρίτη (falco eleonorae) .

Τοπική κουζίνα

Η παραδοσιακή τοπική κουζίνα του Διαφανιού είναι αναπόσπαστο τμήμα της Ολυμπίτικης και Καρπάθικης γενικότερα κουζίνας, η οποία χρησιμοποιεί κατά το πλείστον την κατσαρόλα, το τηγάνι και το ξυλόφουρνο και περιλαμβάνει εξαιρετικές γεύσεις. Τα κυριότερα προϊόντα της είναι τα ακόλουθα: i. κρεατικά: α. οφτό (αρνάκι ή κατσικάκι, γεμιστό με ρύζι, ψημένο στο ξυλόφουρνο), β. καβρουμάς (χοιρινό λιατό - καζανευτό), ii. λαχανικά: α. ανθοί (κολοκυθιάς) γεμιστοί, iii. ζυμαρικά: α. μακαρούνες (χειροποίητες με βούτυρο ή με "όξινα"), β. αλαντζάνια, γ. χιλόπιτες, iv. αλμυροί μεζέδες: α. καρπάθικες σαρδέλλες (παστές μένουλες), β. γιαλόχορτα (σταμναγκάθια στην άλμη), γ. κρίθαμα, δ. κάππαρη, ε. αγριλλοί αλαρμιστοί (ψιλολιές στην άλμη), v. γλυκά: α. πακλαβά(δ)ες, β. λουκουμά(δ)ες ζυμαρωτοί, γ. ξεροτή(γ)ανα, δ. ξυλικόπιτες, ε. τη(γ)ανίτες, vi. πίτες: α. λαχανόπιτες, β. τούρτες (με μυντζήτρα στο ξυλόφουρνο), γ. μυντζητροπίτια, δ. σταφο(δ)οπίτια, vii. παξιμάδια: α. κουσουμά(δ)ες, β. κουλλούρες, γ. σησαμωτά κουλλούρια κ.α.

Συγκοινωνία

Θαλάσσια επικοινωνία

Ο πρώτος μώλος προσέγγισης μικρών σκαφών κατασκευάστηκε στο κέντρο της προκυμαίας του οικισμού κατά τη διάρκεια της Αγγλοκρατίας, το 1947, με τη βοήθεια της U.N.R.R.A. Μετά την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα, ο μώλος αυτός επισκευάστηκε και επεκτάθηκε επανειλημμένα. Τα πλοία της άγονης ακτοπλοϊκής γραμμής Πειραιά - Ρόδου άρχισαν να προσεγγίζουν αρόδου (a rota) στο Διαφάνι στα μέσα της δεκαετίας του 1960. Οι επιβάτες αποβιβάζονταν απ' αυτά με τη βοήθεια "λάντζας", μικρού δηλαδή καϊκιού, που μετέφερε επιβάτες και αποσκευές από το πλοίο στο μώλο της προκυμαίας.

Σήμερα το Διαφάνι διαθέτει λιμάνι, το δεύτερο του νησιού της Καρπάθου, στο οποίο προσεγγίζουν τα ακτοπλοϊκά οχηματαγωγά σκάφη που εκτελούν την άγονη γραμμή Πειραιάς - Νότιες Κυκλάδες - Ανατολική Κρήτη - Νότια Δωδεκάνησα - Ρόδος καθώς και τα ημερόπλοια που, κατά τους θερινούς μήνες, κινούνται στη γραμμή Πηγάδια Καρπάθου - Διαφάνι - Σαρία. Το Διαφάνι αποτελεί επίσης τον αφετηριακό σταθμό των μικρών τουριστικών σκαφών που μετακινούν τους θερινούς τουριστικούς επισκέπτες της Βόρειας Καρπάθου από και προς τις γραφικές παραλίες της περιοχής.

Αεροπορική επικοινωνία

Η αεροπορική επικοινωνία γίνεται μέσω του Κρατικού Αερολιμένα Καρπάθου που βρίσκεται στην περιοχή Αφιάρτης στο Νότιο τμήμα του νησιού. Στο εν λόγω αεροδρόμιο προσγειώνονται αεροπλάνα των γραμμών εσωτερικού που συνδέουν σε καθημερινή σχεδόν βάση την Κάρπαθο με την Αθήνα, τη Ρόδο, την Κρήτη και την Κάσο. Στη διάρκεια της θερινής περιόδου προσγειώνονται πολυάριθμες πτήσεις τσάρτερ από τις χώρες της Δυτικής και Βόρειας Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής κ.α. που υποστηρίζουν εξαιρετικά την τουριστική ανάπτυξη του νησιού.

