Πληροφορίες
Η Αντίκυρα ή Αντικύρα είναι παραθαλάσσιο χωριό της Στερεάς Ελλάδας στην Περιφερειακή Ενότητα Βοιωτίας.
Γενικά
Η Αντίκυρα βρίσκεται στα δυτικά όρια με την Περιφερειακή Ενότητα Φωκίδας, στα βόρεια παράλια του Κορινθιακού κόλπου και τον μυχό του ομώνυμου κόλπου. Απέχει περίπου 13 χλμ. Ν.-ΝΔ. από το Δίστομο (έδρα του δήμου), 33 χλμ. Α.-ΝΑ. από την Ιτέα και 36 χλμ. Δ.-ΝΔ. από την Λιβαδειά. Μαζί με τρεις οικισμούς, τον οικισμό της Αντίκυρας, τον οικισμό του Αγίου Ισιδώρου και τον οικισμό της Αγίας Σωτήρας αποτελεί δημοτική ενότητα του Καλλικρατικού δήμου Διστόμου-Αράχωβας-Αντίκυρας. Είναι γνωστή για τις παραλίες της, καθώς και για το εργοστασιακό συγκρότημα της βιομηχανικής επιχείρησης Αλουμίνιο της Ελλάδος, το οποίο απέχει από αυτήν 10 λεπτά.
Ιστορία
Η Αντίκυρα κατοικείται από την πρώιμη ιστορική περίοδο. Δυστυχώς, η ελληνική πολιτεία ελάχιστα ασχολήθηκε με την ανάδειξη της πλούσιας ιστορίας της περιοχής και δεν έχει προβεί ποτέ σε σημαντικές ανασκαφές στην περιοχή. Ο περιηγητής Παυσανίας την ταυτίζει με την Φωκική πόλη Κυπάρισσο που αναφέρεται από τον Όμηρο στον κατάλογο των Νεών. Σύμφωνα με την παράδοση η πόλη ιδρύθηκε από τον ήρωα Αντικυρέα, ο οποίος θεράπευσε τον Ηρακλή από τη μανία χρησιμοποιώντας το φυτό ελλέβορο, ένα φαρμακευτικό βότανο. Η πόλη είχε αρκετά σημαντικό ιστορικό ρόλο κατά τους κλασικούς χρόνους. Όπως παρατήρησε ο Λάμπρος Ζάγκας η πόλη είχε απασχολήσει επανειλημμένα τα αρχαία αττικά δικαστήρια και για αυτή γράφτηκε ο λόγος του γνωστού ρήτορα Λυσία "Προς Μέδοντα Ψευδομαρτυριών". Από την Αντίκυρα είχε πάρει το όνομα της η γνωστή εταίρα Αντικύρα με την οποία συνδεόταν ο Δημήτριος ο Πολιορκητής (Πλούταρχος Δημήτριος 24). Αργότερα βέβαια καταλήφθηκε από τους Ρωμαίους (210 π.Χ.), αλλά συνέχισε να ακμάζει, όπως αναφέρει ο Παυσανίας που την επισκέφθηκε τέσσερις αιώνες μετά. Η πόλη κατά τον μεσαίωνα κινδύνευε από την πειρατεία και τελικά εγκαταλείφθηκε. Αναφέρεται ως «Άσπρα Σπίτια» (συχνά με παρεφθαρμένη μορφή του ονόματος) σε χάρτες που χρονολογούνται από τον 16ο αιώνα και μετά. Στον χάρτη της Ελλάδας του Αβραάμ Ορτέλιους, περί τα τέλη του 16ου αιώνα, ως "Apropiti". Στον χάρτη του Frederik de Wit (Άμστερνταμ, 1688) ως "Apropiti". Σε χάρτη του V. Foglio, τυπωμένο στη Ρώμη το 1788, αναφέρονται ως Apre Spizia. Σε χάρτη του Keith Johnston, Λονδίνο, 1879, αναφέρεται ο Κόλπος των Άσπρων Σπιτιών (Aspra Spitia Bay). Το 1817 ο J. C. Hobhouse αναφέρει ότι «από το Δίστομο στα Άσπρα Σπίτια, που ονομάζονται έτσι από κάποια άσπρα οικήματα που στέκονταν κάποτε σ' αυτό το σημείο, είναι δυο ώρες δρόμος νότια ... Στο λιμάνι συχνάζουν μικρά σκάφη που μεταφέρουν καλαμπόκι». Η Αντίκυρα ήλθε στο προσκήνιο από ένα τραγικό ατύχημα της πολεμικής αεροπορίας που συνέβη στις 18 Μαΐου του 2000, όταν ένα μαχητικό αεροπλάνο κατέπεσε πάνω σε σπίτι της περιοχής σκοτώνοντας δύο μαθήτριες που βρίσκονταν εκείνη την στιγμή μέσα.
