Η Χώρα είναι χωριό και πρωτεύουσα της Αστυπάλαιας. Είναι έδρα του δήμου Αστυπάλαιας, της περιφερειακής ενότητας Καλύμνου, στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης. Πριν το σχέδιο Καποδίστριας και το πρόγραμμα Καλλικράτης, ανήκε στην επαρχία Καλύμνου του νομού Δωδεκανήσου, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Νήσων Αιγαίου Πελάγους.

Γεωγραφία

Η Χώρα είναι παραθαλάσσιο χωριό, μικρό λιμάνι και πρωτεύουσα της Αστυπάλαιας. Βρίσκεται στη βορειοανατολική πλευρά του δυτικού τμήματος του νησιού (Μέσα Νησί), 5 χλμ. περίπου νοτιότερα από το στενότερο σημείο του ισθμού της Αστυπάλαιας. Είναι ο κύριος οικισμός του Μέσα Νησιού, μέσω του οποίου υπάρχει πρόσβαση στο κύριο λιμάνι της Αστυπάλαιας, στον όρμο του Αγίου Ανδρέα.

Πληθυσμός

Διοικητικές μεταβολές μέχρι τον «Καλλικράτη»

Ο οικισμός αναγνωρίστηκε το 1948 και ορίστηκε έδρα του ομώνυμου δήμου της Αστυπάλαιας.

Γενικά στοιχεία

Η πρωτεύουσα της Αστυπάλαιας είναι κτισμένη σε λόφο -όπου δεσπόζει το Κάστρο- που εισχωρεί στη θάλασσα σχηματίζοντας δύο όρμους: το μικρό λιμάνι (Πέρα Γιαλό) και τον όρμο Λιβάδια, όπου βρίσκεται ο ομώνυμος οικισμός. Με τα χαρακτηριστικά κατάλευκα σπίτια και τα μπλε πορτοπαράθυρα, τους καλοδιατηρημένους ανεμόμυλους στον αυχένα του λόφου, τα πολλά διατηρητέα μνημεία, καθώς και την αξιοθαύμαστη λειτουργικότητα και οικονομία του χώρου, η Χώρα της Αστυπάλαιας έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός και ως τόπος ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία. Ο οικισμός αναπτύσσεται περιμετρικά γύρω από το μεσαιωνικό κάστρο και πολεοδομικά χαρακτηρίζεται από στενούς ανηφορικούς δρομίσκους και στενά αδιέξοδα. Η αρχιτεκτονική του χαρακτηρίζεται από κυβόσχημους όγκους με ποικιλία λύσεων που επέβαλε η ιδιομορφία του εδάφους και παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Αξιοθέατα και διατηρητέα

Τα κάτωθι οικοδομήματα έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα: 1. Το Μεσαιωνικό Φρούριο (Κάστρο), με τα στέμματα των Γκουερίνι, μαζί με τις οικίες μέσα σε αυτό, καθώς και τις εκκλησίες της Ευαγγελιστρίας (Παναγίας του Κάστρου) και του Αγίου Γεωργίου. Το κάστρο ανήκει στον τύπο του οχυρωμένου οικισμού, όπου οι εξωτερικοί τοίχοι των σπιτιών δημιουργούν τείχος με μικρά παράθυρα για πολεμίστρες. 2. Η εκκκλησία της Παναγίας Πορταΐτισσας, από τις ομορφότερες των Δωδεκανήσων, κτίσμα του 18ου αιώνα. Διαθέτει αξιόλογο καμπαναριό και ξυλόγλυπτο εικονοστάσι επενδυμένο με φύλλα χρυσού, μοναδικό στο είδος του. Κοντά στην εκκλησία λειτουργεί κτήριο με εκκλησιαστική συλλογή και παλαιές εικόνες. 3. Η εκκλησία της Μεγάλης Παναγίας, με βοτσαλωτό δάπεδο στην αυλή 4. Το σύμπλεγμα των επτά εκκλησιών: της Ελεημονητρίας, της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Ιωάννου κλπ. 5. Οι δύο εκκλησίες δυτικά των προηγουμένων, εκ των οποίων η μία φέρει το όνομα «Οι Τρεις Ιεράρχες» 6. Οι δέκα ανεμόμυλοι στον αυχένα του λόφου Περαιτέρω αξιοθέατα είναι:

Το Αρχαιολογικό Μουσείο, με πολλά και σημαντικά ευρήματα των Προϊστορικών έως των Μεσαιωνικών Χρόνων Η Ναρκίσσειος Δημοτική Βιβλιοθήκη Το μνημείο Ηρώων Η εκκλησίες του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Παντελεήμονα και των Αγίων Αναργύρων στον Πέρα Γιαλό

Εκδηλώσεις

Το Πανηγύρι της Παναγίας Πορταΐτισσας, στις 14-16 Αυγούστου, το μεγαλύτερο του νησιού

Παραπομπές

Πηγές

Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1996 (ΠΛΜ) Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963 (ΠΛ) Χάρτες «Ανάβαση» (Αστυπάλαια 1:35.000) Οργανισμός εκδόσεων «Ελλάδα», χάρτες (Βαρελάς) Περιοδικό «Διακοπές», εκδ. Δ.Ο.Λ., 2010 eetaa.gr