Η Ακράτα είναι ιστορικό χωριό της Αχαΐας. Βρίσκεται κοντά στα σύνορα Αχαΐας και Κορινθίας, ανάμεσα στο Διακοπτό και το Δερβένι, και εγγύς της Αιγείρας ενώ απέχει 70 χιλιόμετρα από την Πάτρα και 150 χιλιόμετρα από την Αθήνα. Έχει πληθυσμό 1.393 κατοίκους (απογραφή 2011), που ωστόσο αυτός πολλαπλασιάζεται τους καλοκαιρινούς μήνες. Διοικητικά ήταν έδρα του Δήμου Ακράτας μέχρι το 2010 ενώ μετά τη διοικητική μεταρρύθμιση του Προγράμματος «Καλλικράτης» υπάγεται στον Δήμο Αιγιαλείας.

Τοπική κοινότητα

Η τοπική κοινότητα Ακράτας είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός ημιορεινός οικισμός, με έκταση 10,250 χμ² (2011). Περιλαμβάνει και τους οικισμούς Παλαιοσταφίδα, Πύργος και Φούρνοι.

Πληθυσμός

(σε παρένθεση ο πληθυσμός της τοπικής κοινότητας)

Ιστορία

Η σημερινή Ακράτα είναι δημιούργημα των μετεπαναστατικών χρόνων, αποτέλεσμα της επέκτασης και πύκνωση του προεπαναστατικού χειμερινού οικισμού των Χαλκιανίκων στο όρος Χελμός (περιοχή Νωνάκριδας). Αναφέρεται ως οικισμός ήδη από την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Επίσημα έγγραφα που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας τα τελευταία χρόνια, επιβεβαιώνουν την παλιά επιχώρια παράδοση ότι τα πρώτα Χαλκιανιώτικα Καλύβια στη σημερινή Ακράτα άρχισαν να στήνονται γύρω στα 1785 - 1790 και ότι στην κίνηση καθόδου των Χαλκιάνων πρωτοστάτησε ο Αρχιμανδρίτης Σεραφείμ Ράλλης, που θεωρείται σύμφωνα με την ίδια παράδοση ο οικιστής της Ακράτας. Η Ακράτα είναι συνδεδεμένη με τους αγώνες του 1821 και υπήρξε ορμητήριο πολλών Αχαιών οπλαρχηγών. Στις 16 Μαρτίου του 1821 σημειώθηκε στην Ακράτα μία από τις πρώτες εχθροπραξίες του Αγώνα ενώ τον Ιανουάριο του 1823 διεξήχθη στην περιοχή η ομώνυμη μάχη κατά τη οποία αποδεκατίστηκε ο στρατός του Δράμαλη μετά το θάνατό του στην Κόρινθο. Μετά την απελευθέρωση ο οικισμός διευρύνεται συστηματικά. Το 1829 θεμελιώνεται ο πρώτος ναός του Αγίου Χαραλάμπου, πρόδρομος του σημερινού καθεδρικού ναού. Την ίδια εποχή αρχίζουν να χτίζονται τα πρώτα περιποιημένα σπίτια μόνιμης εγκατάστασης και ο νέος οικισμός παίρνει τη σημερινή ονομασία Ακράτα, που ήταν ως τότε τοπωνύμιο της ευρύτερης περιοχής γύρω από τις εκβολές του ποταμού Κράθη. Η Ακράτα στα πρώτα χρόνια μετά την εθνική μας αποκατάσταση παρουσιάζεται διοικητικώς μετέωρη. Οι κάτοικοί της – διατηρούν ακόμη την εναλλασσόμενη διαμονή - φέρονται ως κάτοικοι Χαλκιανίκων και υπάγονται φυσικά στο Δήμο Νωνάκριδας.Ταυτόχρονα λειτουργούσε στην Ακράτα αυτόνομα μια ιδιότυπα συγκροτημένη κοινότητα, «Ανοργάνωτη Κοινότητα» την έλεγαν παλαιότερα, «Επιτροπή Κατοίκων Ακράτας» την ονόμασαν αργότερα που ήταν αρχικά (από το 1848) υπεύθυνη για τη συντήρηση του αρδευτικού αγωγού και αργότερα (από το 1866) για τη διαχείριση των εσόδων του Χαλκιανώτικου βουνού που συνέβαλαν αποφασιστικά, με την κατασκευή αξιόλογων κοινωφελών έργων, στην πρόοδο και την ευημερία της Ακράτας. Το μεγαλύτερο όμως έργο που άλλαξε ριζικά τη ζωή, τη μοίρα αλλά και τη νοοτροπία των κατοίκων, ήταν το μεγαλεπήβολο αρδευτικό έργο που ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι του 1848 γνωστό ως "Αύλαξ Κούρκαφα". Η ολοκλήρωση του αρδευτικού έργου και η εξασφάλιση ευνοϊκών συνθηκών για την επέκταση αλλά και την ποικιλία των καλλιεργειών λειτούργησαν σαν μαγνήτης για την επιτάχυνση της καθόδου στην καινούργια πατρίδα. Στην 20ετία που ακολούθησε (1850-1870) οι κάτοικοι των Χαλκιανίκων, στη μεγάλη τους πλειοψηφία, έχουν τη δική τους μόνιμη εγκατάσταση στην Ακράτα και, όπως συνηθιζόταν στην παλιά ορεινή τους κοιτίδα, έτσι και στη νέα, οι συγγενικές οικογένειες χτίζουν τα σπίτια τους σε γειτονικούς χώρους και δίνουν μάλιστα το όνομά τους στις συνοικίες που δημιουργήθηκαν: Παπακωνσταντινέικα, Παμπουκέικα, Χαρωνέικα, Καραζερέικα, Αγγελετέικα. Πολύ σύντομα οι πρώτες ξερικές καλλιέργειες πλουτίζονται με νέες ποτιστικές: τριφύλλια, εσπεριδοειδή, οπωροκηπευτικά κ.λ.π. που έχουν σημαντική απόδοση και η Ακράτα μπαίνει σιγά-σιγά αλλά σταθερά σε μια περίοδο οικονομικής ανάπτυξης. Στα μέσα του 19ου αιώνα υπήρχε στην περιοχή τελωνειακός σταθμός καθώς και υγειονομικό φυλάκιο. Το 1879 συστάθηκε ο Δήμος Ακράτας και έγιναν οι πρώτες δημαρχιακές εκλογές, όποτε αναδείχθηκε δήμαρχος ο Αγγελής Παν. Δελούκας, ο οποίος διατήρησε το αξίωμά επί τρεις συνεχόμενες τετραετίες. Το 1912, στο πλαίσιο της διοικητικής μεταρρύθμισης του Ελευθέριου Βενιζέλου, με το νόμο ΔΝΖ "περί Συστάσεως Δήμων και Κοινοτήτων", καταργούνται οι μικροί Δήμοι και καθιερώνεται ο θεσμός των κοινοτήτων με αποτέλεσμα να ιδρυθεί το 1914 η κοινότητα Ακράτας. Με προεδρικό διάταγμα του 1985 ιδρύθηκε ο νέος Δήμος Ακράτας που απαρτίστηκε από τις κοινότητες Ακράτας, Πύργου, Συλίβαινας, Κραθίου και Πορωβίτσας και εγκαινιάστηκε η νέα δημαρχιακή περίοδος με πρώτες εκλογές το 1986. Το 1997, με το πρόγραμμα Καποδίστριας, προστέθηκαν οι Κοινότητες (Δημοτικά Διαμερίσματα) Αγία Βαρβάρα, Άμπελος, Βούτσιμος, Βαλιμή, Ζαρούχλα, Καλαμιάς, Μεσορρούγι, Πλάτανος, Παραλία Πλατάνου, Περιστέρα. Το 2010, με το πρόγραμμα Καλλικράτης, η Ακράτα εντάσσεται στο διευρυμένο δήμο Αιγιαλείας, όπου ανήκει έως σήμερα.

