Το Πετρωτό είναι πρώην ανεξάρτητη κοινότητα και τέως δημοτικό διαμέρισμα του πρώην Δήμου Μεσσάτιδος στην Αχαΐα, που από το 2011 και πλέον αποτελεί τοπική κοινότητα του «καλλικρατικού» Δήμου Πατρέων. Στο Πετρωτό ανήκουν επίσης οι οικισμοί της Μαυρομανδήλας και της Αγίας Παρασκευής (Τοπόλοβα). Συνορεύει με τις άλλοτε κοινότητες Κρήνης, Σαραβαλίου και Σουλίου, με την συνοικία Περιβόλα Πάτρας καθώς και με παραγλαύκιες περιοχές (Γλαύκος ποταμός).

Στην περιοχή βρίσκεται το καρναβαλικό εργαστήρι του Δήμου Πατρέων, όπου κατασκευάζονται όλα τα καρναβαλικά άρματα, και η γνωστή ιστορική οινοποιία Αχάια Κλάους. Μάλιστα λόγω της οινοποιίας, ο οικισμός του Πετρωτού είναι πιο γνωστός σαν Κλάους, ονομασία η οποία σήμερα ακόμα διατηρείται στην αστική συγκοινωνία.

Ιστορία

Ο παλιός οικισμός του Πετρωτού βρίσκεται νοτιοανατολικά του νεότερου σε ορεινή δυσπρόσιτη τοποθεσία σε υψόμετρο περίπου 750 μέτρων στον ορεινό όγκο του Παναχαϊκού και ονομαζόταν παλιότερα Βαλατούνα. Αυτός ο οικισμός εγκαταλείφθηκε και ο νέος οικισμός δημιουργήθηκε σε ημιπεδινή τοποθεσία στην περιοχή που είχε το όνομα "Κλάους" (από την ομώνυμη οινοποιία). Αρχικά αποτέλεσε οικισμό της κοινότητας Σαραβαλίου (1912) και από το 1919 ανεξάρτητη κοινότητα. Την τότε κοινότητα αποτελούσαν οι οικισμοί Βαλατούνα, Μαυρομανδήλα, Παλαιόπυργος και Κλάους. Έδρα της κοινότητας ήταν η Βαλατούνα μέχρι το 1955, που μεταφέρθηκε στη Μαυρομανδήλα. Το 1928 μετονομάστηκε από "Βαλατούνα" σε "Πετρωτό".

Αρχαία ευρήματα

Σε ανασκαφές που έχουν γίνει στο λόφο Αμυγδαλιά έχει βρεθεί οικισμός των γεωμετρικών χρόνων στην πλαγιά του λόφου και στην κορυφή του ίχνη οχυρωμένης ακρόπολης. Επίσης έχουν βρεθεί σε διάφορες θέσεις και ανασκαφεί μυκηναϊκοί και των ελληνιστικών χρόνων, θολωτοί τάφοι και πίθοι οι περισσότεροι των οποίων ασύλητοι. Βρέθηκαν πολλά όστρακα, αγγεία, ειδώλια, εργαλεία, επίσης σε άλλο σημείο του λόφου βρέθηκαν ερείπια μεγάλου κτηρίου των ελληνιστικών χρόνων. Ο χώρος θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικός και οι ανασκαφές συνεχίζονται.

Επανάσταση του 1821

Κατά την Επανάσταση του 1821 έγιναν στον οικισμό Παλαιόπυργος δύο μάχες. Η μία, η Μάχη του Σαραβαλίου, όπως είναι γνωστή σήμερα, ανάμεσα στον Κολοκοτρώνη και τους Τούρκους που ήταν κλεισμένοι στο κάστρο της Πάτρας. Ήταν κατά την πρώτη πολιορκία της πόλης από τους Έλληνες και στο χωριό είχε στρατοπεδεύσει και είχε το στρατηγείο όλων των ελληνικών δυνάμεων ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Κατά την ίδια πολιορκία τον Ιούλιο του 1821 είχε στίσει εδώ τα κανόνια του ο Γιουσούφ και χτύπαγε στο Σαραβάλι τους Έλληνες τελικά η πολιορκία έληξε μετά από μάχη που έγινε και ο Γιουσούφ αναγκάστηκε να αποσύρει τα κανόνια του.

Εθνική Αντίσταση κατά την Κατοχή

Τον Αύγουστο του 1944 στην Αχάια Κλάους έγινε μάχη μεταξύ ανταρτών και ταγματασφαλιτών που είχαν οχυρωθεί μέσα στο εργοστάσιο. Οι αντάρτες, παρόλο που κατάφεραν να αναρριχηθούν στα τείχη του, δεν το κατέλαβαν και οπισθοχώρησαν προς τα βουνά.

