Η Αγυιά είναι συνοικία της Πάτρας, καθώς επίσης όρμος και μικρό ακρωτήριο που βρέχεται από τον Πατραϊκό κόλπο. Αποτελεί συνοικία εν μέρει πυκνοκατοικημένη αλλά και με πράσινο και φυσικό περιβάλλον. Είναι κτισμένη στην βόρεια περιοχή της Πάτρας και χωρίζεται σε Μέσα Αγυιά και Έξω Αγυιά, είναι δε από τις μεγαλύτερες της πόλης. Με την Μικρασιατική Καταστροφή πολλοί από τους Έλληνες πρόσφυγες που ήρθαν στην Πάτρα εγκαταστάθηκαν στην Αγυιά. Την περιοχή επίσης, διασχίζει ο Μειλίχιος ποταμός.

Ετυμολογία

Η γραφή της απαντάται και σαν Αγιά αλλά σήμερα έχει επικρατήσει η γραφή Αγυιά. Για την ονομασία υπάρχουν δύο κυρίως εκδοχές. Σύμφωνα με τον ιστορικό Νικόλαο Γκότση το όνομα προέρχεται από τη λέξη aggio που σημαίνει όρμος, απάγκιο. Πιο πιθανό όμως φαίνεται να οφείλεται στην ύπαρξη καθολικής εκκλησίας ή καθολικού μοναστηριού, το οποίο υπήρχε κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας στην περιοχή.

Τοπωνύμια και περιοχές της Αγυιάς

Ρομάντζα και Συνοικία Βάλτου

Η Ρομάντζα είναι μικρή συνοικία της πόλης στην περιοχή της Αγυιάς, το όνομα της οποίας οφείλεται σε κατάστημα αναψυχής που υπήρχε παλιότερα εκεί. Βρίσκεται στην παραλία και οριοθετείται από την Τερψιθέα έως το παλιό κλειστό κολυμβητήριο στην διασταύρωση της οδού Ηρ. Πολυτεχνείου με την οδό Π. Κανελλοπούλου. Στην συμβολή των οδών αυτών έχει μείνει η ονομασία Καβούρι, ομώνυμου εστιατορίου που λειτουργούσε παλιότερα εκεί. Η περιοχή στο παλιό κολυμβητήριο και ευρύτερα έχει το τοπωνύμιο Βάλτος από το ομώνυμο έλος που βρίσκεται εκεί. Παλαιότερα η θαλάσσια περιοχή στον βάλτο θεωρούνταν ίσως η καλύτερη για μπάνιο.

Το ακρωτήριο και το έλος της Αγυιάς

Το ακρωτήριο βρίσκεται στην ενδιάμεση περιοχή μεταξύ κεντρικής Πάτρας και το Ρίου. Επί Ενετοκρατίας και Τουρκοκρατίας λεγόταν Μύτικας και εκεί άραζαν τα ψαροκάικα όταν φυσούσαν δυνατοί άνεμοι στον Πατραϊκό αφού είναι απάνεμο. Εκεί επίσης βρίσκεται και το Έλος της Αγυιάς, προστατευόμενος παράκτιος υδροβιότοπος με μεγάλη οικολογική αξία, αφού χρησιμοποιείται σαν σταθμός από μεταναστευτικά πουλιά. Η έκταση του σήμερα έχει μειωθεί πολύ αφού βρίσκεται στα όρια της πόλης. Στο έλος ζει και ένα σπάνιο είδος ερπετού, προστατευόμενο είδος από την ελληνική και διεθνή νομοθεσία, ο Τρίτωνας (Triturus vulgaris), ο οποίος αναπαράγεται σε νερόλακκους. Τα τελευταία χρόνια, λόγω τον μπαζωμάτων, έχει απομείνει μόνο ένας νερόλακκος και ο πληθυσμός του Τρίτωνα έχει μειωθεί και κινδυνεύει με εξαφάνιση. Στο έλος υπάρχουν και άλλα είδη, όπως νεροχελώνες και πολλά είδη αμφίβιων. Παλαιότερα στο έλος ζούσε και ένα σπάνιο είδος μικρού ψαριού το οποίο εξαφανίστηκε λόγω της μείωσης του νερού από το μπάζωμα. Τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργηθεί κίνηση των πρώην ιδιοκτητών του έλους με στόχο την επανάκτηση των παλαιών τους οικοπέδων αφού ο λόγος απαλλοτροίωσης αυτών, δηλαδή η δημιουργία οικολογικού πάρκου, δεν έχει υλοποιηθεί. Σήμερα στο ακρωτήριο και δίπλα στο έλος υπάρχουν αθλητικές εγκαταστάσεις καθώς η πλαζ του ΕΟΤ.

