Πληροφορίες
Η Τανάγρα είναι οικισμός της Στερεάς Ελλάδας στην Περιφερειακή Ενότητα Βοιωτίας.
Γενικά στοιχεία
Η Τανάγρα βρίσκεται στο νότιο τμήμα σε υψόμετρο 230 μέτρα ενώ απέχει περίπου 9 χλμ. ΝΔ. από το Σχηματάρι (έδρα του δήμου), 80 χλμ. Α.-ΝΑ. από την Λιβαδειά και 70 χλμ. Β.-ΒΔ. από την Αθήνα. Ο οικισμός ονομαζόταν Βράτσι μέχρι το 1915, οπότε μετονομάστηκε σε Τανάγρα λόγω της ύπαρξης της αρχαίας πόλης σε κοντινή απόσταση. Μαζί με το γειτονικό χωριό Παναγία (βορειοανατολικά) συναποτελούν την Κοινότητα Τανάγρας, που υπάγεται στην Δημοτική Ενότητα Τανάγρας του Δήμου Τανάγρας (σχέδιο Καλλικράτης) ενώ σύμφωνα με την απογραφή 2011 έχει 702 κατοίκους. Δείτε: Κοινότητα Τανάγρας
Ιστορικά στοιχεία
Αρχαία πόλη
Ο Όμηρος αναφέρει την πόλη ανάμεσα στις Βοιωτικές πόλεις που συμμετείχαν στον Τρωικό πόλεμο, με την ονομασία Γραία, ενώ υπήρχαν και οι ονομασίες Ποιμανδρία και Ποιμανδρίς, που οφείλονται στον μυθικό ιδρυτή της Ποίμανδρο, ήρωα του Τρωικού Πολέμου. Ο Στράβωνας τοποθετεί την Γραία στην περιοχή του Ωρωπού κοντά στο Αμφιαράειο. Ο Παυσανίας αναφέρει πως το όνομα Τανάγρα οφειλόταν στην κόρη του Ασωπού, την Τανάγρα την οποία νυμφεύτηκε ο Ποίμανδρος, ενώ η ονομασία Γραία είχε αποδοθεί στην πόλη λόγω της μεγάλης ηλικίας της. Η Τανάγρα κατά την περίοδο της ακμής της έλεγχε μία μεγάλη περιοχή που απλωνόταν από την θέση του σημερινού ομώνυμου οικισμού μέχρι την περιοχή του Ωρωπού. Επίνειο της πόλης στον Ευβοϊκό κόλπο ήταν το Δήλιο, που βρισκόταν στην περιοχή του σημερινού οικισμού Δήλεσι. Κατά την διάρκεια των Περσικών πολέμων, οι Αχαιμενίδες βασιλείς Δαρείος και Ξέρξης μετέφεραν δια της βίας ελληνικούς πληθυσμούς στο Ιράν. Συγκεκριμένα ο Δαρείος ξερίζωσε Έλληνες από τις πατρογονικές τους εστίες προς την Σουσιανή και την Ερυθρά θάλασσα , ενώ ο Ξέρξης μετέφερε Βοιωτούς στην Ασσυρία. Ίσως οι ενέργειες αυτές των Περσών βασιλέων να δικαιολογούν την ύπαρξη μιας άλλης Τανάγρας στα βάθη του Ιράν, την οποία αναφέρει ο Αλεξανδρινός γεωγράφος Κλαύδιος Πτολεμαίος.
