Οι Ιτιές είναι παραθαλάσσια συνοικία της Πάτρας, ευρισκόμενη στο Νότιο Δημοτικό Διαμέρισμά της. Συνορεύει στα νότια με τη συνοικία του Κόκκινου Μύλου και στα νοτιοανατολικά με τη συνοικία της Λεύκας. Στα βόρειά της βρίσκεται ο ποταμός Γλαύκος και οι συνοικίες Κρύα Ιτεών και Αναπηρικά Ιτεών. Οι Ιτιές απέχουν οδικώς από το κέντρο της Πάτρας περίπου 4,5 χιλιόμετρα. Η περιοχή των Ιτεών μαζί με την όμορη περιοχή του Κοκκίνου Μύλου αποτελούν εκκλησιαστικά μία ενορία, αυτήν του «Αγίου Γεωργίου Ιτεών και Κοκκίνου Μύλου». Η περιοχή εξυπηρετείται από τις 29 Φεβρουαρίου 2020 από τη Γραμμή 2 του Προαστιακού Σιδηρόδρομου Πάτρας μέσω της στάσης "Ιτιές - Άγ.Γεώργιος / Ities - Ag.Georgios".

Ονομασία

Το όνομα της συνοικίας είναι φυτωνυμικό και προέρχεται από τα πολλά δέντρα ιτιάς τα οποία υπήρχαν στην περιοχή. Η ονομασία απαντάται πάντοτε στον πληθυντικό αριθμό, δηλ. «Ιτιές» και κατά το παρελθόν επίσης ως «Ιτέαι» ή και «Ετιές».

Ιστορία

Πριν το 1900 η περιοχή ήταν μικρό έλος, που αποξηράνθηκε με επιχωματώσεις από τους εκεί ιδιοκτήτες επαύλεων γύρω στα 1932 και άρχισε να κατοικείται. Οι Ιτιές κατά τις αρχές του 20ού αιώνα αποτελούσαν μια από τις πιο πολυσύχναστες και κατάφυτες, όμορες της Πάτρας, εξοχές. Στις Ιτιές τερμάτιζε στις αρχές του 20ού αιώνα (1902-1917) το παλιό Τραμ της Πάτρας. Στις Ιτιές επίσης έκανε στάση αρχικά το δρομολόγιο της μετρικής γραμμής προς Κυπαρισσία κ.λπ., ωστόσο είναι άγνωστο πότε καταργήθηκε η εκεί σιδηροδρομική στάση. Τα ερείπια του κτίσματος της εκεί σιδηροδρομικής στάσης βρίσκονται επί της οδού Σουνίου στη γειτονιά Αναπηρικά Ιτεών και πολύ κοντά στον ενοριακό ναό του Αγίου Γεωργίου. Στις Ιτιές βρίσκονται οι δεύτερες πιο παλιές εργατικές κατοικίες της πόλης, που φέρουν την ονομασία «ΠΑΤΡΑ II», η αποπεράτωση των οποίων ολοκληρώθηκε το 1962. Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 κτίστηκαν και νέες εργατικές κατοικίες, παραπλεύρως της ανόδου της Λεωφόρου Γλαύκου και της συνοικίας των Αναπηρικών, που φέρουν την ονομασία «ΠΑΤΡΑ VIII». Το 1969 λειτούργησε για λίγο στην περιοχή ο θερινός κινηματογράφος με την επωνυμία «Τίβολι». Μέχρι τη δεκαετία του ’60, σύμφωνα κυρίως με προφορικές μαρτυρίες, η παραλία των Ιτεών-Κόκκινου Μύλου εθεωρείτο ίσως η καλύτερη παραλία της Πάτρας, η οποία συγκέντρωνε πλήθος λουομένων. Υπήρχαν στην περιοχή και μερικά εστιατόρια -«εξοχικά κέντρα», όπως ονομάζονταν τότε- με πιο γνωστά το «Μιραμάρε», το «Τροκαντερό», την «Αυλή», τη «Σπηλιά» κ.ά. Η εξυπηρέτηση των κατοίκων της περιοχής, αλλά και των λουομένων, γίνεται ήδη από τη δεκαετία ’30 μέσω αστικής συγκοινωνίας σε τακτική καθημερινή βάση.

