Η Πλατεία Βικτωρίας (παλαιά ονομασία Πλατεία Κυριακού) είναι μια μεγάλη πλατεία η οποία βρίσκεται στον Δήμο Αθηναίων μεταξύ των οδών 3ης Σεπτεμβρίου και Αριστοτέλους. Γύρω απ' αυτή έχει αναπτυχθεί η ομώνυμη συνοικία.

Ονομασία

Σύμφωνα με την επικρατούσα εκδοχή, η πλατεία ονομάστηκε Βικτωρίας προς τιμή της βασίλισσας του Ηνωμένου Βασιλείου, με αφορμή την παραχώρηση στην Ελλάδα των Επτανήσων το 1864, ως δώρο για την ανάδειξη στον ελληνικό θρόνο του ανιψιού της βασίλισσας, πρίγκιπα της Δανίας Γουλιέλμου Γεωργίου. Τη κίνηση αυτή πραγματοποίησε το 1872 ο τότε δήμαρχος Αθηναίων, Παναγής Κυριακός, ο οποίος διέμενε στην περιοχή. Αργότερα μετονομάστηκε προς τιμή του ίδιου σε Πλατεία Κυριακού. Ο θάνατος βέβαια της βασίλισσας Βικτωρίας το 1901, συγκλόνισε την ελληνική κοινή γνώμη και οδήγησε στην επικράτηση της παλαιάς ονομασίας, η οποία επισημοποιήθηκε το 1943. Σύμφωνα με τον συγγραφέα Πέτρο Μάρκαρη, η πλατεία ενδέχεται να ονομάστηκε έτσι από τη διάθεση των ΗΣΑΠ να μιμηθούν τον αντίστοιχο σταθμό Victoria του Λονδίνου.

Περιγραφή

Υπογείως της πλατείας διέρχεται ο Ηλεκτρικός Σιδηρόδρομος των Αθηνών από την ομώνυμη στάση. Από την πλατεία διέρχονται οι οδοί Χέυδεν, 3ης Σεπτεμβρίου και Αριστοτέλους, ενώ στο κέντρο της πλατείας βρίσκεται από το 1938 το γλυπτό σύμπλεγμα του Johannes Pfuhl (1846–1914) Θησεύς σώζων την Ιπποδάμειαν. Το γλυπτό δωρήθηκε στην Ελλάδα μετά τον θάνατο του γλύπτη και με δική του επιθυμία από την Ελληνίδα σύζυγό του. Αρχικά είχε τοποθετηθεί στη πλατεία Συντάγματος. Σημαντικοί οδικοί άξονες της περιοχής είναι οι οδοί Χέυδεν, Δεριγνύ και Κοδριγκτώνος. Τα ονόματα αυτών των δρόμων είναι εμπνευσμένα από τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου, στην οποία οι παραπάνω υπήρξαν καίρια πρόσωπα.

Η ομώνυμη συνοικία

Η συνοικία της Πλατείας Βικτωρίας βρίσκεται ανάμεσα στις συνοικίες Πολυτεχνείο, Πλατεία Βάθης, Ομόνοια, Μουσείο, Πεδίο του Άρεως, Σταθμό Λαρίσης, Άγιο Παύλο και Άγιο Παντελεήμονα. Πήρε την ονομασία της απ' την Πλατεία Βικτωρίας γύρω απ' την οποία αναπτύχθηκε. Εξυπηρετείται απ' τον ομώνυμο σταθμό του μετρό κι από πολλές γραμμές λεωφορείων και τρόλλεϊ. Τα όριά της είναι τα ακόλουθα:

