Η Χαλκηδόνα (ή Χαλκηδώνα) είναι συνοικία της Νίκαιας, στη νοτιοδυτική πλευρά του δήμου. Μικρότερα τμήματα της συνοικίας υπάγονται στους δήμους Κερατσινίου-Δραπετσώνας και Πειραιά. Συνορεύει με τη Νεάπολη στα βόρεια, τα Γερμανικά στα ανατολικά, τα Ταμπούρια στα νότια και την Αμφιάλη στα δυτικά. Πυρήνας της συνοικίας είναι η Πλατεία Χαλκηδόνας (25ης Μαρτίου), η οποία έλαβε το όνομά της από την περιοχή, ενώ τη συνοικία διασχίζει η Λεωφόρος Πέτρου Ράλλη (λίγο μετά την Πλατεία Χαλκηδόνας μετονομάζεται σε Λεωφόρο Σαλαμίνος). Ορίζεται από την οδό Ταρσού στα ανατολικά, τις οδούς Ικτίνου και Έλλης στα νότια, τις οδούς Σπάρτης, Μελπομένης, Φαρμακίδου και Ακροπόλεως στα δυτικά, και την οδό Γρηγορίου Ε΄ στα βόρεια. Η συνοικία ονομάστηκε Χαλκηδόνα, σε ανάμνηση της Χαλκηδόνας (σήμερα Καντίκιοϊ), της αρχαίας παραθαλάσσιας πόλης της Βιθυνίας, στα δεξιά του Βοσπόρου (στην είσοδο από την Προποντίδα), σχεδόν απέναντι από την πόλη του Βυζαντίου, δεδομένου ότι πολλοί πρόσφυγες από εκεί εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της σημερινής Χαλκηδόνας. Βέβαια, η συγκεκριμένη συνοικία της Νίκαιας δεν πρέπει να συγχέεται με το προάστιο της (Νέας) Χαλκηδόνας, που υπάγεται στον δήμο Νέας Φιλαδέλφειας - Νέας Χαλκηδόνας. Από τη συνοικία προέρχεται το ποδοσφαιρικό σωματείο του Α.Ο. Χαλκηδών, με επιτυχημένη παρουσία στην Α΄ Εθνική Κατηγορία.

Ιστορία

Με τη Μικρασιατική Καταστροφή και την έλευση πάνω από 1,5 εκατομμυρίων Μικρασιατών προσφύγων στην Ελλάδα, δημιουργούνται νέοι συνοικισμοί για την εγκατάστασή όλων αυτών των ανθρώπων. Στο λεκανοπέδιο, ένας μεγάλος αριθμός προσφύγων εγκαταστάθηκε στις ακατοίκητες εκτάσεις γύρω από τον Πειραιά, δημιουργώντας εν τέλει τον συνοικισμό της Νέας Κοκκινιάς (από το 1940 μετονομάζεται σε Νίκαια). Όπως και η υπόλοιπη Κοκκινιά, έτσι και η περιοχή της Χαλκηδόνας κατοικήθηκε κυρίως από Έλληνες (από τη Βιθυνία εν προκειμένω), αλλά και μερικούς Αρμένιους πρόσφυγες μετά την Ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923. Από τα πρώτα χρόνια της εγκατάστασης των προσφύγων και πριν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, στον προσφυγικό συνοικισμό της Νέας Κοκκινιάς (όπως και στη Χαλκηδόνα) λειτουργούσαν εργοστάσια (ταπητουργίας, πλινθο-κεραμοποιίας, χρωματουργίας) και διάφορες άλλες βιοτεχνίες (ασβεστουργεία, βαμβακουργεία, υποδηματοποιεία, υφαντουργεία, κ.ά.), όπου εργαζόταν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού των προσφύγων. Στον συνοικισμό λειτούργησαν καταστήματα όπως εμποροραφεία, κουρεία, πηλοποιεία, οινοζυθοπωλεία, χαλβατζίδικα, μαγειρεία, παντοπωλεία, κρεοπωλεία, εστιατόρια, ταβέρνες, καταστήματα λευκών ειδών, κλπ. Μετά την Κατοχή και τα δεινά που γνώρισαν οι περιοχές της Νίκαιας και του Κερατσινίου, η Χαλκηδόνα (όπως και όλες οι γύρω περιοχές) άρχισε να αστικοποιείται και να αναπτύσσεται ολοένα και περισσότερο, με την έλευση εσωτερικών μεταναστών από τις Κυκλάδες και την Πελοπόννησο. Στις βορειότερες περιοχές της συνοικίας, από τη δεκαετία του '50 και του '60, έδρευσαν σε ιδιόκτητα εδάφη, λατομεία, αυτά του Σελεπίτσαρι και του Καραμπίνη. Τα εδάφη αυτά, πολύ αργότερα, και ενώ τα λατομεία ήταν πλέον ανενεργά, ο δήμος τα αγόρασε και οικοδόμησε αθλητικούς και πολιτιστικούς χώρους. Σήμερα, η Χαλκηδόνα είναι μια περιοχή με έντονη εμπορική δραστηριότητα, κυρίως επί της Πέτρου Ράλλη, δεδομένου ότι συνδέει τη Νίκαια, τον Κορυδαλλό και άλλα προάστια του Πειραιά με το Κερατσίνι και το Πέραμα, περιοχές δηλαδή με έντονη εμπορική και βιομηχανική δραστηριότητα και κινητικότητα (π.χ. Ιχθυόσκαλα Κερατσινίου, Ναυπηγεία Περάματος, Βιομηχανικό Πάρκο Σχιστού, κ.α.).

