Τα Βασιλικά είναι μικρό πεδινό χωριό Στερεάς Ελλάδας στην Περιφερειακή Ενότητα Βοιωτίας.

Γεωγραφία

Τα Βασιλικά βρίσκονται στην κοιλάδα του ποταμού Κηφισού, στα βόρεια όρια με την Περιφερειακή Ενότητα Φθιώτιδας. Το χωριό είναι κτισμένο στους βορειοανατολικούς πρόποδες του λόφου Φιλοβοιωτός και σε απόσταση 25 χλμ. ΒΔ. από τη Λιβαδειά. Η παλιά του ονομασία, από την εποχή της τουρκοκρατίας, μέχρι το 1953 είναι Κραβασαρράς. Οι κάτοικοί της ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και λιγότερο με την κτηνοτροφία. Στα 7.500 στρέμματα του κάμπου του χωριού και στα 4.000 στρέμματα περίπου χορτολιβαδικής έκτασης καλλιεργούνται ελιές, βαμβάκι, δημητριακά, οπωροκηπευτικά ενώ εκτρέφονται αιγοπρόβατα καθώς επίσης και πουλερικά. Υπάρχουν λίγα βοοειδή και χοίροι. Την τελευταία 20ετία γίνονται και βιοκαλλιέργειες. Σήμερα ζουν λιγοστοί κυρίως ηλικιωμένοι. Στις 18 Ιανουαρίου πανηγυρίζει η εκκλησία των Αγίου Αθανασίου και Κυρίλλου Αλεξανδρείας που είναι και ο ενοριακός ναός του χωριού. Κάθε 1η Ιουλίου πανηγυρίζει το ξωκλήσι των Αγίων Ανάργυρων Κοσμά και Δαμιανού των θαυματουργών. Η παράδοση θέλει η εικόνα των αγίων να βρίσκεται από την οικογένεια Παπαϊωάννου της Ελάτειας κάτω από τμήμα αρχαίας κολώνας και στην ίδια περίπου θέση όπου βρέθηκε η εικόνα του Αγίου Στυλιανού (ναού προς τιμήν του οποίου είχε κτίσει κοντά στο Παρόρι).