Οδική επικοινωνία

Ο πρώτος αμαξητός δρόμος που ανοίχτηκε στη βόρεια Κάρπαθο ήταν ο δρόμος που συνδέει την Όλυμπο με το Διαφάνι. Ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 1958 και ολοκληρώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Αφού μεσολάβησε η διαπλάτυνσή του από τη Μ.Ο.Μ.Α. στις αρχές της δεκαρετίας του 1970, ο δρόμος αυτός ασφαλτοστρώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Στο μεταξύ, το 1979 ολοκληρώθηκε και η πρώτη διάνοιξη του δρόμου Όλυμπος-Σπόα μέσω του οποίου επικοινώνησε οδικά η Όλυμπος και το Διαφάνι με την υπόλοιπη Κάρπαθο. Ο δρόμος αυτός, μήκους 18 χλμ., παραδόθηκε διαπλατυμένος και ασφαλτοστρωμένος μόλις το 2014. Το Διαφάνι συνδέεται συγκοινωνιακά οδικώς με την Όλυμπο και με την πρωτεύουσα της Καρπάθου (Πηγάδια) μέσω υπεραστικής λεωφορειακής γραμμής των Κ.Τ.Ε.Λ. του νησιού, ενώ το συγκεκριμένο χωριό έχουν ως έδρα τους δύο ταξί που εξυπηρετούν τις ανάγκες μετακίνησης τόσο του μόνιμου πληθυσμού όσο και των επισκεπτών για τους προορισμούς της επιλογής τους.

Εκπαίδευση

Οργανωμένο σχολείο πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης του Ελληνικού Δημοσίου λειτούργησε στο Διαφάνι αμέσως μετά την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στη μητέρα Ελλάδα (1947). Νωρίτερα τα σχολεία στα Δωδεκάνησα λειτουργούσαν μερίμνη των Δήμων και των Κοινοτήτων των νησιών. Στο πλαίσιο αυτό λειτουργούσε και στο Διαφάνι τόσο επί Τουρκοκρατίας, όσο και επί Ιταλοκρατίας μονοθέσιο Δημοτικό σχολείο. Το υπάρχον σχολικό συγκρότημα του Δημοτικού Σχολείου Διαφανίου ανεγέρθηκε στα χρόνια 1958-60. Σήμερα στο χωριό λειτουργούν τα μονοθέσιο Νηπιαγωγείο Διαφανίου Καρπάθου και το διθέσιο Δημοτικό Σχολείο Διαφανίου Καρπάθου το οποίο προέκυψε από συγχώνευση των μονοθέσιων Δημοτικών Σχολείων Ολύμπου Καρπάθου και Διαφανίου Καρπάθου. Στο εκπαιδευτικό έργο του σχολείου αυτού συμβάλλει και ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων Δημοτικού Σχολείου Διαφανίου Καρπάθου που λειτουργεί ήδη από την δεκαετία του 1960.

Πολιτισμός

Ο λαϊκός πολιτισμός του Διαφανιού αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του μοναδικής αξίας λαϊκού πολιτισμού της Ολύμπου της Καρπάθου, εξαίρετου δείγματος του Ελληνικού λαϊκού πολιτισμού. Στον οικισμό λειτουργεί ο Πολιτιστικός Εξωραϊστικός Σύλλογος Διαφανίου Καρπάθου "Η Αναγέννηση" που ιδρύθηκε το 1981 με κύριο αντικείμενο της δράσης του τον πολιτισμό του τόπου. Ως κλειστός χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων χρησιμοποιείται κυρίως το Εκκλησιαστικό Μέγαρο του ιερού ναού Ζωοδόχου Πηγής Διαφανίου Καρπάθου που ξεκίνησε να λειτουργεί στα μέσα της δεκαετίας του 1960 και βρίσκεται στη διαχείριση της Ενοριακής Εκκλησιαστικής Επιτροπής Ι. Ν. Ζωοδόχου Πηγής Διαφανίου Καρπάθου. Με χορηγία του Ι. Κ. Λύρα, προέδρου της Ένωσης Ελλήνων και Ευρωπαίων Εφοπλιστών, επιστήθιου φίλου του Διαφανιού και της Ολύμπου γενικότερα διαμορφώθηκε εικαστικά στα τέλη της δεκαετίας του 1990 η ομώνυμη πλατεία από τα μέλη της καλλιτεχνικής οικογένειας Χατζηβασίλη.

