Το Πικέρμι είναι οικισμός της Ανατολικής Αττικής. Διοικητικά υπάγεται στον Δήμο Ραφήνας - Πικερμίου. Σύμφωνα με την απογραφή του 2021, το Πικέρμι έχει 7.707 κατοίκους, ενώ εντάσσεται στο Δήμο Ραφήνας - Πικερμίου, ο οποίος περιλαμβάνει τους οικισμούς Διώνη, Αγιο Σπυρίδωνα, Ντράφι και Ραφήνα και έχει 22.327 κατοίκους. Το Πικέρμι είναι γνωστό για τον μεγάλο πλούτο παλαιοντολογικών ευρημάτων (πανίδα Πικερμίου) που έχει να επιδείξει από τα πρώτα μόλις χρόνια της ίδρυσης του νεοελληνικού κράτους. Σύμφωνα με μία εκδοχή, οφείλει την ονομασία του στο βυζαντινό άρχοντα Επικέρνη, του οποίου αποτελούσε κτήμα κατά τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Στην αρχαιότητα αποτελούσε τον Αττικό Δήμο Τείθρας της Αιγηίδος φυλής που τοποθετείτο στη μεσόγεια χώρα σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση του Κλεισθένους. Κατά τη φραγκοκρατία δέχεται Αρβανίτες κατοίκους ως τμήμα της Μεσογαίας, ενώ κατά την τουρκοκρατία διαιρείται σε εννέα τσιφλίκια Οθωμανών αρχόντων. Το 1912 εμφανίζεται ως οικισμός των Σπάτων, ενώ από το 1952 το Πικέρμι αναγνωρίζεται ως αυτόνομη κοινότητα της Ανατολικής Αττικής. Το χωριό είναι γνωστό για τους υδρόμυλούς του, τους πλούσιους αμπελώνες, αλλά και το βυζαντινό ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στον οποίο στήνεται πανηγύρι κάθε καλοκαίρι.

Ετυμολογία

Το Πικέρμι φαίνεται να κατοικείτο κατά τη βυζαντινή εποχή, αφού το 10ο αιώνα μ.Χ. ο ευρύτερος χώρος αποτελεί κτήμα του Βυζαντινού άρχοντα Επικέρνη, κτήτορα της Μονής Ταώ Παντοκράτορος (Νταού). Επικέρνης ήταν το όνομα αυλικού αξιώματος του επί του κεράσματος. Ο χώρος λοιπόν ανήκε σε κάποιον που είχε αυτό το αξίωμα ή σε οίκο που είχε το όνομα του αξιώματος. Οι κάτοικοι που ζούσαν στο χωριό συνήθιζαν να το αποκαλούν Πικέρμι. Ο κάτοικος της περιοχής αποκαλείται Πικερμιώτης-Πικερμιώτισσα και στον πληθυντικό Πικερμιώτες-Πικερμιώτισσες.

Γεωγραφία - τοποθεσία

Η κοινότητα εντοπίζεται στη Βόρεια Μεσογαία, οικοδομημένη στις νοτιοανατολικές πλαγιές του Πεντελικού Όρους και αναπτύσσεται επί της αρχαίας μαραθώνιας διαδρομής. Τοποθετείται 20 χιλιόμετρα βορειοανατολικά των Αθηνών και 4 χιλιόμετρα ανατολικά της πρωτεύουσας πόλης της Παλλήνης στη διαδρομή προς τη Ραφήνα. Τα διοικητικά όρια της σύγχρονης κοινότητας καταλαμβάνουν μια μεγάλη έκταση, από τις νότιες πεντελικές πλαγιές και το Ρέμα του Βαλανάρη (παραπόταμος του ρέματος της Ραφήνας) μέχρι την πεδιάδα της Μεσογαίας και τον βράχο του Πικερμίου. Η κομβική δε θέση μεταξύ της πρωτεύουσας πόλης της Παλλήνης, του εγκατεστηθέντος Αεροδρομίου των Σπάτων και του αναπτυσσόμενου λιμένα της Ραφήνος, αλλά και η σύνδεσή του με τις συγκοινωνίες των Αθηνών το έχουν καταστήσει δημοφιλή οικιστικό προορισμό, παρά το γεγονός ότι το σχέδιο πόλης στο κέντρο της κοινότητος βρίσκεται σε εμβρυακή φάση. Η κοινότητα αναπτύσσεται σε έκταση 20.882 στρεμμάτων, στα οποία περιλαμβάνονται οικιστικές, βιομηχανικές, αγροτικές και δασικές ζώνες. Παρά ταύτα, λόγω των καταστροφικών πυρκαγιών του 1995 και του 1998 ο δασικός πλούτος της περιοχής περιορίστηκε κατά πολύ, ενώ ακολούθησαν και κατολισθήσεις στις ορεινές πλαγιές που επλήγησαν μετά και το σεισμό του 1999. Οι ορεινές εκτάσεις προσεγγίζουν το χωριό Νταού Πεντέλης, στο οποίο δεσπόζει ο Ναός του Παντοκράτορος, κειμήλιο του ιστορικού πλούτου του Πεντελικού.