Αναφέρονται δύο «Μάχες της Τανάγρας», το 457 π.Χ. και το 426 π.Χ.. Το 456 π.Χ. η Τανάγρα καταλήφθηκε από τους Αθηναίους ύστερα από πολιορκία, και τα τείχη της κατεδαφίσθηκαν. Στη ρωμαϊκή εποχή ήταν αυτόνομη πόλη και μία από τις πλουσιότερες της Βοιωτίας: Εκτός από τη γεωργική παραγωγή, στην Τανάγρα άκμασε και η αγγειοπλαστική και η κεραμική τέχνη, όπως και η κηροπλαστική. Σε διάφορες εποχές γύρω από την κλασική ανάγονται οι περίφημες Ταναγραίες κόρες ή απλώς «Ταναγραίες», που είναι μικρά πήλινα αγαλματίδια γυναικείων μορφών. Στην πόλη αναφέρεται ότι υπήρχαν ιερά του Διονύσου, της Θέμιδας, της Αφροδίτης, του Απόλλωνα, του Κριοφόρου Ερμού και του Ερμού του Προμάχου.
= Αρχαιολογία
= Εκτός από ερείπια του τείχους και του θεάτρου, διασώθηκαν και αρκετά νομίσματα της Τανάγρας, αργυρά, στατήρες, δραχμές και οβολοί. Με υπόδειξη του Σ. Μαρινάτου και επιμέλεια του Θ. Σπυρόπουλου έγιναν ανασκαφές που έφεραν στο φως μυκηναϊκό νεκροταφείο, στο οποίο βρέθηκαν 32 θαλαμοειδείς τάφοι, ασύλητοι οι περισσότεροι. Οι τάφοι περιείχαν ζωγραφισμένες λάρνακες, που τους ξεχωρίζουν από την πλειονότητα των ανάλογων χώρων. Το νεκροταφείο χρονολογήθηκε στη VE III Β-Γ περίοδο, δηλαδή μεταξύ των ετών 1240 και 1170 π.Χ., ενώ οι σχετικές ανακαλύψεις ανακοινώθηκαν το 1969 και το 1970.
= Το νόμισμα της Τανάγρας
=
Η Τανάγρα είχε κόψει νόμισμα, και αρκετά αρχαία κέρματα έχουν διασωθεί.
Ο αργυρός Αιγινίτικος στατήρας του 5ου αι. π.Χ. απεικονίζει μια Βοιωτική ασπίδα, ενώ η πίσω όψη φέρει τα γράμματα ΤΑ και απεικονίζει το μπροστινό μισό ενός αλόγου που φοράει χαλινάρι και κάνει άλμα. Έχει διάμετρο 21 χιλ. και ζυγίζει 12,01 γραμ.. Το αργυρό Αιγινίτικο δίδραχμο της ίδιας εποχής έχει τα ίδια χαρακτηριστικά, ενώ το άλογο είναι αχαλίνωτο. Έχει διάμετρο 13,5 χιλ. και ζυγίζει 3,14 γραμ..
Μεσαιωνική και νεότερη εποχή
Ο χριστιανισμός ήλθε στην Τανάγρα τον 4ο μ.Χ. αιώνα και δημιουργήθηκε η Επισκοπή Τανάγρας. Η ύπαρξη της πόλης ως ανθηρού κέντρου της περιοχής συνεχίστηκε και στη διάρκεια των βυζαντινών χρόνων και της φραγκοκρατίας. Η κατάκτηση της Βοιωτίας από τους Τούρκους το 1460, είχε σαν αποτέλεσμα οι κάτοικοι να εγκαταλείψουν την αρχαία πόλη και να δημιουργήσουν μικρούς οικισμούς στη γύρω περιοχή. Η ονομασία Τανάγρα εγκαταλείφθηκε και νέες ονομασίες δόθηκαν στα μικρά χωριά που δημιουργήθηκαν την περίοδο αυτή. Στην θέση της αρχαίας πόλης χτίστηκε ο οικισμός Μπράτσι που μετονομάστηκε σε Τανάγρα το 1915. Η Τανάγρα υπήρξε έδρα της ομώνυμης κοινότητας που λειτούργησε στο διάστημα 1912-1998 και περιλάμβανε εκτός από την Τανάγρα και τον μικρό οικισμό Παναγία. Με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης το 2011, η Τανάγρα εντάχθηκε στον νέο διευρυμένο Δήμο Τανάγρας, έδρα του οποίου είναι το Σχηματάρι.