Αθλητισμός

Στην Αγυιά σήμερα εδρεύουν πολλά αθλητικά σωματεία όπως ο Αχιλλέας. Στη συνοικία υπάρχει το Εθνικό Κλειστό Κολυμβητήριο, το πρώτο που κατασκευάστηκε στην Πάτρα και στα όριά της το Στάδιο της Παναχαικής. Άλλοι σύλλογοι της περιοχής είναι οι:

Η Α.Ε. Αγυιάς, που ιδρύθηκε το 1981 σαν ΑΟ Αγυιάς με χρώματα το κόκκινο και το άσπρο. Το 1987, όταν έπαιζε στην Β΄ Κατηγορία, συγχωνεύτηκε με το άλλο σωματείο της Αγυιάς, τον Πανιώνιο Αγυιάς, και το 1991 πήρε το σημερινό της όνομα. Το 2004 συγχωνεύτηκε εκ νέου, αυτή τη φορά με τον ΑΠΣ Αχιλλέα Πάτρας και δημιουργήθηκε ο ΑΕ Πανιώνιος Αχιλλέας Αγυιά. Η Αγυιά είχε και τμήμα καλαθοσφαίρισης το οποίο το 2004 παρέμεινε ανεξάρτητο. Ο ΑΠΣ Πανιώνιος Αγυιάς (ή Πανιώνιος Πατρών) ιδρύθηκε το 1951 στη συνοικία Αγυιά της Πάτρας από Μικρασιάτες πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή μετά τη Μικρασιατική καταστροφή. Ήταν ποδοσφαιρικό σωματείο και είχε τα κλασικά κυανέρυθρα χρώματα του Πανιωνίου της Σμύρνης. Στον Πανιώνιο Πατρών έκανε τα πρώτα ποδοσφαιρικά του βήματα ο μεγάλος άσσος του πατραϊκού και του ελληνικού ποδοσφαίρου Κώστας Δαβουρλής. Αγωνίστηκε, έφηβος ακόμα, με τον Πανιώνιο στο πρωτάθλημα Γ΄ κατηγορίας της ΕΠΣ Αχαϊας τα έτη 1962-64, πριν μεταγραφεί στην Παναχαϊκή. Άλλος μεγάλος ποδοσφαιριστής του Πανιωνίου υπήρξε ο Ανδρέας Μιχαλόπουλος ως το 1966.

Συγχώνευση: Το 1970-71 έπαιζε στη Β΄ κατηγορία. Το 1987 συγχωνεύτηκε με το άλλο σωματείο της περιοχής, τον ΑΟ Αγυιάς, και ίδρυσαν την Α.Ε. Αγυιάς. Το 2004 το ποδοσφαιρικό τμήμα του νέου συλλόγου συγχωνεύτηκε με τον ΑΠΣ Αχιλλέα Πάτρας και δημιουργήθηκε ο ΑΕ Πανιώνιος Αχιλλέας Αγυιά. Το τμήμα καλαθοσφαίρισης παρέμεινε ως Α.Ε. Αγυιάς.

Συγκοινωνίες

Η περιοχή εξυπηρετείται από λεωφορεία της αστικής συγκοινωνίας με τις γραμμές 6 και 9 και τον Προαστιακό Σιδηρόδρομο Πάτρας, μέσω των στάσεων "Παναχαϊκή / Panahaiki" και "Αγυιά / Agyia".

Σιδηροδρομικές μεταφορές

Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Αγυιάς βρίσκεται στην οδό Αθηνών & Αχελώου και διαχειρίζεται από την ΤΡΑΙΝΟΣΕ. Σαν σταθμός του προαστιακού Πάτρας άνοιξε το 2010 και εξυπηρετείται από τα τοπικά τρένα ανάμεσα στον Άγιο Ανδρέα στην Πάτρα και το Ρίο του Προαστιακού Σιδηροδρόμου Πάτρας.

Οδικό δίκτυο

Από την Αγυιά διέρχεται η Νέα, αλλά και η παλιά, Εθνική Οδός Πατρών-Αθηνών (Εθνικές οδοί 8α και 8). Ο σύγχρονος Αυτοκινητόδρομος 5 (Η Ιόνια Οδός), περνάει πλησίον του προαστίου και εξυπηρετείται από αυτήν, μέσω δύο ημικόμβων στο Προάστιο (1 ανά ρεύμα.)

Εκπαίδευση

Στην περιοχή της Μέσης Αγυιάς βρίσκεται το 53ο Νηπιαγωγείο Πάτρας, το οποίο στεγάζεται από το 2009 στο αναπαλαιωμένο κτήριο των παλαιών αποθηκών της ζυθοποιίας "ΜΑΜΟΣ".

Παραπομπές

Πηγές

Δ. Καρατζά, Χ. Χαραλάμπους, Δ. Γκότση, Γ. Λύρα, Πάτρα, ονομάτων επίσκεψις, Έκδοση των εφημερίδων «Εθνικός Κήρυξ των Πατρών» και «Ημερήσιος Κήρυξ των Πατρών», Πάτρα 1995.