Το Γυμνάσιο της Ακράτας

Το κτίριο του γυμνασίου της Ακράτας βρίσκεται στη θέση «Καψακού» ή «Πολυθέα» του δημοτικού διαμερίσματος Ακράτας, έχει εμβαδόν 965,72 τ.μ. και είναι μονώροφο σχολείο, κτισμένο σ’ ένα ελαφρά κεκλιμένο οικόπεδο. Το γυμνάσιο της Ακράτας λειτούργησε πρώτη φορά κατά το σχολικό έτος 1921-22. Η ίδρυσή του μετέτρεψε την Ακράτα σε εκπαιδευτικό κέντρο της Βόρειας Πελοποννήσου, δεδομένου ότι το γυμνάσιό της ήταν το μόνο γυμνάσιο από το Κιάτο έως το Αίγιο. Από το σχολικό έτος 1931-32 ξεκίνησε να στεγάζεται στο γνωστό λιθόκτιστο κτίριο που βρίσκεται και σήμερα. Αρχιτέκτονας του γυμνασίου Ακράτας ήταν ο Χρύσανθος Γ. Κανελλόπουλος (1869-1946). Κατά τα έτη 1997-98 έγινε ανακαίνιση του κτιρίου και προστέθηκαν νέες αίθουσες (αίθουσα διδασκαλίας Η/Υ, κυλικείο, λεβητοστάσιο).

Προσωπικότητες

Νίκος Αλέφαντος, προπονητής ποδοσφαίρου. Τάκης Παπαγεωργόπουλος, αντιστράτηγος και βουλευτής του ΠΑΣΟΚ. Χρήστος Χωμενίδης (1901 - 1944), αντιστασιακός και συνιδρυτής του ΕΑΜ.

Δείτε επίσης

Παραλία Ακράτας Αχαΐας (Κράθι)

Παραπομπές

Πηγές

Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού−Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012). Εγκυκλοπαίδεια Υδρία-Cambridge-Ήλιος, λήμμα «Ακράτα». Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1978, 2006 (ΠΛΜ) Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, 1963 (ΠΛ)

Βιβλιογραφία

Θεόδωρος Η. Λουλούδης, Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση, Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας, Πάτρα 2010.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Ακράτας Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 01/07/2018. Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας/Δήμου Ακράτας Αχαΐας (1878-1985). eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 01/07/2018.