Για οικισμούς με ίδιο όνομα στην Αχαΐα, δείτε: Μαζαράκι Αχαΐας Για οικισμούς με ίδιο όνομα στην Ελλάδα, δείτε: Μαζαράκι

Το Μαζαράκι, σήμερα Άνω Μαζαράκι, είναι χωριό της Αχαΐας κτισμένο στο όρος Μπαρμπάς, ανατολική απόληξη του Παναχαϊκού, σε υψόμετρο περίπου 870-900 μέτρων. Το χωριό σήμερα δεν κατοικείται μόνιμα παρά μόνο εποχιακά το καλοκαίρι, όπως και ο γειτονικός παραθεριστικός οικισμός της Ρακίτας. Στην απογραφή του 2011 βρέθηκε να κατοικείται από 12 μόνιμους κατοίκους.

Ιστορία

Γενικά στοιχεία

Το χωριό πιστεύεται ότι οικίστηκε από Αρβανίτες, όπως τα γύρω χωριά κατά τον 14ο αιώνα, ενώ πιστεύεται ότι κατοικείτο ήδη πριν από τον 10ο αιώνα, σύμφωνα με επιγραφή σε ναό. Ο ναός αυτός είναι του Αγίου Γεωργίου, ο ενοριακός, και πιστεύεται ότι κτίστηκε την ίδια εποχή με την κοντινή Μονή Μακελλαριάς τον 6ο αιώνα. Επιγραφή σε αυτόν, προτού επισκευαστεί, ανέφερε ότι είχε επισκευαστεί ξανά στα 1160 μ.Χ. Μάλιστα το αρχικό χωριό ήταν σε κοντινή θέση από την σημερινή τοποθεσία που σήμερα λέγεται "Παληοχώρι". Αργότερα, μετά την Μάχη της Καυκαριάς, εγκαταστάθηκαν στο χωριό Σουλιώτες που είχαν συμμετάσχει στην μάχη· αναφέρεται ότι ήταν εκατό με αρχηγό τον Φωτομάρα. Στην Ήπειρο την εποχή εκείνη υπήρχε χωριό Μαζαράκι, τσιφλίκι του Αλή Πασά. Την ίδια περίοδο, τον 14ο αιώνα, Αρβανίτες προερχόμενοι από το Μαζαράκ της σημερινής Αλβανίας έφτιαξαν χωριό στην Ηλεία, το Μαζαράκι, καλεσμένοι από τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο. Το Μαζαράκι αναφέρεται πρώτη φορά σε ενετική κατάσταση χωριών του 1699. Σύμφωνα με τοπική παράδοση, το 1750 έγινε μια βεντέτα στο χωριό που ανάγκασε το ένα σόι να φτιάξει σπίτια στην απέναντι όχθη του ποταμού και έτσι δημιουργήθηκαν οι δύο σημερινοί οικισμοί. Στην αρχή της Ενετοκρατίας αναφέρεται ότι στην περιοχή μεταφέρθηκαν ποιμένες με τα κοπάδια τους από την Ρούμελη για να τονώσουν τον εναπομείναντα πληθυσμό του Μοριά που είχε πληγεί από λοιμό. Προεπανασταστικά στην περιοχή έδρασε ο Γκότσης Γκότσης, ονομαστός κλέφτης που γεννήθηκε εκεί. Στην επανάσταση του 1821, από το Μαζαράκι αναφέρονται οι καπεταναίοι και Μπουλουξήδες Γιώργος Αυγερόπουλος, Γεώργιος Αθανασόπουλος, Δημήτριος Ρουγκάλας και Γεώργιος Ρουγκάλας, Κώστας Γκότσης και Δημητράκης Γκότσης. Οι οικογένειες αυτές θεωρούνται και οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού. Παρόλο που αναφέρεται ότι τα χωριά της περιοχής -γνωστά σαν Ζουμπατοχώρια- πήραν μέρος στον αγώνα και στην συνέχεια προσκύνησαν, τα ονόματα των παραπάνω καπεταναίων δεν αναφέρονται στα ονόματα των καπεταναίων που προσκύνησαν. Το Μαζαράκι λόγω της θέσης του αποκλείεται συχνά από το χιόνι. Αναφέρεται ότι το 1963 έμεινε για 2 μήνες αποκλεισμένο. Λόγω της εγκατάλειψής του ηλεκτρικό ρεύμα απέκτησε μόλις το 1986.

Ονομασία

Για την ονομασία του χωριού υπάρχουν απόψεις ότι είναι ανθρωπωνυμικό και ότι προέρχεται την οικογένεια Μαζαράκη που στρατεύτηκε και πήρε και τιμάριο. Άλλες απόψεις ωστόσο θεωρούν ότι προέρχεται από το επίθετο Μάζαρης ή Ματζαράκης. Τέλος, υπάρχει και η άποψη ότι η ονομασία προέρχεται από τη γενιά των Μαζαρακαίων Αρβανιτόβλαχων.