Αθλητισμός

Στην περιοχή δραστηριοποιείται από το 1987 κ.εξ. ο αθλητικός σύλλογος «Ε.Σ. Ιτεών», ο οποίος διατηρεί τμήμα καλαθοσφαίρισης και σήμερα αγωνίζεται στις τοπικές κατηγορίες της ΕΣΚΑ-Η, χρησιμοποιώντας ως έδρα του το Κλειστό Γυμναστήριο Ροϊτίκων. Στην πρόσφατη ιστορία του, ο Ε.Σ. Ιτεών αγωνίστηκε στον 1ο Όμιλο της Γ1 ΕΣΚΑ-Η τις σεζόν 2015-16 και 2016-17, ενώ τις σεζόν 2017-18 και 2018-19 αγωνίστηκε στο 2ο Όμιλο της Β΄ ΕΣΚΑ-Η. Τη σεζόν 2019-20 αγωνίζεται στην Γ1 ΕΣΚΑ-Η. Στην περιοχή επίσης δραστηριοποιήθηκαν για λίγο ανεπίσημες ομάδες ποδοσφαίρου. Αυτές ήταν η «ΑΕ Γερανεΐκων Ιτεών» (υπήρχε το 1952), η «Αναγέννηση Ιτεών» (υπήρχε το 1966) και η «Δάφνη Ιτεών» (υπήρχε το 1945).

Πολιτισμός

Τα τελευταία χρόνια διεξήχθη κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, στο χώρο του υπαίθριου θεάτρου του εκπολιτιστικού συλλόγου της περιοχής, φεστιβάλ ροκ μουσικής, το επονομαζόμενο «Open Theater Rock Festival». Η δράση ωστόσο ατόνησε τα επόμενα χρόνια και σταμάτησε η διεξαγωγή της.

Φυσιογνωμία

Τις τελευταίες δεκαετίες κυρίως λόγω των βιομηχανικών και αστικών λυμάτων της περιοχής, των επιχωματώσεων της παραλίας, της αυξημένης δόμησης λόγω της επέκτασης του αστικού συγκροτήματος της Πάτρας στα νότια, της διαπλάτυνσης της κεντρικής παραλιακής οδού Ακτή Δυμαίων κ.λπ. η περιοχή έχασε την «εξοχική» φυσιογνωμία της και άρχισε να παρακμάζει. Στα τέλη του 20ού αιώνα το θαλάσσιο μέτωπο στην περιοχή των Ιτεών-Κόκκινου Μύλου αναπλάστηκε μέσω της κοινοτικής πρωτοβουλίας «URBAN I», αλλά εγκαταλείφτηκε σταδιακά και απαξιώθηκε. Το 2018 δημιουργήθηκε στη γειτονική περιοχή του Κόκκινου Μύλου δημοτικό παραθαλάσσιο πάρκο που αναβάθμισε την ευρύτερη περιοχή. Με την έναρξη λειτουργίας του νέου (νότιου) λιμένα της πόλης, που βρίσκεται κοντά στα βόρεια όρια της περιοχής των Ιτεών, άρχισαν να βρίσκουν καταφύγιο μετανάστες κυρίως από τριτοκοσμικές ασιατικές και αφρικανικές χώρες, οι οποίοι μετακινήθηκαν σχετικά κοντά στην περιοχή. Η πύκνωση του φαινομένου οδήγησε σε κοινωνική ένταση με τη δολοφονία του κατοίκου της περιοχής Θανάση Λαζανά τον Μάιο του 2012. Πλέον, θεωρείται μαζί με τη γειτονική συνοικία της Λεύκας ως μια από τις πιο υποβαθμισμένες περιοχές της Πάτρας.