Ιστορικό διοικητικών μεταβολών Αντίκυρας
Η Αντίκυρα είχε, όπως και πολλές άλλες περιοχές της Ελλάδας, αξιόλογες διοικητικές μεταβολές, κατά τον 19ο, 20ό και 21ο αιώνα, που σε γενικές - συνοπτικές γραμμές έχουν ως εξής:
Δ. Δελφών (Καστρίου) Ν. Φωκίδος και Λοκρίδος
ΦΕΚ 20/04/1835 Ο οικισμός Αντικύρα προσαρτάται στο δήμο Δελφών (Καστρίου)
Δ. Αντικύρας Ν. Φωκίδος και Λοκρίδος
ΦΕΚ 80Α - 28/12/1836 Σύσταση του δήμου με την απόσπαση του οικισμού Δεσφίνα από το δήμο Δελφών (Καστρίου) και τον ορισμό του ως έδρα του δήμου Ο οικισμός Αντικύρα αποσπάται από το δήμο Δελφών (Καστρίου) και προσαρτάται στο δήμο
Δ. Αντικύρας Φωκίδος
ΦΕΚ 136Α - 08/07/1899 Ο δήμος αποσπάται από το νομό Φθιώτιδος και Φωκίδος και υπάγεται στο νομό Φωκίδος
Δ. Αντικύρας Ν. Φθιώτιδος και Φωκίδος
ΦΕΚ 282Α - 04/12/1909 Ο δήμος αποσπάται από το νομό Φωκίδος και υπάγεται στο νομό Φθιώτιδος και Φωκίδος
Κ. Δεσφίνης Ν. Φθιώτιδος και Φωκίδος
ΦΕΚ 261Α - 31/08/1912 Ο οικισμός Αντίκυρα αποσπάται από το δήμο Αντίκυρας και προσαρτάται στην κοινότητα Δεσφίνης
Κ. Αντικύρας Ν. Φθιώτιδος και Φωκίδος
ΦΕΚ 221Α - 06/07/1929 Ο οικισμός Αντίκυρα αποσπάται από την κοινότητα Δεσφίνης και ορίζεται έδρα της κοινότητας Αντίκυρας
Κ. Δεσφίνης Ν. Φθιώτιδος και Φωκίδος
ΦΕΚ 486Α - 22/10/1935 Ο οικισμός Αντίκυρα αποσπάται από την κοινότητα Αντίκυρας και προσαρτάται στην κοινότητα Δεσφίνης
Κ. Αντίκυρας Ν. Βοιωτίας
ΦΕΚ 223Α - 26/07/1943 Ο οικισμός Αντίκυρα αποσπάται από την κοινότητα Δεσφίνας της επαρχίας Παρνασσίδος του νομού Φωκίδος και ορίζεται έδρα της κοινότητας Αντίκυρας στην επαρχία Λιβαδειάς του νομού Βοιωτίας.