Διοικητική εξέλιξη

Αναγνωρίστηκε ως οικισμός με την ονομασία Μαζαράκι στις 20/04/1835 και υπήχθη στον τότε δήμο Παναχαιών (Παναχαΐας) όπου παρέμεινε μέχρι το 1841, όπου, με το ΦΕΚ 5Α της 08/03/1841, υπήχθη στον τότε δήμο Φαρρών, κατόπιν της κατάργησης του δήμου Παναχαΐας. Με το ΦΕΚ 256Α της 28/08/1912, ύστερα από την κατάργηση των δήμων, ορίστηκε ως έδρα της τότε Κοινότητας Μαζαρακίου. Στις 16/10/1940 ο οικισμός, που είχε ήδη αρχίσει να εγκαταλείπεται κατόπιν της κατολίσθησης του 1937, καταργήθηκε και η έδρα της Κοινότητας Μαζαρακίου μεταφέρθηκε οριστικά στον νέο οικισμό του Κάτω Μαζαρακίου στα πεδινά της Αχαΐας. Την ίδια ημερομηνία, στις 16/10/1940, ο οικισμός αναγνωρίστηκε με την ονομασία Άνω Μαζαράκι ως τμήμα της Κοινότητας Μαζαρακίου. Με το ΦΕΚ 244Α της 04/12/1997 υπήχθη στην Κοινότητα Λεοντίου μέχρι το 2010, όπου, με το ΦΕΚ 87Α της 07/06/2010, υπήχθη στον νεοπαγή Δήμο Ερυμάνθου.

Η κάθοδος στο Κάτω Μαζαράκι

Από το 1840 οι κάτοικοι του Μαζαρακίου άρχισαν να κατεβαίνουν στα πεδινά και στους πρόποδες του Τζεροβουνίου, όπου δημιουργήθηκε το σημερινό Κάτω Μαζαράκι. Αρχικά έφτιαξαν καλύβες και από το 1860 αναφέρονται τα πρώτα σπίτια· σταδιακά οι κάτοικοι μετοίκησαν εκεί. Με το ΦΕΚ 256Α της 28/08/1912 συστάθηκε ανεξάρτητη Κοινότητα Μαζαρακίου, που αρχικά περιλάμβανε μόνο το χωριό Μαζαράκι, και στις 16/10/1940 επισημοποιήθηκε η μεταφορά της έδρας της στο Κάτω Μαζαράκι. Πρώτος πρόεδρος της κοινότητας, το 1914, ήταν ο Ανδρέας Γαλάνης.

Εκπαίδευση

Στο Μαζαράκι λειτούργησε δημοτικό σχολείο πολύ μετά την απελευθέρωση. Το σχολείο έκλεισε οριστικά το 1965, ήταν μονοθέσιο και το 1965 που έκλεισε είχε 35 μαθητές. Το σχολείο ήταν θερινό και λειτουργούσε από Μάρτιο έως Νοέμβριο ενώ το 1960 άλλαξε και λειτουργούσε σαν χειμερινό.

Δημογραφική εξέλιξη

Συγκεντρωτικά, η δημογραφική εξέλιξη του οικισμού σύμφωνα με τις εθνικές απογραφές είναι η εξής:

Ρακίτα

διαβάστε το κυρίως άρθρο: Ρακίτα Αχαΐας Η Ρακίτα είναι οικιστική θέση που ανήκει στο Άνω Μαζαράκι. Εκεί έχει βρεθεί γεωμετρικός ναός της Αρτέμιδος αλλά και μικρά κυλινδρικά ομοιώματα σιταποθηκών. Μάλιστα, κοντά στο Άνω Μαζαράκι και τη Ρακίτα έγινε η μάχη της Καυκαριάς, όπου αναφέρεται ότι οι Μαζαρακαίοι αγωνιστές, που πήραν μέρος στη μάχη, λειτούργησαν πριν την μάχη στον ναό της Αγίας Παρασκευής στην Ρακίτα, όπου με την βοήθεια της νίκησαν.

Προσωπικότητες

Γιάννης Γκότσης, αγωνιστής του 1821 Γιώργος Γκότσης, αγωνιστής του 1821 Γκότσης Γκότσης, ονομαστός κλέφτης Δημητράκης Γκότσης, αγωνιστής του 1821 Κωνσταντίνος Γκότσης, πολιτικός και υπουργός Κώστας Γκότσης, αγωνιστής του 1821

Παραπομπές και υποσημείωσεις

Πηγές

Θεόδωρος Η. Λουλούδης, Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση, Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας, Πάτρα 2010. Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012). Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001, Αθήνα 2004. ISBN 960-86704-8-9. Ιωάννης Δ. Παπαδημητρίου, Το Μαζαράκι των Πειρών και της Παναχαΐας και το Μαζαράκι των Πατρών και της Ωλενίας. Από 1600 π.Χ. μέχρι σήμερον, Πάτρα 2000, Δεύτερη Έκδοση.

Βιβλιογραφία

Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τόμος Β΄, Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Εκδοση.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Άνω Μαζαρακίου Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 05/11/2017. Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Μαζαρακίου Αχαΐας (1835-1940). eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 05/11/2017. Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κάτω Μαζαρακίου Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 31/10/2017. Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Μαζαρακίου Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 05/11/2017. Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Λεοντίου (1912-2010). eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 04/11/2017. Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Δήμου Παναχαιών (1835-1841). eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 04/11/2017. Η ιστοσελίδα του χωριού Κάτω Μαζαράκι Αχαΐας. mazaraki.gr. Ανακτήθηκε: 05/11/2017.