Η πλευρά με τους ζυγούς αριθμούς της οδού Ηπείρου στο τμήμα μεταξύ των οδών Πατησίων και Αχαρνών, Η πλευρά με τους μονούς αριθμούς της οδού Δεριγνύ στο ίδιο τμήμα, η πλευρά με τους μονούς αριθμούς της οδού Πατησίων στο τμήμα μεταξύ των οδών Ηπείρου και Δεριγνύ και η πλευρά με τους ζυγούς αριθμούς της οδού Αχαρνών στο ίδιο τμήμα. Από τη δεκαετία του 1940 η συνοικία αυτή υπήρξε μια από τις καλύτερες και πιο περιζήτητες της Αθήνας, εφάμιλλη του Κολωνακίου. Επί της οδού 3ης Σεπτεμβρίου (στη θέση του σημερινού Μεγάρου του ΟΤΕ) υπήρξε για μεγάλο χρονικό διάστημα το θερινό θέατρο της Κατερίνας Ανδρεάδη, το λεγόμενο θέατρο Κατερίνα. Τη θέση του θεάτρου πήρε το 1960 το Μέγαρο του ΟΤΕ, σε σχέδια του κορυφαίου αρχιτέκτονα Κωνσταντίνου Κιτσίκη. Το κτίριο ολοκληρώθηκε το 1969 και αναγνωρίστηκε διεθνώς για την υπερσύγχρονη και κομψή αισθητική του. Την πρόσοψη του κτηρίου κοσμούν κεραμικές τοιχογραφίες του Πάνου Βαλσαμάκη. Το 1966 η ελληνική δημόσια τηλεόραση (ΕΙΡ) εξέπεμψε για πρώτη φορά από τον 10ο όροφο του ημιολοκληρωμένου κτηρίου.Γύρω από το πρώην θέατρο Κατερίνα βρίσκονταν γραφικά ζαχαροπλαστεία όπως το Perfect, στη συμβολή των οδών 3ης Σεπτεμβρίου και Χέυδεν, όπου σύχναζε η υψηλή κοινωνία της εποχής. Στο κτήριο άνοιξε το 1992 επιχείρηση πώλησης παιχνιδιών, η οποία διατήρησε το όνομα του ζαχαροπλαστείου για ιστορικούς λόγους. Κορυφαία θέση στον τομέα της εστίασης βέβαια διατηρούσε το θρυλικό καφέ-εστιατόριο Green Park, επί της οδού Μαυρομματαίων 22, όπου παρουσιάζονταν σε καθημερινή βάση θεάματα βαριετέ με σταθερή παρουσία καλλιτεχνών όπως ο Χάρρυ Κλυνν και ο Κώστας Χατζής. Ακόμη στη περιοχή βρισκόταν το ιδιαίτερα δημοφιλές θερινό θέατρο της Μαρίκας Κοτοπούλη (Χέυδεν 1 και Μαυρομματαίων), το οποίο αποτέλεσε για πολλά χρόνια τη καλλιτεχνική στέγη της σπουδαίας ηθοποιού. Σχεδιασμένο το 1932 από τον Δημήτρη Πικιώνη, βασίστηκε αισθητικά σε θέατρα ιαπωνικού τύπου. Στη περιοχή υπήρξε επίσης για συναπτά έτη η έδρα των εκπαιδευτηρίων Ζηρίδη (3ης Σεπτεμβρίου) αλλά και της πρώτης Σχολής Μωραΐτη (σε νεοκλασικό κτίσμα επί της Μαυρομματαίων 15), Η σχολή είχε το 1936 την επωνυμία Πρότυπον Λύκειον Αθηνών και ιδρύθηκε από τον μαθηματικό Κάρολο Μπερζάν. Στη συμβολή των οδών Αχαρνών και Χέυδεν βρίσκεται και το κτήριο που έγινε αργότερα γνωστό ως Βίλα Αμαλία, που χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και φημολογείται ότι οικοδομήθηκε σε προσχέδια του Ερνέστου Τσίλερ. Στο κτήριο αυτό φιλοξενήθηκε μέχρι το 1975 το θρυλικό 2ο Γυμνάσιο Αρρένων Αθηνών. Το σχολείο αποτέλεσε φυτώριο δεκάδων σημαντικών προσωπικοτήτων. Μεταξύ των μαθητών που πέρασαν από τις αίθουσες της Βίλας Αμαλία ήταν ο στιχουργός Λευτέρης Παπαδόπουλος, ο εικαστικός Αλέκος Φασιανός, ο σκηνοθέτης Θόδωρος Αγγελόπουλος, ο αρχιεπίσκοπος Τιράνων Αναστάσιος και ο πανεπιστημιακός Χρήστος Γιανναράς. Στους δρόμους γύρω από την πλατεία συναντά κανείς σπουδαία δείγματα του κλασικίζοντος μοντερνισμού, όπως η πολυκατοικία επί της οδού Μαυρομματαίων 43, η πολυκατοικία Σαραντόπουλου (οδός Δεριγνύ 27), αλλά και οι πολυκατοικίες επί της οδού Χέυδεν 1 (πολυτελής κατασκευή του 1949, κατασκευαστική εταιρεία ΛΑΣΚΟ) και 2. Αρχιτεκτονικό αριστούργημα της περιοχής αποτελεί επίσης η πολυκατοικία του Δημήτρη Πικιώνη επί της οδού Χέυδεν 30 (κατόψεις Ν. Μητσάκης). Κτίστηκε το 1936 και συνδυάζει στοιχεία της αισθητικής των παραδοσιακών κτισμάτων της Καστοριάς με το διεθνές-εγχώριο μοντερνιστικό κίνημα της εποχής. Κάτοικος της πολυκατοικίας υπήρξε η διακεκριμένη νομισματολόγος και διευθύντρια του Νομισματικού Μουσείου Αθηνών, Μάντω Οικονομίδου. Τα πολυτελή διαμερίσματα αυτών των κτηρίων απευθύνονταν στην αστική τάξη της τότε Αθήνας, αφού παρείχαν ποικίλες ανέσεις και διέθεταν αρχιτεκτονικά στοιχεία υψηλής ποιότητας. Σταδιακά η περιοχή άρχισε να παρακμάζει, κάτι που οφείλεται κυρίως στην εγκατάλειψή της από τους αρχικούς της κατοίκους. Βέβαια, τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί βελτίωση της κατάστασης γύρω από τη πλατεία, η οποία συνδέεται και με τη γενική αναβάθμιση του κέντρου της Αθήνας.

Προσωπικότητες της περιοχής

Μπάμπης Αγγουράκης, πολιτικός Ανέστης Βλάχος, ηθοποιός Μένης Κουμανταρέας, συγγραφέας Στέλιος Μάινας, ηθοποιός Λευτέρης Παπαδόπουλος, στιχουργός και δημοσιογράφος Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος, ηθοποιός

Εικόνες

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επίσημος ιστότοπος (Δήμος Αθηναίων)