Πλατεία Χαλκηδόνας (25ης Μαρτίου)

Η πλατεία έλαβε το όνομά της από τη συνοικία της οποίας αποτελεί κέντρο. Η Πλατεία Χαλκηδόνας συνιστά βασικός κόμβος, όχι μόνο για τη Νίκαια, αλλά και για όλη την ευρύτερη περιοχή του Πειραιά, διότι από την πλατεία ξεκινούν ή περνούν αρκετές κεντρικές αρτηρίες (Πέτρου Ράλλη, Τζαβέλλα, Λαοδικείας, 28ης Οκτωβρίου). Εντός της πλατείας βρίσκονται τα κεντρικά γραφεία του Α.Ο. Χαλκηδών, ενώ στα πέριξ της λειτουργούν αρκετές καφετέριες και εστιατόρια. Επίσης, στη δυτική πλευρά της πλατείας -επί της Πέτρου Ράλλη- στεγάζεται το 11ο Δημοτικό Σχολείο Νίκαιας.

Συγκοινωνίες

Η Χαλκηδόνα εξυπηρετείται από πλήθος γραμμών λεωφορείου, που τη συνδέουν με τα υπόλοιπα προάστια του Πειραιάː

750 (ΑΤΤΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ - ΣΤ.ΜΕΤΡΟ ΑΙΓAΛΕΩ - ΝΙΚΑΙΑ) 814 (ΣΧΙΣΤΟ ΚΑΡΑΒΑΣ - ΠΕΙΡΑΙΑΣ) 820 (ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ - ΣΤ.ΝΙΚΑΙΑ - ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑ) 824 & 825 (ΝΕΑΠΟΛΗ - ΑΓ. ΑΝΤΩΝΙΟΣ - ΠΕΙΡΑΙΑΣ) 841 (ΠΕΡΑΜΑ - ΣΤ.ΝΙΚΑΙΑ) 871 (ΠΕΙΡΑΙΑΣ - ΕΛΕΥΣΙΝΑ ΜΕΣΩ Λ. ΕΘΝ. ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ) 871Τ (ΠΕΙΡΑΙΑΣ - ΣΧΙΣΤΟ) 909 (ΚΡΑΤ. ΝΙΚΑΙΑΣ - ΑΓ. ΣΟΦΙΑ - ΑΓ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ) Επιπλέον, σε σχετικά κοντινή απόσταση βρίσκονται οι σταθμοί της Γραμμής 3 του Μετρό Νίκαια και Μανιάτικα.

Χώροι πρασίνου

Τόσο εντός των ορίων της συνοικίας, όσο και σε απόσταση πνοής από αυτή υπάρχουν αρκετοί μεγάλοι χώροι πρασίνου.

Άλσος Βώκου

Εντός της Χαλκηδόνας ξεχωρίζει το Άλσος Βώκου, στα σύνορα των δήμων Νίκαιας και Πειραιά, ακριβώς κάτω από την Πέτρου Ράλλη και απέναντι από την Πλατεία Χαλκηδόνας. Πρόκειται για μια μικρή καταπράσινη έκταση 18 στρεμμάτων, που περικλείεται από τις οδούς Άλσους, Ηροδότου, Ικτίνου και Βαλτετσίου, και αποτελείται κυρίως από πεύκα, αρκεύθους και άλλα κωνοφόρα, καθώς και τσουκνίδες. Έλαβε την ονομασία του (όπως και ο κοντινός λόφος) από τον Δημήτριο Βώκο, πατέρα του ναυάρχου Ανδρέα Μιαούλη, ο οποίος ήταν γαιοκτήμονας και είχε αγοράσει την ευρύτερη περιοχή από Οθωμανούς.

Άλλοι χώροι

Άλλοι σημαντικοί χώροι πρασίνου στην ευρύτερη περιοχή είναι ο Λόφος Ανδρέα Παπανδρέου (Σελεπίτσαρι), το Άλσος Κατρακείου και το Δημοτικό Κηποθέατρο Νίκαιας.