Αθλητισμός

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1950 δημιουργήθηκε στο Διαφάνι ο Αθλητικός Σύλλογος "Άγκυρα" Διαφανίου ο οποίος λειτούργησε μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1970. Από τη δεκατία του 1980 και μετά οι τοπικές αθλητικές δυνάμεις εντάχθηκαν στον ενιαίο δυναμικό Αθλητικό Σύλλογο "Όλυμπος" Καρπάθου των χωριών Ολύμπου και Διαφανίου. Καθ' όσον αφορά τις οπαδικές συμπάθειες των κατοίκων του χωριού απέναντι στους μεγάλους αθλητικούς συλλόγους της χώρας, αυτές, κατά κοινή ομολογία στρέφονται προς την πλευρά της Αθλητικής Ένωσης Κωνσταντινουπόλεως (Α.Ε.Κ.). Στο Διαφάνι υφίσταται ποδοσφαιρικό γήπεδο 5x5 που κατασκευάστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 2010.

Περιβάλλον

Η περιοχή του Διαφανιού και της Βόρειας Καρπάθου γενικότερα παρουσιάζει ιδιαίτερο οικολογικό ενδιαφέρον. Χάρις στην παλαιογεωγραφία της, στην γεωμορφολογία της αλλά και στην σχετικά περιορισμένη ανθρώπινη δραστηριότητα, φιλοξενεί μια μεγάλη ποικιλία ενδημικών και σπάνιων ειδών χλωρίδας και πανίδας. Κατά μήκος των ακτών της συναντάται εξάλλου σημαντικός αριθμός καταφυγίων της Μεσογειακής φώκιας Monachus monachus. Γι' αυτό μάλιστα το λόγο η περιοχή είναι ενταγμένη στις ζώνες Natura 2000 (με κωδικό GR 4210003). Με σκοπό την υποβοήθηση της προστασίας και της συνετής διαχείρισης του περιβάλλοντος της προστατευόμενης περιοχής της Βόρειας Καρπάθου και της Σαρίας ιδρύθηκε με τον Ν. 3044/2002 (ΦΕΚ 197/Α/27-08-2002) και ο Φορέας Διαχείρισης Περιβάλλοντος Καρπάθου - Σαρίας Ν.Π.Ι.Δ. που το 2018 μετεξελίχθηκε στον Φορέα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Δωδεκανήσου (Ν. 4519/2018 (ΦΕΚ A 25 - 20.02.2018)) και εδρεύει στο Διαφάνι. Εδώ και αρκετό καιρό εξάλλου υπάρχει συγκροτημένη πρόταση για τη θεσμοθέτηση του τρίτου θαλάσσιου πάρκου της Ελλάδας στην περιοχή της Βόρειας Καρπάθου, της Σαρίας και των Αστακιδονησίων.

Υγειονομική Περίθαλψη

Η υγειονομική περίθαλψη στον πληθυσμό του Διαφανιού της ευρύτερης περιοχής γενικότερα της Ολύμπου παρέχεται από το Πολυδύναμο Περιφερειακό Ιατρείο Ολύμπου Καρπάθου το οποίο εδρεύει στον ομώνυμο οικισμό και υπάγεται στο Γενικό Νοσοκομείο Καρπάθου "Άγιος Ιωάννης ο Καρπάθιος". Στην Όλυμπο και συγκεκριμένα στη θέση "Λακάνη" λειτουργεί το Δημοτικό Ελικοδρόμιο Ολύμπου Καρπάθου το οποίο εξυπηρετεί συν τοις άλλοις και τις επείγουσες αεροδιακομιδές ασθενών της Βορείου Καρπάθου.

