Πληροφορίες
Η Κορώνεια (παλαιότερα Κουτουμουλάς ή Κοντομουλάς) είναι οικισμός της Στερεάς Ελλάδας στην Περιφερειακή Ενότητα Βοιωτίας.
Γεωγραφία
Βρίσκεται περίπου 21 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα του Νομού, τη Λιβαδειά, και περίπου 130 χιλιόμετρα από την Αθήνα. Καλύπτεται με υπεραστική συγκοινωνία (ΚΤΕΛ) προς την Αθήνα, όπως και με αστική συγκοινωνία με την Λιβαδειά.
Ιστορία
Η αρχαία Κορώνεια
Η Κορώνεια, ιδρύθηκε από τον Κορώνο, γιο του Θερσάνδρου και αδερφού του Αλιάρτου (Παυσανίας), και κατά άλλους από Βοιωτούς της Άρνης, που διώχθηκαν από τους Θεσσαλούς. (Στράβων Θ΄411). Ο Όμηρος την αναφέρει στην Ιλιάδα (Β503) και οι κάτοικοι της έλαβαν μέρος στον Τρωικό πόλεμο. Ήταν μέλος της Βοιωτικής Συμμαχίας, υπό την αρχηγία των Θηβαίων. Το 447 π.Χ οι Αθηναϊκές δυνάμεις με αρχηγό τον Τολμίδη ηττήθηκαν από τους Βοιωτούς σε μάχη που έγινε στην Κορώνεια. Στην Κορώνεια πέθανε και θάφτηκε ο πατέρας του γνωστού Αθηναίου πολιτικού Αλκιβιάδη (Ισοκράτης Περί του ζεύγους 28). Το 394 π.Χ ο βασιλιάς των Λακεδαιμόνιων Αγησίλαος Β΄ σε μάχη με τους αντίπαλους τους Αθηναίους, Θηβαίους, Αργείους κ.ά τους νίκησε. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι τα σπουδαιότερα μνημεία της Κορώνειας είναι: οι βωμοί του Επιμήλιου Ερμού και των Ανέμων στην Αγορά. Ο Ναός της Ήρας που κρατάει στα χέρια της μια Σειρήνα, έργο ίσως του Θηβαίου γλυπτή Πυθοδώρου. Έξω από την πόλη υπήρχε ο Ναός της Ιτωνίας Αθηνάς, που ήταν το κέντρο του Βοιωτικού Συνδέσμου, ο Ναός Ηρακλέους του Παλαίμονος, Ναός αφιερωμένος στον ιδρυτή της πόλεως. Στα δυο άκρα της πόλης τρέχουν δυο ποταμοί ο Κοράλιος ή Κουάριος και ο Φάλαρος. 20 στάδια βορειοδυτικά της πόλεως βρίσκονταν αγάλματα των Μουσών και Λιβηθρινίδων Νυμφών, εκεί δε υπήρχαν και δυο πηγές των οποίων οι κρηνοί είχαν σχήμα μαστών, το δε νερό ήταν γαλακτώδες. Στις αρχές του 4ου π.Χ αιώνα ήταν μέλος της Βοιωτικής Συμμαχίας και έστειλε ως άρχοντα των Βοιωταρχών τον Εύμειλον Επικούδειο και έπειτα άλλους εξέχοντες πολίτες της. Το 346 π.Χ ο Φίλιππος της Μακεδονίας παραχώρησε την Κορώνεια στους Θηβαίους, τους δε πολίτες της τους πούλησε ως δούλους. Το 171 π.Χ στους χρόνους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας καταστράφηκε εντελώς. Σε δυο επιστολές του Αντωνίου του Ευσεβούς το 140 μ.Χ και 155 μ.Χ γίνεται λόγος για δικαστική διένεξη μεταξύ της Θίσβης και της Κορώνειας για τα σύνορα των πόλεων. Αποικία της ήταν η Κορώνεια Θεσσαλονίκης.
Σύγχρονη ιστορία
Κατά τον Προκόπιο καταστράφηκε μετά από μεγάλο σεισμό μαζί με πολλές άλλες πόλεις της Βοιωτίας το φθινόπωρο του 551 μ.Χ. Αναφέρεται υστέρα από πολλά χρόνια το 1756 περίπου στο βιβλίο : "Η στρατιωτική ζωή εν Ελλάδι", ανώνυμου συγγραφέως. Κατά τη διάρκεια των πρώτων αιώνων του ελληνικού κράτους, αναφερόταν επίσημα ως Κουτουμουλάς και η κοινότητα της οποίας υπήρξε έδρα ονομαζόταν κοινότητα Κουτουμουλά. Μετονομάστηκε σε Κορώνεια το 1915. Η Κορώνεια υπήρξε έδρα του Δήμου Κορώνειας, που λειτούργησε στο διάστημα 1835-1940. Στη συνέχεια εντάχθηκε στον Δήμο Πέτρας, στον οποίο υπήρξε έδρα στο διάστημα 1859-1876. Στο διάστημα 1912-1998 αποτέλεσε έδρα ανεξάρτητης κοινότητας, που περιλάμβανε επίσης τον οικισμό Αγία Παρασκευή (πρώην Αγόριανη) και για ένα διάστημα και τον εγκαταλελειμμένο σήμερα οικισμό Κιβέρι. Από το 1999 ανήκε στον Δήμο Κορώνειας και από το 2011 στον Δήμο Λεβαδέων.
Αξιοθέατα
Υπάρχει χώρος αναψυχής γνωστός ως Κεφαλόβρυσο ανάμεσα σε πλάτανους και τρεχούμενα νερά. Όταν βρέχει δημιουργείται ένας μικρός καταρράκτης.
Μοναστήρια και εκκλησίες
Ανατολικά της Κορώνειας υπάρχουν τα ερείπια του μοναστηριού της Αγίας Παρασκευής γνωστή ως «Αγία Παρασκευή η μικρή» και ακόμα πιο ανατολικά το γυναικείο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής της «μεγάλης». Δυτικά της Κορώνεια βρίσκεται το μοναστήρι του Αγίου Νικήτα, του Αγίου Γεωργίου και προς το Κιβέρι είναι οι εκκλησίες του Αγίου Γιάννη και της Παναγίας που στη μέση τους χωρίζει ένα αιωνόβιο δέντρο με το όνομα Ντούσκο. Στην κορυφή του χωριού δεσπόζει η εκκλησία των Αγίων Ταξιαρχών η οποία έχει συνδεθεί με μύθους και λέγεται ότι ο Άγιος Ταξιάρχης εμφανίζεται στην πόρτα της εκκλησίας και φοβίζει τα παιδιά που πάνε για να μαζέψουν ξένα φρούτα. Η κεντρική εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στον Άγιο Νικόλαο.
Εκδηλώσεις
Κάθε χρόνο στις 20 Ιουλίου, ήμερα εορτασμού του Προφήτη Ηλία, γίνεται λιτανεία της εικόνας και διάφορες πολιτισμικές εκδηλώσεις. Το Πάσχα γίνεται στην πλατεία του χωριού μουσική εκδήλωση με δημοτικά τραγούδια που διοργανώνει ο «Σύλλογος των απανταχού Κορωνιωτών».