Αθλητισμός

Α.Ο. Χαλκηδών

Το ιστορικότερο αθλητικό σωματείο της συνοικίας είναι ο Α.Ο. Χαλκηδών, με έτος ίδρυσης το 1930. Μετά από δεκαετίες στη Β΄ και τη Γ΄ Κατηγορία Ε.Π.Σ. Πειραιά, στα μέσα της δεκαετίας του 1990 ανέλαβε τον ποδοσφαιρικό σύλλογο ο επιχειρηματίας Γιώργος Σπανός, ο οποίος με προσεκτική διαχείριση και σωστές κινήσεις οδήγησε τον ποδοσφαιρικό σύλλογο σε μία ξέφρενη πορεία ανόδου των κατηγοριών. Κατάφερε από μία μικρή συνοικιακή ερασιτεχνική ποδοσφαιρική ομάδα να εξελιχθεί σε υποδειγματικό επαγγελματικό ποδοσφαιρικό σωματείο. Ανά διετία ανέβαινε μία κατηγορία φθάνοντας στην Α΄ Εθνική Κατηγορία:

1996–1997: Συμπρωταθλήτρια Α΄ Κατηγορίας 1996–1997 της Ε.Π.Σ. Πειραιά και άνοδος στην Δ΄ Εθνική Κατηγορία 1997–1998. 1998–1999: Πρωταθλήτρια Β΄ Ομίλου της Δ΄ Εθνικής Κατηγορίας 1998–1999 και Κυπελλούχος Ερασιτεχνών Ελλάδας 1998–1999. 2000–2001: Δευτεραθλήτρια Γ΄ Εθνικής Κατηγορίας 2000–2001 και άνοδος στη Β΄ Εθνική Κατηγορία 2001–2002. 2002–2003: Πρωταθλήτρια Β΄ Εθνικής Κατηγορίας 2002–2003 και άνοδος στην Α΄ Εθνική Κατηγορία 2003–2004. Στην πρώτη παρουσία της στην Α΄ Εθνική Κατηγορία 2003–2004 δεν υπήρξε αμελητέα δύναμη, αφού διεκδίκησε μέχρι τέλους την 6η θέση και την έξοδο στο Κύπελλο UEFA 2004–2005, την οποία έχασε για 2 βαθμούς από τον Πανιώνιο Σμύρνης. Την αγωνιστική περίοδο 2004–2005 είχε επίσης μία καλή πορεία τερματίζοντας στην 8η θέση της Α΄ Εθνικής Κατηγορίας 2004–2005. Όμως, παρά την αγωνιστική του εξέλιξη και το ελκυστικό ποδόσφαιρο που έπαιζε, ο ποδοσφαιρικός σύλλογος δεν κατάφερε να προσελκύσει το ενδιαφέρον των φιλάθλων και συχνά αγωνιζόταν ενώπιον τριψήφιου αριθμού θεατών. Η αδιαφορία της πλειοψηφίας του φίλαθλου κοινού της Νίκαιας για την ομάδα, οδήγησε τον πρόεδρο της Γιώργο Σπανό στην αναζήτηση ενός πιο μαζικού σωματείου. Το καλοκαίρι του 2005 μετέφερε την Χαλκηδών Near East Π.Α.Ε. στο Περιστέρι και την συγχώνευσε με τον Ατρόμητο Περιστερίου, που μόλις είχε υποβιβαστεί στην Γ΄ Εθνική Κατηγορία. Συνεπώς, από την αγωνιστική περίοδο 2005–2006 στη θέση του Α.Ο. Χαλκηδών Near East στην Α΄ Εθνική Κατηγορία 2005–2006 αγωνίστηκε ο Ατρόμητος Αθηνών, ο οποίος με τους ποδοσφαιριστές και τον προπονητή του Γιώργο Παράσχο πέτυχε την έξοδο στο Κύπελλο UEFA 2006–2007. Η Χαλκηδών Near East Π.Α.Ε. διαλύθηκε αλλά ο επιχειρηματίας Γιώργος Σπανός φρόντισε να μην χαθεί ο ποδοσφαιρικός σύλλογος. Συγχώνευσε το ιδρυτικό ποδοσφαιρικό σωματείο «Α.Ο. Χαλκηδών Near East» με το αθλητικό σωματείο «Π.Α.Ο. Πρωτεύς Νίκαιας» το οποίο μετονομάστηκε σε «Αθλητική Ένωση Χαλκηδών–Πρωτέας» και εντάχθηκε στην Α΄ Κατηγορία 2005–2006 της Ε.Π.Σ. Πειραιά. Το 2009 με πρωτοβουλία παλαιών ποδοσφαιριστών και φιλάθλων της ομάδας υπήρξε συμφωνία με στελέχη του Νεαπολικού Αστέρα Νίκαιας για τη μετονομασία του σε «Αθλητικός Όμιλος Χαλκηδών» η οποία πραγματοποιήθηκε το 2010, έχοντας παράλληλα καταφέρει να κερδίσει την άνοδο στη Β΄ Κατηγορία 2009–2010 της Ε.Π.Σ. Πειραιά.

Παραπομπές