Δημόσια Τάξη - Σώματα Ασφαλείας

Στο Διαφάνι εδρεύει από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 ο Αστυνομικός Σταθμός Ολύμπου Καρπάθου που υπάγεται στο Αστυνομικό Τμήμα Καρπάθου και η περιοχή ευθύνης του απλώνεται στη γεωγραφική έκταση της Κοινότητας Ολύμπου του Δήμου Καρπάθου. Στο Διαφάνι εδρεύει από το 2003 ο Λιμενικός Σταθμός Διαφανίου Καρπάθου που υπάγεται στο Λιμεναρχείο Καρπάθου και επιτηρεί την κίνηση του λιμανιού του οικισμού και την εφαρμογή των νόμων στον τομέα ευθύνης του. Στο συγκεκριμένο χωριό λειτούργησε επίσης Τελωνοσταθμαρχείο της Ελληνικής Τελωνοφυλακής από την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα (1948) μέχρι και τις αρχές της δεκατίας του 1980, όταν και έπαψε να υφίσταται, μετά την κατάργηση του ειδικού φορολογικού καθεστώτος της Δωδεκανήσου.

Διασπορά

Η μετανάστευση του τοπικού πληθυσμού ξεκίνησε σχεδόν παράλληλα με την ίδρυσή του και σε πλήρη αλληλουχία με τη μετανάστευση των Ολυμπιτών της Καρπάθου εν γένει. Έτσι αρχίζοντας με τις εποχικές μεταναστεύσεις στα κοντινά ναυτικά νησιά της περιοχής, Σύμη, Κάσο, Χάλκη, Κάλυμνο και Σάμο συμπεριέλαβε αργότερα στους προορισμούς της τη Δυτική Μικρά Ασία, την Κωνσταντινούπολη, τη Κρήτη και τη Στεριανή Ελλάδα. Στα μέρη αυτά οι τοπικοί μετανάστες απασχολούνταν κυρίως ώς οικοδόμοι και ξυλουργοί. Στα τέλη του 19ου αι. άρχισε η μετανάστευση στη Γαλλία, στις Η.Π.Α., Αργεντινή, στην Περσία, στην Κίνα και στις υπερπόντιες κτήσεις των ευρωπαϊκών κρατών. Μεταπολεμικά κύριους προορισμούς της τοπικής μετανάστευσης αποτέλεσαν για μεν την εσωτερική μετανάστευση τα Πηγάδια της Καρπάθου, η Ρόδος και το λεκανοπέδιο της Αττικής για δε την εξωτερική οι Η.Π.Α. (κυρίως η Νέα Υόρκη και η Βαλτιμόρη), ο Καναδάς, η Δυτική Γερμανία, το Βέλγιο κ.α. Οι μετανάστες του Διαφανιού συμμετέχουν ως μέλη των συλλογικών παροικιακών σχημάτων της Ολυμπίτικης διασποράς που περιλαμβάνουν τους συλλόγους: α. Αδελφότητα των Απανταχού Ολυμπιτών Καρπάθου "Η Δήμητρα", που ιδρύθηκε το 1948 στον Πειραιά, β. Σύλλογος Ολύμπου - Διαφανίου Βαλτιμόρης Η.Π.Α. "Η Αναγέννηση", που ιδρύθηκε το 1952, γ. Αδελφότητα Ολυμπιτών Καρπάθου Νέας Υόρκης Η.Π.Α. "Η Ζωοδόχος Πηγή Διαφανίου", που ιδρύθηκε το 1964 και δ. Αδελφότητα Ολυμπιτών Ρόδου "Η Βρυκούς", που ιδρύθηκε το 1971.

Τηλεοπτικές σειρές

Η ελληνική δραματική σειρά Άγριες Μέλισσες που προβάλλεται από τον τηλεοπτικό σταθμό ΑΝΤ1 την τηλεοπτική σεζόν 2019-2020, χρησιμοποίησε το όνομα του χωριού «Διαφάνι» ως όνομα του τόπου όπου διαδραματίζεται η κύρια πλοκή των συμβαινόντων. Σημειώνεται ότι τα σκηνικά της πολύ επιτυχημένης αυτής σειράς είναι του γνωστού Έλληνα σκηνογράφου Αντώνη Γ. Χαλκιά που κατάγεται από την Όλυμπο της Καρπάθου. Το Διαφάνι αποτελεί επίσης αγαπημένο τόπο οικογενειακών διακοπών του πρωταγωνιστή της σειράς Γιάννη Στάνκογλου. Αξίζει επιπλέον να σημειωθεί ότι το όνομα «Διαφάνι» πήρε, με πρωτοβουλία επίσης του σκηνογράφου Αντώνη Γ. Χαλκιά και το μικρό σκάφος που εκτελούσε τη θαλάσσια επικοινωνία της «αποικίας» των χανσενικών της Σπιναλόγγας με την απέναντι ακτή στην πολύ επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά Το Νησί της Βικτόριας Χίσλοπ που παίχτηκε την τηλεοπτική σεζόν 2010-2011 στο Mega Channel.