Ιστορική εξέλιξη

Καινοζωική Περίοδος

Η περιοχή του Πικερμίου έχει χρησθεί ως η "Ακρόπολις της Παλαιοντολογίας", επιδεικνύοντας μια πλούσια κληρονομιά παλαιοντολογικού ενδιαφέροντος. Μετά από ανασκαφές έχουν αποκαλυφθεί σημαντικά παλαιοντολογικά ευρήματα θηλαστικών που έζησαν πριν από περισσότερα από πεντέμισι με έξι εκατομμύρια χρόνια στο ανώτερο μειόκαινο, αλλά και σε πολύ παλαιότερες και νεότερες εποχές. Η ιστορία της ανακάλυψης της πανίδας θηλαστικών της Ελλάδος που εντάσσονται στην περίοδο αυτή άρχισε κατά τα πρώτα χρόνια από την ίδρυση του σύγχρονου ελληνικού κράτους, το 1835 στο Πικέρμι και συνεχίζεται μέχρι σήμερα στην Αττική, την Εύβοια αλλά και σε περιοχές της Μακεδονίας και της νησιωτικής Ελλάδας. Με τις ανασκαφές στους νοτιοανατολικούς πρόποδες του Πεντελικού Όρους και συγκεκριμένα γύρω από το ρέμα του Πικερμίου και τη θέση Κισδάρι αποκαλύφθηκαν απολιθωμένα οστά φυτοφάγων και σαρκοφάγων ζώων που συναντιόνται στις τάξεις των σπονδυλοζώων, πρωτευόντων, αιλουροειδών, προβοσκιδωτών, περισσοδαχτύλων, χαλικοθηρίων, αρτιοδαχτύλων, πτηνών και ερπετών.

Τεταρτογενής Περίοδος

Η περιοχή όμως παρουσιάζει στοιχεία εποικισμού και κατά τη νεολιθική, την υστεροελλαδική και γεωμετρική εποχή, κατά την οποία χρησιμοποιήθηκε νεκροταφείο στο Ντράφι. Έτερο δε μεγάλο νεκροταφείο δε στη βόρεια όχθη του ρέματος φαίνεται να αξιοποιείται κατά την αρχαϊκή, την κλασική και την ελληνιστική εποχή.

= Αρχαία Ελλάδα

=

Στο χωριό του Πικερμίου τοποθετείται σύμφωνα με τους περισσοτέρους ερευνητές ο Δήμος Τείθρας, ενώ στις πλαγιές του Πεντελικού και την ευρύτερη περιοχή, οι αρχαίοι δήμοι Ιωνίδων, Ερχίας και Φηγαίας. Από την περιοχή διήλθε ο μαραθωνοδρόμος προκειμένου να ανακοινώσει στους Αθηναίους τη νίκη τους στη μάχη του Μαραθώνα. Επί της Λεωφόρου Μαραθώνος έχει στηθεί μνημείο του μαραθωνοδρόμου, ενώ στην Πλατεία Αγίου Χριστοφόρου δεσπόζει ο τύμβος των ηρώων του Μαραθώνα.

= Βυζαντινή Αυτοκρατορία

= Κατά την περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η περιοχή εμφανίζεται ως κτήμα του βυζαντινού άρχοντα Επικέρνη, κτήτορος της Μονής Παντοκράτορος της Πεντέλης. Σε αυτόν οφείλει κατά μία εκδοχή η ονομασία του χωριού "Πικέρμι".

= Φραγκοκρατία

= Στη μεσογαία αποστέλλονται αρβανίτες μισθοφόροι στρατιωτικοί, προερχόμενοι από τη Βόρεια Ήπειρο, για τη θωράκιση του Δουκάτου της Αθήνας που δημιουργήθηκε το 1205 από τους Φράγκους, μετά την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης κατά την Δ' Σταυροφορία (1204). Οι αρβανίτες ενισχύουν τον εργατικό πληθυσμό της περιοχής, ενώ αργότερα φέρνουν και τις οικογένειές τους που ριζώνουν στη μεσογαία και την ποτίζουν με τη γλώσσα, τα έθιμα και τα τοπωνύμιά τους.

