Ο Ορχομενός είναι πόλη του νομού Βοιωτίας και έχει πληθυσμό 5.238 κατοίκους. Αποτελεί έδρα του Δήμου Ορχομενού ο οποίος έχει πληθυσμό 11.621 κατοίκους και έκταση 230.098 στρεμμάτων. Ο Ορχομενός είναι χτισμένος σε πεδινή τοποθεσία, στη βόρεια πλευρά της πεδιάδας της Κωπαΐδας. Διαρρέεται από τον Μέλανα ποταμό (Μαυροπόταμο) ο οποίος είναι παραπόταμος του βοιωτικού Κηφισού. Η κύρια δραστηριότητα των κατοίκων του Ορχομενού είναι η γεωργία.

Ιστορία

Αρχαία πόλη

Υπάρχουν πολυάριθμες μυθολογικές αναφορές για τον Ορχομενό. Ο σημαντικότερος μυθικός κύκλος ξεκινάει από τον βασιλιά Αθάμα που είχε παιδιά τον Φρίξο και την Έλλη. Με τον Ορχομενό επομένως συνδέεται ο μύθος του χρυσόμαλλου δέρατος και της Αργοναυτικής εκστρατείας. Ο Ορχομενός φαίνεται να κατοικήθηκε από τη νεολιθική περίοδο, γύρω στο 6000 π.Χ. Μεγάλη ακμή όμως γνώρισε την πρώιμη Μυκηναϊκή περίοδο μεταξύ 2000 και 1200 π.Χ., όταν κατοικήθηκε από ένα αρχαιοπελασγικό φύλο, τους Μινύες. Την περίοδο εκείνη η περιοχή γνώρισε μεγάλη ακμή. Χαρακτηριστικό της μεγάλης ανάπτυξης της κοινωνίας των Μινυών είναι τα αποστραγγιστικά έργα που έγιναν τότε για την πρώτη αποξήρανση της Κωπαΐδας. Ο Όμηρος κάνει αναφορά στην Ιλιάδα για τον πλούτο των κατοίκων του Ορχομενού. Η πόλη συμμετείχε στον Τρωικό πόλεμο με αρχηγούς τον Ασκάλαφο και τον Ιάλμενο. Ο Ορχομενός παράκμασε με την εισβολή του αρχαίου λαού των Βοιωτών στην περιοχή της Βοιωτίας. Οι Βοιωτοί με αφετηρία τη Θήβα σταδιακά κατέλαβαν όλη σχεδόν την περιοχή της σημερινής Βοιωτίας. Ο Ορχομενός από τον 8ο αιώνα π.Χ. και μετά, υπό την κυριαρχία των Βοιωτών αποτέλεσε μία σημαντική πόλη του κοινού των Βοιωτών. Κατά τη διάρκεια του Κορινθιακού πολέμου η πόλη βρέθηκε στο πλευρό της Σπάρτης η οποία διατηρούσε στην πόλη φρουρά. Το 375 π.Χ., οι Θηβαίοι με αρχηγό τον Πελοπίδα εκμεταλλεύτηκαν την απουσία της σπαρτιατικής φρουράς και κατέλαβαν αιφνιδιαστικά τον Ορχομενό. Λίγο μετά συγκρούστηκαν με τους Σπαρτιάτες στην πόλη Τεγύρα, λίγο έξω από τον Ορχομενό. Στη Μάχη της Τεγύρας επικράτησαν οι Θηβαίοι. Κατά τη διάρκεια της θηβαϊκής ηγεμονίας, οι Θηβαίοι κατάστρωσαν σχέδιο για την καταστροφή του Ορχομενού, επειδή είχε συμμαχήσει με τη Σπάρτη. Τα σχέδια ματαίωσε ο Επαμεινώνδας που διαφώνησε. Όμως, το 364 π.Χ., που ο Επαμεινώνδας βρισκόταν σε αποστολή στο Βυζάντιο, οι Θηβαίοι υλοποίησαν τα σχέδιά τους και κατέστρεψαν τον Ορχομενό. Η πόλη αποκαταστάθηκε από τους Φωκείς κατά τον Τρίτο ιερό πόλεμο, άλλα καταστράφηκε για δεύτερη φορά από τους Θηβαίους το 353 π.Χ. Ο Φίλιππος Β΄ μετά την επικράτησή του στη Μάχη της Χαιρώνειας ανοικοδόμησε ξανά τον Ορχομενό. Οι Μακεδόνες ανοικοδόμησαν το κάστρο της πόλης που σώζεται έως σήμερα και για ένα διάστημα όρισαν τον Ορχομενό ως έδρα του βοιωτικού κοινού. Η πόλη παράκμασε μετά τις λεηλασίες που πραγματοποίησε ο Ρωμαίος στρατηγός Σύλλας στην περιοχή το 86 π.Χ. Η πόλη διατηρούσε σημαντικά ιερά και μνημεία τον 2ο αιώνα μ.Χ., όταν την επισκέφθηκε ο Παυσανίας. Στον Ορχομενό λατρεύονταν κυρίως οι Χάριτες και προς τιμήν τους οργανώνονταν τα Χαριτήσια.

