Η Αγία Άννα (πρώην Κούκουρα) είναι οικισμός και έδρα ομώνυμης τοπικής κοινότητας, της δημοτικής ενότητας Κορωνείας, του δήμου Λεβαδέων, της περιφερειακής ενότητας (τέως νομού) Βοιωτίας, στην περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης. Πριν το σχέδιο Καποδίστριας και το πρόγραμμα Καλλικράτης, ανήκε στην επαρχία Λεβαδείας του νομού Βοιωτίας, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Στερεάς Ελλάδας. Στην τοπική κοινότητα συμπεριλαμβάνονται η Μονή Οσίου Σεραφείμ Δομβούς και η Ζελίτσα.

Ονομασία

Το παλαιό όνομα του χωριού ήταν Κούκουρα και με αυτό συναντάται στα επίσημα έγγραφα έως το 1969, όταν μετονομάστηκε σε Αγία Άννα από την ομώνυμη εκκλησία στην είσοδο του χωριού. Η παλαιά ονομασία αναφέρεται ως σλαβικής προέλευσης, ενώ υπάρχουν και άλλες εκδοχές που τη θέλουν είτε ανθρωπονύμιο είτε προερχόμενη από την ύπαρξη πολλών κούκων. Η λέξη κούκουρας χρησιμοποιείται και σαν παρωνύμιο που σημαίνει «καμπούρης, σκυφτός». Μια άλλη προτεινόμενη ετυμολογία συνδέει το όνομα με το βυζαντινό κούκουρα (λατ. cucurum) ήτοι «φαρέτρα βελών».

Τοποθεσία

Η Αγία Άννα βρίσκεται στο ΝΚ. τμήμα του νομού, στις ΒΑ. κλιτύς της κορυφής Παλιοβούνα του Ελικώνα, 15 χλμ. νότια της επαρχιακής οδού Θήβας-Λειβαδιάς, σε υψόμετρο 700. Η κοινότητα είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός ορεινός οικισμός, με έκταση 95,010 χμ² (2011) και απέχει 28 χλμ., περίπου, Ν. της Λειβαδιάς.

Ιστορικά στοιχεία

Κοντά στην Αγία Άννα έχουν βρεθεί λείψανα αρχαίου οικισμού, τα οποία ταυτίζονται με την αρχαία πόλη Ιππωταί που ανήκε στην επικράτεια της Κορώνειας. Αναφορά στην Αγία Άννα γίνεται σε οθωμανικά φορολογικά κατάστιχα του 1466, όπου καταγράφεται ως ελληνόγλωσσο χωριό της περιοχής της Θίσβης με δέκα εστίες. Τα ίδια πληθυσμιακά δεδομένα αναφέρονται και σε μεταγενέστερα οθωμανικά κατάστιχα του 1506, ενώ κατά το β΄ μισό του ίδιου αιώνα φαίνεται να πραγματοποιήθηκε η εγκατάσταση Αρβανιτών. Λόγω της αριθμητικής τους υπεροχής, οι Αρβανίτες αφομοίωσαν γλωσσικά τους παλαιότερους κατοίκους, καθώς και όσους εγκαταστάθηκαν τους επόμενους αιώνες, δηλαδή τους ελληνόγλωσσους κάτοικους άλλων χωριών, καθώς και τους Σαρακατσάνους και Βλάχους νομάδες. Μνεία στο χωριό γίνεται και σε σιγίλια του 1615 της Μονής Δομβρούς, που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση. Επίσης, αναφορές γίνονται τους επόμενους αιώνες και από τους περιηγητές Ληκ και Πουκεβίλ, με τον δεύτερο να εκτιμά πως την περίοδο της περιήγησής του στην περιοχή, τα Κούκουρα είχαν 25 οικογένειες. Κατά την ύστερη Τουρκοκρατία, το χωριό βρισκόταν υπό τον έλεγχο του Αλή πασά των Ιωαννίνων. Αργότερα, οι κάτοικοι της Αγίας Άννας συμμετείχαν ενεργά στην Ελληνική Επανάσταση με επικεφαλής τον προεστό - και μετέπειτα δήμαρχο Πέτρας - Στάθη Κουκουριώτη. Σύμφωνα με Βασιλικό Διάταγμα του 1835, στο χωριό ζούσαν 102 άτομα. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής στα Κούκουρα ήταν εγκατεστημένη μικρή δύναμη ανταρτών του ΕΛΑΣ. Την ίδια περίοδο το χωριό υπέστη επιδρομές πρώτα από τα ιταλικά και έπειτα από τα γερμανικά στρατεύματα, με αποτέλεσμα των θάνατο αρκετών κατοίκων και την καταστροφή μέρους του. Αργότερα, επί Εμφυλίου, οι κάτοικοι μετεγκαταστάθηκαν από τις κυβερνητικές δυνάμεις σε γειτονικές περιοχές, επιστρέφοντας εν τέλει στις εστίες τους μετά το τέλος των συγκρούσεων.

