Πληροφορίες
Οι Βούνοι είναι χωριό του Δήμου Διρφύων - Μεσσαπίων της Περιφερειακής Ενότητας Εύβοιας. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχουν 89 κατοίκους. Είναι κτισμένοι σε υψόμετρο 260 μ. Απέχουν 31 χιλιόμετρα από τη Χαλκίδα. Βρίσκονται σε εύφορη περιοχή βόρεια του στενιώτικου ρέματος. Έχουν κυρίως αγροτική οικονομία. Ανάμεσα στα καλλιεργούμενα οπωροκηπευτικά είναι και τα κολοκύθια, τα οποία αποκαλούνται μαγγουτιά.
Ιστορικά στοιχεία
Το χωριό αναφέρεται σε οθωμανικό φορολογικό κατάστιχο του 1474 με την ονομασία Vunuz. Σύμφωνα με το κατάστιχο, είχε 93 σπίτια και παρήγαγε κρασί. Το χωριό φαίνεται να αποτελούσε ακμάζον θρησκευτικό κέντρο κατά τους μεταβυζαντινούς και οθωμανικούς χρόνους, όπως μαρτυρά η παρουσία δύο μεγάλων βυζαντινών ναών και πέντε μεταβυζαντινών. Το 1835 οι Βούνοι προσαρτήθηκαν στον δήμο Ληλαντίων. Με την κατάργηση των δήμων το 1912 προσαρτήθηκαν αρχικά στην κοινότητα Στενής αλλά το 1930 ορίστηκαν έδρα ομώνυμης κοινότητας. Με το σχέδιο Καποδίστριας προσαρτήθηκαν στον δήμο Διρφύων και με το πρόγραμμα Καλλικράτης στον δήμο Διρφύων - Μεσσαπίων.
Απογραφές πληθυσμού
Η πορεία του πληθυσμού σύμφωνα με τις απογραφές:
Σημεία ενδιαφέροντος
Εντός του χωριού βρίσκονται τα ερείπια βενετσιάνικου πύργου. Ο πύργος πιθανόν κτίστηκε στα τέλη του 14ου ή τον 15ο αιώνα, όπως και οι υπόλοιποι πύργοι στην Εύβοια. Οι διαστάσεις της βάσης του πύργου είναι πέντε επί πέντε μέτρα και σώζεται σε ύψος 4 μέτρων στη νότια και ανατολική πλευρά, ενώ οι άλλες δύο πλευρές σώζονται σε μικρότερο ύψος. Έχει άμεση οπτική επαφή με το κάστρο στις Κεχριές και τον πύργο στην Στενή.
Ναοί
Το χωριό φαίνεται να αποτελούσε ακμάζον θρησκευτικό κέντρο κατά τους μεταβυζαντινούς και οθωμανικούς χρόνους, όπως μαρτυρά η παρουσία δύο μεγάλων βυζαντινών ναών, της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, και πέντε μεταβυζαντινών.
Ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος είναι σταυρεπίστεγος με υψηλές αναλογίες και έχει κτιστεί σε δύο φάσεις, μια υστεροβυζαντινή και μία στους οθωμανικούς χρόνους. Στους τοίχους του έχουν εντοιχιστεί βυζαντινά γλυπτά. Στο εξωτερικό της νεότερης φάσης υπάρχει γραμμένος ο αριθμός 17.. και πιθανόν αναφέρεται στη χρονιά επέκτασης του ναού. Το εσωτερικό του είναι ασβεστωμένο, αλλά κάτω από τον ασβέστη έχουν βρεθεί καλής τέχνης τοιχογραφίες οι οποίες σώζονται σε καλή κατάσταση. Δίπλα στον ναό υπάρχει καμπαναριό. Στο τέμπλο του ναού βρίσκονται εικόνες του 19ου αιώνα. Είναι ο κοιμητηριακός ναός του χωριού. Ο ναός των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου βρίσκεται δυτικότερα. Είναι κτισμένος στον ρυθμό του σταυρεπίστεγου ναού, ο οποίος ήταν δημοφιλής στην Εύβοια τον 14ο αιώνα. Αναγνωρίζονται δύο οικοδομικές φάσεις, μια βυζαντινή και μια φραγκική. Η βυζαντινή φάση αναγνωρίζεται στο κατώτερο τμήμα του ναού, το οποίο σώζεται σε ύψος μέχρι 2,5 μέτρα και αποτελείται από μεγάλες πέτρες, και η φραγκική φάση αφορά το ανώτερο τμήμα του ναού. Η οροφή του νάρθηκα έχει καταπέσει. Στο εσωτερικό του ναού σώζονται αποσπασματικά τοιχογραφίες. Ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου χρονολογείται από τη μεταβυζαντινή εποχή και το 1988 ο παλιός ναός κατεδαφίστηκε εν μέρει για να κτιστεί νέος, ο οποίος διατηρούσε τους τοίχους του παλιού ναού. Στο τέμπλο του ναού βρίσκονται εικόνες του 19ου αιώνα ενώ η εικόνα της Κοίμησης της Θεοτόκου είναι ακόμη παλαιότερη. Δυτικά του ναού βρίσκονται τα ερείπια του ναού του Αγίου Στεφάνου. Περίπου 70 μέτρα από τον ναό της Μεταμόρφωσης βρίσκεται ο ναός της Αγίας Παρασκευής, ένας μονόχωρος καμαρόσκεπος ναός κτισμένος στη θέση παλαιότερου ναού. Σε μικρή απόσταση βρίσκεται ο μικρός ναός του Αγίου Δημητρίου και ξύλινη κεραμοσκεπή. Σε χωράφι περίπου ένα χιλιόμετρα από το χωριό βρέθηκαν ερείπια ναού.