= Μεσαίωνας

= Στις αρχές του 16ου αιώνα ολοκληρώνεται η ανέγερση του Ναού Μεταμορφώσεως του Σωτήρος κοντά στο σημερινό κοιμητήριο της κοινότητος, ο οποίος εικονογραφείται το 1549 από δωρεές κατοίκων του χωριού. Στα προσεχή χρόνια αξιοποιούνται οι κατηφορικές εκτάσεις ως βοσκοτόπια που φιλοξενούν πολυάριθμα κοπάδια βλάχων κτηνοτρόφων. Γύρω στο 1642 τα περισσότερα κτήματα υπάγονται στην ιδιοκτησία του Καζά της Κηφισιάς και υπόκεινται σε φορολόγηση δεκαπέντε νοικοκυριά, ενώ η περιοχή κατακερματίζεται σε συνολικά εννέα τσιφλίκια. Κατά τον 18ο αιώνα το Πικέρμι παραμένει αραιοκατοικημένο και διάγει μια φιλήσυχη πορεία ως κτήμα βακουφικό, υπαγόμενο στη Μονή του Παντοκράτορος.

= Οθωμανική περίοδος

= Το δουκάτο των Αθηνών διατηρείται έως την κατάληψη των Αθηνών από τους Τούρκους, το 1456 μετά από ιστορική διαδρομή 251 ετών. Γηγενείς και αρβανίτες κάτοικοι της μεσογαίας χάνουν τη γη τους και αποχωρίζονται βίαια τα παιδιά τους. Ο οικισμός που στήνεται επί της αρχαίας Παιανίας ονομάζεται "Λιόπεσι", αρβανίτικο τοπωνύμιο, ενώ πολλές γειτονιές διατηρούν τη βυζαντινή τους ονομασία.

= Νεότερη περίοδος

=

Στα νεότερα χρόνια του ελληνικού έθνους, το 1835, ιδρύεται με το Β.Δ. της 1ης Οκτωβρίου 1835 (ΦΕΚ 17) ο Δήμος Μυρινούντος της επαρχίας Αττικής, με έδρα τον οικισμό Λιόπεσι, κέντρο της αρχαίας τριττύας της Παιανίας. Η ονομασία "Μυρινούς" προέρχεται από τον αρχαίο δήμο Μυρινούντος, που ανήκε στην παραλιακή τριττύα και τοποθετείτο στο σημερινό κέντρο του Δήμου Μαρκοπούλου.Το 1836 βρέθηκε απολιθωμένο τμήμα σκελετού ενός ελλαδοθήριου. Ο νέος δήμος καταλαμβάνει σχεδόν ολόκληρη τη σύγχρονη μεσογαία και συγκεντρώνει μόλις 431 κατοίκους. Στα χρόνια που ακολουθούν γίνονται σταδιακές προσαρτήσεις νέων οικισμών, καταλαμβάνοντας ολόκληρη τη μεσογαία, ενώ το 1840 συγκροτείται με το Β.Δ. της 30ης Αυγούστου ο Δήμος Κεκρωπίας, συμπεριλαμβάνοντας τους Δήμους Μυρινούντος και Αραφήνος, με έδρα το χωριό "Κουρσαλλάς", ήτοι το σημερινό Κορωπί. Η ονομασία του Δήμου προέρχεται από τον δήμο Κρωπιάς της αρχαίας Αττικής που οφείλει το όνομά του στο μυθολογικό ήρωα και πρώτο βασιλιά των Αθηνών, Κέκροπα. Με το Β.Δ. της 14ης Ιουλίου του 1842 ο δήμος μετονομάζεται σε Δήμο Κρωπίας, λόγω ενστάσεων που διατυπώνει η εφορία αρχαιοτήτων, με το αιτιολογικό πως "ε­σφαλμένα απεδόθη εις τον όπισθεν του Υμητού δήμον το όνομα Κεκροπία. Όνομα δήμου τοιούτου δεν υπήρξεν ποτέ κατά τας μαρτυρίας παλαιών και νεωτέρων γεωγράφων, αλλ’ οι αρχαίοι εκάλεσαν Κεχρωπίαν, την Ακρόπολιν και εν μέρος κείμενον μεταξύ Ελευσίνος και Αχαρνών..".

