Το Χαϊκάλι είναι οικισμός της Αχαΐας. Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Καλλικράτης από 1/1/2011 ανήκει στο Δήμο Δυτικής Αχαΐας. Την περίοδο 1997-2010 ανήκε στο Δήμο Ωλενίας, ενώ πριν από το σχέδιο Καποδίστριας αποτελούσε έδρα της πρώην ομώνυμης κοινότητας, η οποία περιελάμβανε επίσης τους οικισμούς Κατσαϊταίικα και Κουνελαίικα. Απέχει περίπου 25 χιλιόμετρα ΝΔ της Πάτρας. Συνορεύει στα δυτικά με τη ΒΙ.ΠΕ. Πάτρας. Βόρεια και πολύ κοντά στο χωριό διέρχεται ο ποταμός Τευθέας ή Παραπείρος, ο οποίος σε αυτή την περιοχή ονομάζεται και "Χαϊκαλαίικο" ή "Χαϊκαρέϊκο".

Ιστορία

Αναφέρεται ως οικισμός το 1697 επί Βενετοκρατίας με την πληροφορία ότι ήταν υπόχρεο 20 στατήρων φορβής για το ιππικό της Βενετίας. Το 1700, κατά τη βενετική απογραφή "Grimani", είχε 96 κατοίκους. Από το 1713 αποτελεί ενορία. Στα 1831 οι κάτοικοι Ι. Αθανασόπουλος και Λ. Κριγιαζόπουλος υπογράφουν υπέρ του Καποδίστρια. Μέρος των κατοίκων του χωριού ήρθε τον 19ο αιώνα και στις αρχές του 20ού αι. από τις θέσεις "Στριγκλέικο Βουνό" και "Σάπια Βρύση" του Παναχαϊκού και εγκαταστάθηκε στην περιοχή. Ο Χρήστος Κορύλλος αναφέρει το 1903 ότι οι μισοί κάτοικοί του μιλούσαν αλβανικά, δηλ. ήταν αρβανίτες. Στα 1885 αναφέρεται ότι ο οικισμός απείχε τότε τρεις ώρες δρόμο από την Κάτω Αχαΐα, την έδρα του τότε Δήμου Δύμης, στον οποίο είχε υπαχθεί από την 20/04/1835.

Ονομασία

Το όνομα του χωριού είναι ανθρωπωνυμικό και προέκυψε από το επίθετο του πρώτου οικιστή του. Η ονομασία του μάλλον προέρχεται από παραφθορά του στου Χαϊκάλη από το ομώνυμο επίθετο Μια εκδοχή αναφέρει ότι αυτός ο πρώτος οικιστής του χωριού με το επίθετο "Χαϊκάλης" προέρχεται από την περιοχή της ορεινής Ναυπακτίας όπου υπήρχε χωριό με το ίδιο όνομα. Επισημαίνεται ότι σε ένα κατάστιχο για την περιοχή της βορειοδυτικής Πελοποννήσου που υπάρχει στη βιβλιοθήκη «Κύριλλος και Μεθόδιος» στη Σόφια, και αφορά τα έτη 1461-1463, αναφέρεται το επίθετο Hajkali, το οποίο είναι αρβανίτικο.

Δημογραφική εξέλιξη

Το 19ο αιώνα βρίσκεται να έχει 17 οικογένειες κατά την απογραφή του 1829 από την Expédition de Morée. Συγκεντρωτικά, η δημογραφική εξέλιξη του οικισμού σύμφωνα με τις εθνικές απογραφές είναι η εξής:

Λοιπά στοιχεία

Ναός του χωριού είναι ο Άγιος Δημήτριος. Κύρια δραστηριότητα των κατοίκων του είναι η κτηνοτροφία και η γεωργία (κυρίως οι αμπελοκαλλιέργειες). Στο Χαϊκάλι δραστηριοποιούνται δύο σημαντικά οινοποιεία, το Κτήμα Φραντζή και το Οινοποιείο Γιδιάρη ενώ πρόκειται να λειτουργήσει σε ιδιόκτητες εγκαταστάσεις το Αντωνοπούλειο ίδρυμα για παιδιά με ειδικές ανάγκες.

Αθλητισμός

Στο γήπεδο του Χαϊκαλίου έχουν την έδρα τους η ποδοσφαιρική ομάδα "Α.Ο. Χαϊκαλίου" καθώς και η ομάδα ράγκμπι γιούνιον του Αίολου Πατρών.

Παραπομπές και υποσημειώσεις

Πηγές

Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012). Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001, Αθήνα 2004. ISBN 960-86704-8-9. Χρήστου Π. Κορύλλου, Χωρογραφία της Ελλάδος. Α'. Νομός Αχαΐας, Εκ του Τυπογραφείου των Καταστημάτων "Ανέστη Κωνσταντινίδου", Εν Αθήναις 1903. Νέος χωρογραφικός πίναξ. Συνταχθείς και εκδοθείς εγκρίσει του Υπουργείου των Στρατιωτικών υπό Ιωάννου Εμ. Νουχάκη ανθυπασπιστού του Πεζικού, Εκ του Τυπογραφείου του Υπουργείου των Στρατιωτικών, Εν Αθήναις 1885. Ιωάννης Δ. Παπαδημητρίου, Το Μαζαράκι των Πειρών και της Παναχαΐας και το Μαζαράκι των Πατρών και της Ωλενίας. Από 1600 π.Χ. μέχρι σήμερον, Πάτρα 2000, Δεύτερη Έκδοση.

Βιβλιογραφία

Θεόδωρος Η. Λουλούδης, Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση, Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας, Πάτρα 2010. Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τόμος Β΄, Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση, λήμμα Χαϊκάλι, λήμμα Σάπια βρύση.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Χαϊκαλίου Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 17/03/2017. Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Χαϊκαλίου Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 17/03/2017. Ιστοχώρος για το ελληνικό κρασί στο διαδίκτυο, greekwineland.gr. Ανακτήθηκε: 28/02/2011. Μουσικό Λαογραφικό Αρχείο "Μέλπως Μερλιέ" - Τραγούδια από το Χαϊκάλι, καλλιτέχνης: Κουνέλης Γεώργιος, mla.gr. Ανακτήθηκε: 28/02/2011. "ΧΑΪΚΑΛΙ. Ένα χωριό με τη δική του ιστορία". Δημόσια ομάδα για το χωριό στην ιστοσελίδα Facebook.Com. Χαϊκάλι, moriasnow.gr Χαϊκάλι, wikimapia.org