ΦΕΚ 05/04/1981 Αναγνώριση του οικισμού Άγιος Ισίδωρος και προσάρτησή του στην κοινότητα Αντικύρας
ΦΕΚ 18/03/2001 Αναγνώριση του οικισμού Αγία Σωτήρα και προσάρτησή του στην κοινότητα Αντικύρας
Δ. Διστόμου Αράχοβας Αντίκυρας
ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010 Ο οικισμός Αντικύρα αποσπάται από την κοινότητα και προσαρτάται στο δήμο Διστόμου-Αράχωβας-Αντίκυρας Ο οικισμός Άγιος Ισίδωρος αποσπάται από την κοινότητα και προσαρτάται στο δήμο Διστόμου-Αράχωβας-Αντίκυρας Ο οικισμός Αγία Σωτήρα αποσπάται από την κοινότητα και προσαρτάται στο δήμο Διστόμου-Αράχωβας-Αντίκυρας Η κοινότητα καταργείται.
Δημογραφικά στοιχεία
Διατελέσαντες Πρόεδροι Κοινότητας Αντίκυρας
Αθλητισμός
Α.Π.Ο. Αντικυρέας Αντίκυρας
Ο Αθλητικός Ποδοσφαιρικός Όμιλος Αντίκυρας «ο Αντικυρέας» ιδρύθηκε το 1956 και διατηρήθηκε για μισό αιώνα ως το 2006, όποτε και συγχωνεύτηκε με την Α.Ε. Άσπρων Σπιτιών και δημιούργησαν την «Ένωση Άσπρων Σπιτιών - Αντίκυρα» με έδρα τον οικισμό Άσπρα Σπίτια. της Παραλίας Διστόμου. Συμμετείχε στα ποδοσφαιρικά πρωταθλήματα της Ε.Π.Σ. Βοιωτίας και οι καλύτερες στιγμές στα 50 χρόνια ιστορίας του αποτέλεσαν η άνοδος στην Α΄ Κατηγορία του τοπικού πρωταθλήματος και η συμμετοχή του στον τελικό του Κυπέλλου Ε.Π.Σ. Βοιωτίας το 1994 με αντίπαλο τον Α.Ο. Θήβα. Το 2000 δημιούργησε και τμήμα πετοσφαίρισης, το οποίο το 2002 αποσχίστηκε από τον σύλλογο, λειτουργώντας έκτοτε ανεξάρτητα ως «Γυμναστικός Σύλλογος Αντίκυρας».
Α.Ο. Κυπάρισσος Αντίκυρας
Ο Αθλητικός Όμιλος Αντίκυρας «ο Κυπάρισσος» ιδρύθηκε το 2009 και εκπροσωπεί την Αντίκυρα στο ποδόσφαιρο συμμετέχοντας στα πρωταθλήματα της Ε.Π.Σ. Βοιωτίας. Έδρα του αποτελεί το Δημοτικό Γήπεδο Αντίκυρας.
Γ.Σ. Αντίκυρας
Ο «Γυμναστικός Σύλλογος Αντίκυρας» εκπροσωπεί την Αντίκυρα στην πετοσφαίριση συμμετέχοντας στα πρωταθλήματα της ΕΣΠΕΚΕΛ. Ιδρύθηκε επίσημα το 2004, ωστόσο η ιστορία του συλλόγου ξεκινάει το 2002, όποτε και το τμήμα πετοσφαίρισης του Α.Π.Ο. Αντικυρέα Αντίκυρας αποσχίστηκε από τον σύλλογο σαν ανεξάρτητος σύλλογος. Έδρα του Γ.Σ. Αντίκυρας αποτελεί το Κλειστό Γυμναστήριο Αντίκυρας.
Βιβλιογραφία
Αθανάσιος Σίδερης, "Αντίκυρα", στο: Σίδερης Α. (επιμ.), Βοιωτία. Ιστορία και Πολιτισμός, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Βοιωτίας - Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, Αθήνα 2010, σελ. 48-53. ISBN 978-960-7957-73-3 Αθανάσιος Σίδερης, Αντίκυρα. Ιστορία & Αρχαιολογία. / Antikyra. Ηistory & Αrchaeology. Δήμος Διστόμου - Αράχωβας – Αντίκυρας. Αθήνα, 2014. ISBN 978-618-81336-0-0 Πλούταρχος: Δημήτριος