Πρόεδροι κοινότητας

1919-1978: ? 1978-1982: Ανδρέας Κωτσόπουλος-Θεοδωρόπουλος 1982-1986: Γιώργος Λιούρδης 1986-1994: Βασίλειος Τσούλος 1994-1998: Αντωνόπουλος Θεόδωρος 2010-2014: Ανδρέας Ν. Δούβρης

Οικισμοί Πετρωτού

Παλαιόπυργος

Ο Παλαιόπυργος είναι ο οικισμός που έγινε η γνωστή Μάχη του Σαραβαλίου. Επί τουρκοκρατίας ονομαζόταν Πύργος του Τσιτσίμπεη και η ονομασία προέρχεται από φράγκικο πύργο που είναι άγνωστο πότε ακριβώς κατασκευάστηκε, πάντως σε Ενετική απογραφή του 1700 αναφέρεται σαν χωριό με το όνομα Πύργος και 25 κάτοικους. Αρχικά ο Παλαιόπυργος αποτέλεσε οικισμό του δήμου Πατρέων από το 1912 ανήκε στο Σαραβάλι και από το 1919 στην κοινότητα Πετρωτού. Εδώ το 1845 κατασκευάστηκε το πρώτο κλωστήριο βαμβακοκλωστικής στην Ελλάδα, ιδιοκτησίας Π. Φωτεινού.

Οικισμός Μαυρομανδήλας

Διαβάστε το κυρίως άρθρο Μαυρομανδήλα Αχαΐας Ο οικισμός της Μαυρομανδήλας είναι μεγαλύτερος σε πληθυσμό από το ίδιο το χωριό του Πετρωτού στην απογραφή του 2001 είχε 388 κατοίκους έναντι 34 του Πετρωτού. Για την ονομασία του υπάρχει μια λαϊκή παράδοση που λέει ότι οφείλεται όταν, άγνωστο πότε, απο κάποια άγνωστη αιτία πέθαναν όλοι οι άντρες του χωριού και από την μαύρη μαντήλα που φορούσαν οι γυναίκες σαν ένδειξη πένθους πήρε την ονομασία και το χωριό. Η παράδοση μάλιστα αναφέρει ότι οι γυναίκες εγκατέλειψαν το χωριό και εγκαταστάθηκαν στο σημερινό Πετρωτό. Ο Οικισμός ιδρύθηκε από βοσκούς που έρχονταν από τα ορεινά και ξεχυμώνιαζαν εκεί τα κοπάδια τους. Από το 1912 είναι τμήμα της κοινότητας Σαραβαλίου και από το 1919 της κοινότητας Πετρωτού. Το 1955 είναι η έδρα της κοινότητας.

Οικισμός Αγίας Παρασκευής (Τοπόλοβα)

Διαβάστε το κυρίως άρθρο Αγία Παρασκευή Πετρωτού Αχαΐας Η Αγία Παρασκευή (Πρώην Τοπόλοβα) είναι ορεινός οικισμός και στην απογραφή του 2011 είχε 13 κατοίκους.

Κλάους

Για την γνωστή ποτοποιία διαβάστε το κυρίως άρθρο Αχάια Κλάους Σε αυτή την περιοχή βρίσκεται ο σημερινός οικισμός του Πετρωτού. Είναι ο οικισμός που περιβάλει την γνωστή ποτοποιία και δημιουργήθηκε από εργάτες της. Ακολούθησε και αυτή την μοίρα των υπόλοιπων οικισμών του Πετρωτού, αρχικά οικισμός του Σαραβαλίου και μετέπειτα του Πετρωτού. Μάλιστα το 1928 είχε 111 κατοίκους.

Λαογραφία

Στη Μαυρομανδήλα ζούσε ένα στοιχείο το οποίο συχνά πάλευε με το στοιχείο του Σαραβαλίου, αλλά σαν πιο δυνατό το νικούσε συνέχεια. Σε μια μονομαχία που αποφασίσανε τα δύο στοιχειά έβαλαν στοίχημα όποιο νικήσει να θανατώσει τους άντρες του χωριού αυτού που θα έχανε. Το στοιχείο του Σαραβάλι με δόλο και την βοήθεια ενός κυνηγού σκότωσε αυτό της Μαυρομανδήλας αλλά δεν θέλησε να πειράξει τους άντρες του χωριού και έτσι δεν τους σκότωσε. Η παράδοση λέει ότι έτσι πήρε το όνομα του ο οικισμός από το πένθος των γυναικών που φορούσαν μαύρη μανδήλα για να πενθήσουν το στοιχειό.

Αθλητισμός

Στο Πετρωτό υπάρχουν δύο ποδοσφαιρικά γήπεδα, το Γήπεδο Ανδρέας Κάνιστρας της Ε.Π.Σ. Αχαΐας με συνθετικό (πλαστικό) τάπητα και το ξερό (χωμάτινο) γήπεδο της ομάδας του χωριού, του Ίκαρου.

Παραπομπές

Πηγές

Στέφανου Θωμοπούλου, Ιστορία της πόλεως Πατρών Αχαϊκές εκδόσεις, Πάτρα 1999. SET ISBN 960-7960-10-6. Χρήστος Μούλιας, Το λιμάνι της σταφίδας, εκδόσεις Περί Τεχνών, Πάτρα 2000. ISBN 960-86814-0-5. Νίκος Παναγιωτακόπουλος, Το κάστρο του Σαραβαλίου, ένα χωριό μια ιστορία, Πάτρα 2000. Γεώργιος Τερτσέτης, Απομνημονεύματα Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, εκδόσεις Βεργίνα. Σπυρίδων Τρικούπης, Ιστορία της Ελληνικής επανάστασης, Εκδόσεις Νέα Σύνορα-Α.Α. Λιβάνη, Αθήνα 1993.

Βιβλιογραφία

Θεόδωρος Η. Λουλούδης, Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση, Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας, Πάτρα 2010. Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη έκδοση.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Πετρωτού Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 19/12/2017.