Δείτε επίσης

Όλυμπος Καρπάθου  Δήμος Καρπάθου Ιερά Μητρόπολις Καρπάθου και Κάσου Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Καρπάθου-Ηρωικής Νήσου Κάσου

Σημειώσεις

Παραπομπές

Πηγές

Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012). Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001, Αθήνα 2004. ISBN 960-86704-8-9. Κεντρική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων (ΚΕΔΚΕ) - Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ), Λεξικό Διοικητικών Μεταβολών των Δήμων και Κοινοτήτων (1912-2001), Τόμοι Α΄-Β΄, Επιμέλεια έκδοσης: Γιάννης Μπαχάρας, Εκδόσεις ΕΕΤΑΑ, Αθήνα 2002. ISBN 960-7509-47-1. ISBN (SET) 960-7509-46-3. Γεωργίου, Γεώργιος Μ. (1958). Καρπαθιακά. Πειραιάς. Μανωλακάκης, Εμ. (1988) [1878]. Δωρικόν Ψήφισμα της Καρπάθου (Δεύτερη έκδοση). Αθήναι: Οι απόγονοι του συγγραφέως. Μανωλακάκης, Εμ. (1988) [1896]. Καρπαθιακά (Δεύτερη έκδοση). Αθήναι: Οι απόγονοι του συγγραφέως. Μελάς, Ντίνος Αντ. (2012). Ιστορία του Επαναστατικού Απελευθερωτικού Κινήματος Καρπάθου - 5 Οκτωβρίου 1944. Αθήνα: Πρώην Αυτοδιοίκητη Κοινότητα Μενετών Καρπάθου. σελ. 916. ISBN 978-960-87715-1-2. Μηνάς, Κωνσταντίνος (2000). Τοπωνυμικό της νήσου Καρπάθου. Σειρά Αυτοτελών Εκδόσεων / 1. Αθήνα: Εξάντας-Πνευματικό Κέντρο Δήμου Καρπάθου. σελ. 368. ISBN 960-256-436-9. Μηνάς, Κωνσταντίνος (2005). Μανόλης Μακρής, επιμ. Ιστορικά, αρχαιολογικά και λαογραφικά της Καρπάθου. Κάρπαθος: Κέντρο Καρπαθιακών Ερευνών (ΚΕ.ΚΑ.Ε.). ISBN 960-87667-2-9. Μιχαηλίδης - Νουάρος, Μιχαήλ Γ. (1979). Λαογραφικά Σύμμεικτα Καρπάθου [1934]. Αθήναι: Σύλλογος των Απανταχού Καρπαθίων. Μιχαηλίδης - Νουάρος, Μιχαήλ Γ. (2002) [1939 / 1951]. Σταυράκη Φραγκίσκη Αρ., Μιχαηλίδης-Νουάρος Ανδρέας Γ., επιμ. Ιστορία της νήσου Καρπάθου (Δωδεκανήσου) από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερον [1939] / Χρονικόν της νήσου Καρπάθου από του Ελληνοϊταλικού πολέμου (28 Οκτωβρίου 1940) μέχρι της Ενσωματώσεως αυτής εις την Ελλάδα [1951]. τόμος 1ος (Β΄ έκδοση). Αθήναι: Μορφωτικός Εξωραϊστικός Σύλλογος "Εργασία και Χαρά" Όθους Καρπάθου. σελ. 190, 228. ISBN 960-86343-2-6. Πλάτων, Λευτέρης· Καράντζαλη, Έφη (2003). Καρπαθιακά - Νέες ενδείξεις για την ιστορία της μινωικής παρουσίας στην Κάρπαθο. Ρόδος: Κέντρο Καρπαθιακών Ερευνών (ΚΕ.ΚΑ.Ε.). σελ. 71-84. ISBN 960-87667-1-0. Φράγκος, Αναστάσιος Ν. (1957). Κάρπαθος. Αθήναι. τίτλος.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Διαφανίου Δωδεκανήσου. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 30/04/2020. Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Ολύμπου Δωδεκανήσου. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 30/04/2020. Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Δήμου Καρπάθου Δωδεκανήσου. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 30/04/2020.