Προσωπικότητες

Ιωάννα Αθανασοπούλου: ιστορικός, ΕΔΙΠ στο Τμήμα Ιστορίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Παναγιώτης Γκίτσης: πρώην ποδοσφαιριστής του Πανηλειακού, της Παναχαϊκής, του ΟΦΗ, του Άρη Θεσσαλονίκης, του ΠΑΣ Γιάννενα, του Ολυμπιακού Βόλου κ.λπ.

Παραπομπές και υποσημειώσεις

Πηγές

Μιχάλης Βασιλάκης, «Οι Ιτιές δεν είναι παραλία;», εφημ. Πελοπόννησος, φύλλο 02/11/2013, σελ. 9. Ημερολόγιον μετά πλήρους οδηγού των Πατρών: περιληπτικός οδηγός Πελοποννήσου, Τόμος 1, αρ. 1 (1927). Δ. Καρατζά, Χ. Χαραλάμπους, Δ. Γκότση, Γ. Λύρα, Πάτρα, ονομάτων επίσκεψις, Έκδοση των εφημερίδων «Εθνικός Κήρυξ των Πατρών» και «Ημερήσιος Κήρυξ των Πατρών», Πάτρα 1995. Σοφία Κούκουρα, Εξέλιξη των πολεοδομικών προτύπων στην παραγωγή της κοινωνικής κατοικίας στην Ελλάδα, αδημοσίευτη διπλωματική εργασία, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, Βόλος 2015, σελ. 80-81. Βασίλης Κ. Λάζαρης (επιμ.), Στέφανου Ν. Θωμόπουλου «Ιστορία της πόλεως Πατρών από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι του 1821». Έκδοση τέταρτη στη δημοτική γλώσσα και με βάση τα χειρόγραφα του συγγραφέα, Τόμος Α΄, Αχαϊκές Εκδόσεις, Πάτρα 1998. ISBN 960-7960-08-4. Ν.Ι. Λυμπέρη, Οδηγός Πατρών, Πάτρα 2005, 4η έκδοση. Αλέκος Μαρασλής, Ιστορία της Πάτρας. Η εξέλιξη μιας πρωτοποριακής πόλης, Πάτρα 1983. Αλέκος Μαρασλής, Πάτρα 1900, Πάτρα 1978. Νίκος Ε. Πολίτης, Πατρινολογήματα, Τόμος Γ΄, Εκδόσεις «Περί Τεχνών», Πάτρα 2006. Τάσσος Σταθόπουλος, Αχαϊκό Ποδόσφαιρο. Εκατόν είκοσι χρόνια (1891-2010), Εκδόσεις «Γιάννης Πικραμένος», Πάτρα 2010. ISBN 978-960-6628-27-6.

Βιβλιογραφία

Γεώργιος Ι. Ανδρουτσόπουλος, Όψεις ενοριακής διοικητικής οργανώσεως στην Εκκλησία των Πατρών κατά τον 19ο και τον 20ό αιώνα (1830-1930) (με βάση ανέκδοτες αρχειακές πηγές), Εκδόσεις Πελοπόννησος, Πάτρα 2017. ISBN 978-618-83426-0-6. Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τόμοι Α΄-Β΄, Τυπογραφείο Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση, λήμμα «Γλαύκος», λήμμα «Ιτέαι», λήμμα «τροχιόδρομοι». Βασιλική Ε. Τσιότσιου, Ξυλώδης χλωρίδα των αστικών βιοτόπων: Έρευνες στην πόλη της Πάτρας, ανέκδοτη Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Πάτρας-Τμήμα Βιολογίας, Πάτρα 2010.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι φωτογραφιών

Φωτογραφίες των Ιτεών του 1903, του 1906, του 1910 από το Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ιτιές. wikimapia.org. Ανακτήθηκε: 11/11/2013.