Δημογραφικά στοιχεία

Ο πληθυσμός της παρουσίαζε μία συνεχή αύξηση από το 1835 μέχρι την δεκαετία του 1960 ενώ στη συνέχεια σημείωσε μία μικρή υποχώρηση.

Διοικητικές μεταβολές μέχρι τον «Καλλικράτη»

Ως Κούκουρα (Αττικής και Βοιωτίας) ΦΕΚ 18Α - 18/10/1835 Ο οικισμός προσαρτάται στο δήμο Κορωνείας ΦΕΚ 22Α - 18/12/1840 Ο οικισμός αποσπάται από το δήμο Κορωνείας και προσαρτάται στο δήμο Πέτρας ΦΕΚ 136Α - 08/07/1899 Ο οικισμός αποσπάται από το νομό Αττικής και Βοιωτίας και υπάγεται στο νομό Βοιωτίας Κούκουρα (Βοιωτίας) ΦΕΚ 136Α - 08/07/1899 Ο οικισμός αποσπάστηκε στο νομό Βοιωτίας από το νομό Αττικής και Βοιωτίας ΦΕΚ 282Α - 04/12/1909 Ο οικισμός αποσπάται από το νομό Βοιωτίας και υπάγεται στο νομό Αττικής και Βοιωτίας Κούκουρα (Αττικής και Βοιωτίας) ΦΕΚ 282Α - 04/12/1909 Ο οικισμός αποσπάστηκε στο νομό Αττικής και Βοιωτίας από το νομό Βοιωτίας ΦΕΚ 262Α - 31/08/1912 Ο οικισμός αποσπάται από το δήμο Πέτρας και ορίζεται έδρα της κοινότητας Κουκούρων ΦΕΚ 223Α - 26/07/1943 Ο οικισμός αποσπάται από το νομό Αττικής και Βοιωτίας και υπάγεται στο νομό Βοιωτίας Κούκουρα (Βοιωτίας) ΦΕΚ 223Α - 26/07/1943 Ο οικισμός αποσπάστηκε στο νομό Βοιωτίας από το νομό Αττικής και Βοιωτίας

Ως Αγία Άννα ΦΕΚ 101Α - 08/05/1968 Ο οικισμός μετονομάζεται σε Αγία Άννα Αγία Άννα (Βοιωτίας) ΦΕΚ 101Α - 08/05/1968 Ο οικισμός προήλθε από τη μετονομασία του οικισμού Κούκουρα ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997 Ο οικισμός αποσπάται από την κοινότητα Αγίας Άννης και προσαρτάται στο δήμο Κορώνειας ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010 Ο οικισμός αποσπάται από το δήμο Κορώνειας και προσαρτάται στο δήμο Λεβαδέων (Πηγή: https://www.eetaa.gr/metaboles/oikmet_details.php?id=11236)

Δραστηριότητες

Το χωριό περιβάλλεται από ελατόδασος, δάση βελανιδιάς και από καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Μικρές φυσικές λίμνες δημιουργούνται από τις βροχές και τα χιόνια κατά τους χειμερινούς μήνες. Η Αγία Άννα είναι η αφετηρία για πεζοπορικές και ορειβατικές δραστηριότητες προς τον Ελικώνα, ιδιαίτερα για ανάβαση στην κορυφή Παλιοβούνα (1.748 μ.), την υψηλότερη του όρους. Επίσης, πολύ κοντά στην Αγία Άννα, κατά μήκος του δρόμου που την συνδέει με το χωριό Κυριάκι, υπάρχει μεγάλο πλάτωμα, ο χώρος δασικής αναψυχής «Αρβανίτσα», στον οποίο πραγματοποιούνται πολιτιστικές εκδηλώσεις και συναυλίες κατά την καλοκαιρινή περίοδο και σημείο συνάντησης πεζοπόρων και ορειβατών.

Παραπομπές

Πηγές

Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1978, 2006 (ΠΛΜ) Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963 (ΠΛ) Εγκυκλοπαίδεια Δομή, 2002-4 Οργανισμός εκδόσεων «Ελλάδα», χάρτες (Βαρελάς) Περιοδικό «Διακοπές», εκδ. Δ.Ο.Λ., 2010 Χάρτες «ROAD» Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΣΑ) http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/General/ eetaa.gr Παναγιώτα Πολίτη: Τα Κούκουρα, Η πολιτισμική ταυτότητα μιας αρβανίτικης κοινότητας στη Βοιωτία, «Βιβλιόραμα», 2008

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Φωτογραφίες από την Αρβανίτσα Αρχειοθετήθηκε 2021-06-24 στο Wayback Machine.