Ο σύγχρονος Ορχομενός

Ο σύγχρονος Ορχομενός προέκυψε τη δεκαετία του 1960 από τη συνένωση δύο μικρότερων χωριών που γειτόνευαν, της Πετρομαγούλας και της Σκριπούς. Με τη σταδιακή αύξηση του πληθυσμού τα δύο χωριά συνενώθηκαν και ο ενιαίος οικισμός που προέκυψε ονομάστηκε Ορχομενός. Οι ονομασίες Πετρομαγούλα και Σκριπού διατηρήθηκαν ως ονόματα συνοικιών του νέου οικισμού.

Δημογραφία

Ο πληθυσμός του Ορχομενού διατηρείται σχεδόν σταθερός με μικρές διακυμάνσεις. Παρακάτω αναφέρεται ο πληθυσμός του Ορχομενού από το 1835, πριν από τη συνένωση των δύο μικρότερων χωριών που γειτόνευαν, της Πετρομαγούλας και της Σκριπούς, που πλέον αποτελούν συνοικίες του.

Πηγή: Εθνικό ίδρυμα ερευνών, Εξέλιξη πληθυσμού επαρχίας Λιβαδειάς

Αξιοθέατα

Ο Ορχομενός διαθέτει αρκετά αξιοθέατα που σχετίζονται με τη μεγάλη του ιστορία. Τα σημαντικότερα είναι ο αρχαιολογικός του χώρος με τον θησαυρό του Μινύα και το αρχαίο θέατρο, ο βυζαντινός ναός της Παναγίας της Σκριπούς, το κάστρο του και οι πηγές των Χαρίτων. Ο ναός της Παναγίας της Σκριπούς ήταν αυτός που έδωσε και το όνομα του στο ένα από τα δύο χωριά που αποτέλεσαν τον σύγχρονο Ορχομενό. Η Σκριπού κατά μία μάλλον αβάσιμη άποψη, οφείλει την ονομασία της στις πολυάριθμες επιγραφές που υπάρχουν πάνω στις πέτρες της περιοχής. Το λατινικό scriptus σημαίνει ενεπίγραφος. Ο θολωτός τάφος του Ορχομενού είναι ένας από τους σημαντικότερους θολωτούς τάφους της Μυκηναϊκής περιόδου. Κατασκευάστηκε το 1250 π.Χ. για να ταφεί η βασιλική οικογένεια της πόλης. Ανασκάφηκε για πρώτη φορά το 1880 από τον Ερρίκο Σλήμαν και συνεχίστηκε η ανασκαφική έρευνα από τη Βαυαρική Ακαδημία Επιστημών μεταξύ 1903 και 1905. Το θέατρο του Ορχομενού κατασκευάστηκε τον 4ο αιώνα π.Χ. Στον χώρο του θεάτρου πραγματοποιούνταν μουσικοί αγώνες προς τιμήν των Χαρίτων, του Διός και του Διονύσου. Αποκαλύφθηκε το 1973 και διατηρείται σήμερα σε αρκετά καλή κατάσταση.

Αθλητισμός και πολιτισμός

Διάφορες ομάδες ήδη από τα προπολεμικά χρόνια έχουν δημιουργήσει μία αξιόλογη αθλητική παράδοση για την περιοχή. Προπολεμικά γνωστή ομάδα ήταν ο Λέων Βοιωτίας και αργότερα εμφανίστηκαν η Πετρομαγούλα, ο Πύρρος, ο Εθνικός και η Α.Ε. Ορχομενού. Στον χώρο του πολιτισμού γνωστό είναι το τραγούδι «ήρθαν κάτι φίλοι μου από τον Ορχομενό» του συγκροτήματος Τα παιδιά από την Πάτρα. Επίσης, στον Ορχομενό γυρίστηκε η ταινία "Θανάση, πάρε τ' όπλο σου" (1972), στην οποία πολλοί ντόπιοι συμμετείχαν ως κομπάρσοι.

Προσωπικότητες

Γιώργος Μάγκας, μουσικός και βιρτουόζος του κλαρίνου Μαίρη Τσαγαλά-Λιονή, νομάρχης Ρεθύμνης Γωγώ Τσαμπά, τραγουδίστρια δημοτικών τραγουδιών

Δείτε επίσης

Μινύες

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επίσημη ιστοσελίδα του δήμου Ορχομενού Μίχας Γεώργιος Κ.: «Συμβολή στην Έρευνα της Ιστορίας των Αρβανιτών, Το Μαρτίνο (Μουζάκ) και τα προερχόμενα απ΄ αυτό Λάρυμνα (Καστρί) - Λούτσι - Πύργος. Συνοπτική Ιστορία Οπουντίων Λοκρών και Μινύειου Ορχομενού», 1978, 1980, 2014. Μίχας Γεώργιος Κ.:«Συμβολή στην Έρευνα της Ιστορίας των Αρβανιτών, Ιδιωματικές Λέξεις και Φράσεις στ΄ Αρβανιτοχώρια Βοιωτίας και Λοκρίδας», 2014, 2019. Τοπική ηλεκτρονική εφημερίδα του Δήμου Ορχομενού