Ο Μπάλας (γνωστό και σαν Μπάλα ή παλιότερα και Βάλα) είναι ένα μικρό χωριό της πρώην Επαρχίας Πατρών του Νομού Αχαΐας.

Τοποθεσία

Βρίσκεται στους πρόποδες του Παναχαϊκού σε υψόμετρο περίπου 380 μέτρα, σε τοποθεσία με πολλή βλάστηση. Το κλίμα είναι δροσερό σε σχέση με την πόλη. Ανήκει διοικητικά στο Δήμο Πατρέων, απέχει από το κέντρο της Πάτρας 8,5 χλμ., ενώ συνορεύει με τη Βούντενη και το Βελβίτσι. Κοντά στο χωριό (ΝΔ) υπάρχει η ιστορική Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου - Παλαιομονάστηρο που κτίστηκε τον 6ο αιώνα.

Ονομασία

Σε ενετική κατάσταση των χωριών των Πατρών το 1687 αναφέρεται ως «Βaladi Nartira Beistura» ενώ ο Πουκεβίλ το γράφει «Vala». Το όνομα προέρχεται από οικιστές του χωριού ή ιδιοκτήτες εκτάσεων γης, πιθανόν αρβανίτικης καταγωγής με το επίθετο «Μπάλας». Στα αρβανίτικα «Μπάλα» σημαίνει «λευκός» αλλά και στη τοπική διάλεκτο η λέξη χρησιμοποιούνταν για το μέτωπο κάτι που έχει σχέση με τη θέα που υπάρχει από ψηλό μέρος. Και πραγματικά η θέα προς Πάτρα, Πατραϊκό-Κορινθιακό Κόλπο και τα κοντινά βουνά της δυτικής Στερεάς Ελλάδος είναι ευρύτατη.

Ιστορία

Το χωριό αναφέρεται σε ενετική απογραφή του 1687. Το 1700 είχε 12 οικογένειες και 55 κατοίκους, το 1828 είχε 5 οικογένειες, το 1851 μαζί με τη Βούντενη είχαν 35 οικογένειες και το 1899 είχε 68 κατοίκους. Το 1903 είχε αμαξιτό δρόμο και το 1954 αυτοκινητόδρομο. Από το 1835 με την ίδρυση των δήμων αποτέλεσε χωριό του Δήμου Αργυραίων έως το 1841. Από το 1841 αποτελεί οικισμό του Δήμου Πατρέων. Το 1925 στου Μπάλα εγκαταστάθηκαν Έλληνες πρόσφυγες. Δημιουργήθηκε από το κράτος αγροτικός προσφυγικός συνοικισμός. Η καταγωγή τους ήταν κυρίως από τον Πόντο. Τα κτήματα δόθηκαν έπειτα από κλήρωση ανήκαν στην Μονή Γηροκομείου στην οποία είχαν περιέλθει, όταν τότε έκλεισε το μοναστήρι που ήταν κοντά στο χωριό.

Σύχρονη εποχή

Το χωριό Μπάλα έχει πληθυσμό 264 κατοίκους, βάσει της απογραφής του 2011. Στην περιοχή έχουν βρεθεί αρχαιότητες (μυκηναϊκή εποχή), όπως και στη γειτονική Βούντενη, στην οποία υπάρχει επισκέψιμος αρχαιολογικός χώρος. Ο ναός του χωριού τιμάται στο όνομα των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης ενώ υπάρχει και ναός αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Τον Αύγουστο πραγματοποιείται στο χωριό λαϊκό παραδοσιακό πανηγύρι. Του Μπάλα απέχει περίπου 9 χιλιόμετρα από το κέντρο της Πάτρας. Από το χωριό επίσης ξεκινά χωματόδρομος που οδηγεί μέσω της περιοχής της Ζάστοβας στα μεγάλα υψόμετρα του Παναχαϊκού.

Παραπομπές

Βιβλιογραφία

Θεόδωρος Η. Λουλούδης, Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση, Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας, Πάτρα 2010. Ισίδωρος Σιδερόπουλος, Ποντίων Μνήμες στην Πάτρα, εκδ. Σωματείο "Φάρος" Ποντίων Πατρών, Πάτρα 2007. ISBN 978-960-98032-0-5. Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τόμος Β', Τυπογραφείου Πέτρου Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση, λήμμα Μπάλα.