Ιστορία

Ο λόφος Φιλοβοιωτός κατά τους κλασσικούς χρόνους υπαγόταν στην Αρχαία Φωκίδα. Αναφέρεται δε σε δύο κείμενα της αρχαίας γραμματείας: (α) στα Στρατηγήματα (κεφάλαιο πέμπτο, παράγραφος 16) του Πολύαινου και (β) στους Βίους Παράλληλους του Πλούταρχου (Σύλλας, παράγραφος 16). Το πρώτο κείμενο περιγράφει το στρατήγημα που έκανε ο Θηβαίος στρατηγός Παμμένης κατά τον Ιερό Πόλεμο, όταν προσπάθησε, και ξεγέλασε τελικά, τον στρατό του Ονομάρχου, στρατηγού των Φωκέων, που είχε στρατοπεδεύσει επί του Φιλοβοιωτού, και έτσι μπόρεσε να προχωρήσει προς την Θήβα. Το δεύτερο κείμενο εντάσσεται στα πλαίσια του Πρώτου Μιθριδατικού Πολέμου μεταξύ των Ρωμαίων και των μιθριδατικών δυνάμεων. Ο ρωμαϊκός στρατός υπό τον Σύλλα, αφού ενώθηκε με τον στρατό του Ρωμαίου στρατηγού Ορτήσιου στην Πατρωνίδα (σημερινή Αγία Μαρίνα), κατέλαβε τον Φιλοβοιωτό, όπου και διέμεινε για ένα τριήμερο περίπου. Στη συνέχεια επακολούθησε η μάχη στη Χαιρώνεια (86 π.Χ.), όπου ο Σύλλας πέτυχε μεγάλη νίκη κατά του Αρχέλαου, που ηγείτο των Ποντιακών στρατευμάτων του Μιθριδάτη του ΙΣΤ΄, γνωστού ως Ευπάτωρ. Ο Βρετανός περιηγητής Ουίλιαμ Μάρτιν Ληκ καταγράφει στο έργο του «Ταξίδια στη Νότια Ελλάδα» που γράφτηκε στις αρχές του 19ου αιώνα και προσδιορίζεται γύρω στο 1805: «Στους πρόποδες του λόφου, προς τα νότια, βρίσκεται ένα χωριό που ονομάζεται Κρεβασαράς…. Οι προσεγγίσεις, έτσι, προς τα στενά που οδηγούν στη Βοιωτία από την Πεδιάδα της Ελάτειας, είναι και από τις δυο πλευρές του λόφου του Κρεβασαρά….». Απέχει μόλις 4χλμ από το γειτονικό χωριό Παρόρι. Η ονομασία Βασιλικά αντικατέστησε τ της καθοριστικής για την πορεία του αγώνα κατά των Τούρκων μάχης των Βασιλικών, που έλαβε χώρα στις 26 Αυγούστου 1821 στο στενό οροπέδιο των Βασιλικών, μιας περιοχής που βρίσκεται στους βόρειους πρόποδες του όρους Καλλίδρομο και ανήκει στην εδαφική περιοχή της Ελάτειας (Νομού Φθιώτιδος). Ανατολικά του οικισμού σε απόσταση 2 χλμ. και στην επαρχιακή οδό Λιβαδειά - Αταλάντη βρίσκεται το γεφύρι του Καραβανσερα'υ' απόδειξη του μεσαιωνικού οικισμού ο οποίος δημιουργήθηκε γύρω από το κατάλυμα. Πάνω από το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου είναι τα ερείπια του ομώνυμου ναού του εν λόγω οικισμού. Λόγω της γεωστρατηγικής θέσης του λόφος πολλές φορές καταστράφηκε ο οικισμός από πυρκαγιά και οι κάτοικοι αναγκαστικαν να καταφύγουν στα γειτονικά χωριά Παρόρι Ανθοχώρι και Ελάτεια για ασφάλεια .Κάποιοι δεν επέστρεψαν ενώ κάποιοι άλλοι ήρθαν από την Μεσσηνιακή Μάνη και τις Κυκλάδες μετά την ίδρυση του νέου Ελληνικού κράτους ή ακόμη και στα μέσα του 18ου αιώνα . Πρόσφατα, σε απόσταση 300-400 μέτρων από τον Παλιό Λεβέντη, και στα πλαίσια εκτέλεσης έργων υπό της ΕΡΓΟΣΕ επί της σιδηροδρομικής γραμμής, αποκαλύφθηκαν θεμέλια οικήματος της Γεωμετρικής περιόδου (8ος π.Χ αιώνας) και βρέθηκαν διάφορα αντικείμενα από την αρμόδια αρχαιολογική υπηρεσία.

Διοικητικά στοιχεία

Ο Κραβασαράς δημιουργήθηκε μετά το 1688 και αναφέρεται μετά την απελευθέρωση επίσημα από το 1835 ως το 1912 να προσαρτάται στον τότε δήμο Ελατείας. Με τη δημιουργία των κοινοτήτων το 1912, ο οικισμός του Κραβασαρά, μαζί με τον οικισμό Μπισχενίου, αποτέλεσε την Κοινότητα Μπισχενίου με έδρα το Μπισχένι - σημερινό Παρόριο (ΦΕΚ 261Α - 31/08/1912). Από τον Οκτώβριο του 1932 ο οικισμός του Κραβασαρά αποτέλεσε έδρα της Κοινότητας Κραβασαρά (ΦΕΚ 405Α - 18/11/1932). Μετονομάστηκε σε Βασιλικά το 1953 με το ΦΕΚ 195Α - 31/07/1953. Σύμφωνα με το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» αποτελεί την τοπική κοινότητα Βασιλικών που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Χαιρώνειας του Δήμου Λεβαδέων και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει πληθυσμό 38 κατοίκους.

Πηγές

Κωτσαδάμ Γιάννης Σ. | "Η Βοιωτία από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας"

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ο Παρνασσός και ο Φιλοβοιωτός (φωτογραφία) - Phoceus από τον ιστότοπο https://www.greece.com/ Ένας μυστηριώδης τεράστιος κρατήρας στη Βοιωτία από την https://www.iefimerida.gr