Η Άσκρη είναι χωριό και έδρα ομώνυμης τοπικής κοινότητας, της δημοτικής ενότητας (τέως δήμου) Θεσπιέων, του δήμου Δήμου Αλιάρτου-Θεσπιέων, της περιφερειακής ενότητας (τέως νομού) Βοιωτίας, στην περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης, καθώς και των μεταβολών που ακολούθησαν αυτό το πρόγραμμα. Πριν το σχέδιο Καποδίστριας και το πρόγραμμα Καλλικράτης, ανήκε στην επαρχία Θηβών του νομού Βοιωτίας, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Στερεάς Ελλάδας.

Μέχρι το 1953 ο οικισμός ονομαζόταν Παλαιοπαναγιά, μέχρι το 1970 Παναγία και μέχρι το 1973 Ασκραία.

Γεωγραφία

Η Άσκρη είναι ημιορεινό χωριό στο κεντρικό τμήμα του νομού Βοιωτίας. Βρίσκεται στις πλαγιές της κορυφής «Παλιοβορός» (535 μ.) των ανατολικών απολήξεων του Ζαγαρά Ελικώνα και στην όχθη του μικρού ποταμού Περμησσού, πάνω στη διασταύρωση των επαρχιακών δρόμων Αλιάρτου-Άσκρης, Μαυρομματίου-Άσκρης και Άσκρης-Νεοχωρίου, σε μέσο σταθμικό υψόμετρο 380. Απέχει 33 χλμ. περίπου ΝΑ. της Λειβαδιάς. Η τοπική κοινότητα είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός ημιορεινός οικισμός, με έκταση 27,622 χμ² (2011).

Πληθυσμός

Διοικητικές μεταβολές μέχρι τον «Καλλικράτη»

Ο οικισμός αναγνωρίστηκε το 1835 ως Παλαιοπαναγιά και ορίστηκε έδρα του δήμου Άσκρης και, κατόπιν, του δήμου Θεσπιέων του, τέως, νομού Αττικής & Βοιωτίας. Το 1899 εντάχθηκε στον νομό Βοιωτίας και το 1909 πάλι στον νομό Αττικής & Βοιωτίας. Το 1943 υπήχθη οριστικά στον νομό Βοιωτίας. Το 1953 μετονομάστηκε σε Παναγία, το 1970 σε Ασκραία και το 1973 σε Άσκρη. Με το ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997 αποσπάστηκε από την κοινότητα Άσκρης και προσαρτήθηκε στον δήμο Θεσπιέων. Με το ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010 αποσπάστηκε από τον δήμο Θεσπιέων και προσαρτήθηκε στον δήμο Αλιάρτου. Το 1912 ορίστηκε ιστορική έδρα του δήμου Αλιάρτου, ο οποίος το 2014 μετονομάστηκε σε δήμο Αλιάρτου-Θεσπιέων.

Αξιοθέατα

Ο ναός Κοίμησης της Θεοτόκου στο δυτικό τμήμα του οικισμού Η προτομή του Ησιόδου, του οποίου πατρίδα υπήρξε η αρχαία Άσκρη Η ακρόπολη της αρχαίας Άκρης (ή Άσκρας), στο λόφο «Πυργάκι», βορειοδυτκά του οικισμού. Σώζονται ερείπια πύργου κτισμένου από τους Θεσπιείς, λίγο πριν τη μάχη των Λεύκτρων, για τον έλεγχο των διόδων της περιοχής. Γύρω από τον πύργο σώζεται περίβολος παλαιότερος, που όμως έχει καταρρεύσει σε πολλά σημεία. Στο νότιο τμήμα του λόφου βρίσκεται το ιερό της Ήρας Ασκραίας και το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου Ο φράγκικος μεσαιωνικός πύργος, στη δυτική έξοδο του οικισμού, στη θέση «Κερησσός». Πιθανό να χτίστηκε κάποια στιγμή τον 13ο ή τον 14ο αιώνα. Ανατολικά του πύργου βρίσκονται ερείπια μεσαιωνικού οικισμού που ονομαζόταν «Παναγιά» και είναι γνωστό ότι τον 17ο αιώνα ήταν ήδη εγκαταλειμμένος όπως προκύπτει από την αναφορά του Άγγλου περιηγητή Sir George Wheler από το 1676. Η βάση του πύργου έχει διαστάσεις 8,7 x 8,7μ. Έχει καταρρεύσει μεγάλο μέρος του και το ανώτερο σωζόμενο ύψος είναι 7 μέτρα. Το Βυζαντινό Επισκοπείο (Ζαρατόβας), δυτικά του οικισμού Το Ιερό των Μουσών, νοτιοδυτικά της ακρόπολης. Από τις ανασκαφές που έγιναν το 1890 αποκαλύφθηκαν το θέατρο, ο ναΐσκος ή βωμός των Μουσών, τα βάθρα των αγαλμάτων, η μακρά ιωνική στοά και μία μικρότερη Η θέση «Λίμνη Μουσών», βόρεια του οικισμού, με μικρή λίμνη και πάρκο αναψυχής Από την Άσκρη περνάει το μονοπάτι Ο 22 που οδηγεί στην Ξηρονομή

Παραπομπές

Πηγές

Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1995 (ΠΛΜ) Περιοδικό «Διακοπές», εκδ. Δ.Ο.Λ., 2010 Οργανισμός εκδόσεων «Ελλάδα», χάρτες (Βαρελάς) Χάρτες «Ανάβαση» (Στερεά Ελλάδα 1:50.000) Google Earth eetaa.gr

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

https://www.limnimouson.gr/