Το χωριό Κουκούλι ανήκει στο κεντρικό Ζαγόρι. Βρίσκεται κοντά στο νότιο άκρο του φαραγγιού του Βίκου, στον Εθνικό Δρυμό Βίκου-Αώου. Πήρε το όνομα του από τις πολύ μεγάλες πέτρες (από το λατινικό Cuculla = καλύπτρα) που υπάρχουν στην περιοχή, ή κατά άλλη εκδοχή από την σηροτροφία που ίσως ασχολήθηκαν παλιά οι κάτοικοί του.

Γενικά στοιχεία

Συγκροτήθηκε σαν οικισμός τον 13ο ή 14ο αιώνα. Αναφερόταν στην Συνθήκη του Βοϊνίκου το 1430 που σύναψε το κοινό των Ζαγορισίων, το οποίο τότε αποτελούνταν από 14 χωριά του Ζαγορίου με την Οθωμανική Αυτοκρατορία και όριζε το ειδικό καθεστώς αυτονομίας της περιοχής. Τον 18ο και 19ο αιώνα γνώρισε μεγάλη πνευματική και οικονομική ανάπτυξη, όπως και τα υπόλοιπα χωριά του Ζαγορίου. Πολλοί Κουκουλιώτες ασχολήθηκαν με το εμπόριο και ξενιτεύτηκαν. Ορισμένα δείγματα ζαγορίσιας αρχιτεκτονικής είναι το κτιριακό συγκρότημα με τις πέντε βρύσες, το παλαιό σχολείο και την εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου, ο παραδοσιακός ξενώνας (φιλοξενούσε τους Οθωμανούς αξιωματούχους) και το νέο σχολείο του 19ου αιώνα. Το χωριό διατηρεί την παραδοσιακή ζαγορίσια πετρόκτιστη αρχιτεκτονική στις κατοικίες, τα μονοπάτια και την κεντρική πλατεία (που στα ζαγορίσια ονομάζεται μεσοχώρι). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το Φυσικό Μουσείο του Κωσταντίνου Λαζαρίδη, που περιλαμβάνει ιστορική βιβλιοθήκη και συλλογή από βότανα και λουλούδια της περιοχής.

Έξω από το χωριό υπάρχουν τα πετρόκτιστα γεφύρια:

Καλογερικό ή του Πλακίδα, που είναι τρίτοξο. του Νούτσου ή του Κόκκορου (κτίσθηκε το 1750). του Κοντοδήμου ή Λαζαρίδη. του Μίσιου. Την τελευταία δεκαετία σημειώνεται έντονη τουριστική ανάπτυξη, ιδιαίτερα τους χειμερινούς μήνες.

Αξιομνημόνευτοι Κουκουλιώτες

Θέμος Αναστασιάδης, εκδότης εφημερίδος "Πρώτο Θέμα" Ελευθέριος Ζαγορίτης, πρώην μέλος του Ελληνικού Κοινοβουλίου. Πέτρος Κόκκορος, καθηγητής της Ορυκτολογίας και Πρύτανης του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Γιάννης Κουτούζης, έφορος στο Κεντρικό Παρθεναγωγείο Σμύρνης. Κωσταντίνος Λαζαρίδης, συγγραφέας, δάσκαλος, ερευνητής και λαογράφος. Μάνθος Οικονόμου (1754-1822), γραμματέας και σύμβουλος του Αλη Πασά. Χριστόδουλος Οικονόμου, αδελφός του προαναφερόμενου, μέλος της Φιλικής Εταιρείας και γενικός προεστός του Ζαγορίου μετά την πτώση του Αλή Πασά. Αλέξιος Πλακίδας, έμπορος και ευεργέτης της περιοχής. Δημήτριος Στρούμπος και Γεώργιος Στρούμπος, καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών (19ος αιώνας).

Παραπομπές

Περαιτέρω μελέτη

http://www.koukouli-zagoriou.gr Δικτυακός τόπος του πολιτιστικού και πνευματικού οργανισμού του χωριού. Φωτογραφίες και πληροφορίες για το Κουκούλι και την ευρύτερη περιοχή Ζαγορίου.