Με το Β.Δ. της 6ης Οκτωβρίου του 1847 (ΦΕΚ 34), η έδρα του δήμου μετατίθεται από το χωριό Κεκρωπία (Κορωπί) στο χωριό Μαρκόπουλο. Με το Β.Δ. της 27ης Ιανουαρίου 1905 (ΦΕΚ 18), ο οικισμός του Χαρβατίου μετονομάζεται σε Παλλήνη. Τα όρια μεταξύ των δύο Δήμων Παιανίας και της σύγχρονης Παλλήνης είναι λεπτά και διέρχονται κατά μήκος του ιστορικού κέντρου της Παλλήνης, ήτοι της Κάντζας (γνωστή και ως Λεοντάρι), ενώ τα όρια της Παιανίας επεκτείνονται μέχρι και τους πρόποδες του πεντελικού, στη γη του Γαργηττού. Αυτή η διοικητική γραμμή της Παιανίας εκτείνεται κυρίως μέσα από τη σημερινή Β ζώνη προστασίας του Υμηττού, μια ιδιαίτερα προικισμένη από τη φύση περιοχή και ιδιαιτέρως σημαντική καθώς καταλαμβάνει την είσοδο στο λεκανοπέδιο της Αττικής.

Κατά τα πρώτα χρόνια μετά την απελευθέρωση του ελληνικού έθνους, το Πικέρμι αναγνωρίζεται ως αγροικία των Σπάτων, οικισμού της Κρωπίας. Εκείνη την εποχή ανθεί η αμπελουργία, με τους κατοίκους να συγκεντρώνονται μαζί στον τρύγο, αλλά και τα ιπποφορβεία. Στο Ρέμα του Βαλανάρη που πηγάζει από το Πεντελικό, η ροή του δεν σταματάει ποτέ και χύνεται στη Ραφήνα, κατασκευάζεται η δεξαμενή του Πικερμίου που εξυπηρετεί τις αρδευτικές ανάγκες για το πότισμα των χωραφιών στο Ντράφι και οικοδομούνται νερόμυλοι γύρω στο 1845. Τα κτήματα της περιοχής καλύπτονται από ελαιόδενδρα, αμπέλια, εσπεριδοειδή, ενώ κατασκευάζονται βουστάσια και πτηνοτροφία. Εκείνη την περίοδο αρχαιολόγοι επισκέπτονται την περιοχή και μετά από ανασκαφές αποκαλύπτονται πλούσια ευρήματα εποικισμού. Το 1862 οικοδομείται το πανδοχείο του Σκορδά, που φιλοξενεί περαστικούς και επισκέπτες που έρχονται να θαυμάσουν τα αρχαιολογικά ευρήματα και τον τύμβο του μαραθωνοδρόμου, ενώ διέθετε και στάβλους για τα άλογά τους. Το 1870 φιλοξενεί και το Λόρδο Μάνκαστερ, αμφότερο με τους γραμματείς της αγγλικής και ιταλικής πρεσβείας και της συνοδείας τους. Οι Αρβανητάκιδες απαγάγουν το λόρδο και τη συνοδεία του και ακολουθεί διπλωματικό επεισόδιο, με αποκορύφωμα τη σφαγή στο Δήλεσι. Το χάνι αργότερα δέχεται ως επισκέπτη και το μαρουσιώτη μαραθωνοδρόμο Σπύρο Λούη το 1896 προκειμένου να ξαποστάσει και να πιει ένα ποτήρι κρασί, ρωτώντας να μάθει αν τον έχουν περάσει οι λοιποί διαγωνιζόμενοι. Το 1912 ιδρύεται η Κοινότητα Σπάτων της οποίας αποτελεί το Πικέρμι οικισμό.

Στα χρόνια της γερμανικής κατοχής οι κάτοικοι του Πεντελικού προσφέρουν καταφύγιο στους Αθηναίους αντάρτες και υφίστανται τα αντίποινα από τους Γερμανούς, με πιο χαρακτηριστική τη σύλληψη των ανδρών του χωριού Νταού και την εκτέλεσή τους την ημέρα της Αγίας Μαρίνας στο Λόφο Λεφίδη στην Παλλήνη ως αντίποινο για την εκτέλεση του Γερμανού Φρουράρχου στη Ραφήνα. Στις πλαγιές του βουνού δρουν αντάρτες, Σαρακατσαναίοι βοσκοί, που τρέφονται με την παραγωγή τους. Στα χρόνια που ακολουθούν, η ευρύτερη περιοχή βυθίζεται σε πένθος και παρακμή. Μετά τις κακουχίες του πολέμου και της κατοχής, η Ελλάδα προσπαθεί σταδιακά να αναδιοργανωθεί και το 1952 το Πικέρμι αναγνωρίζεται ως Κοινότητα της Ανατολικής Αττικής. Οι μεγαλύτερες εκτάσεις συνιστούν το τσιφλίκι Πικερμίου-Ραφήνος που υπάγονται στο ευρύτερο ιδιοκτησιακό καθεστώς της Ιεράς Μονής Πεντέλης, με τίτλους που μεταβιβάζονται από τους Οθωμανούς μεγαλοτσιφλικάδες. Μέχρι και το 1981 ο πληθυσμός της περιοχής εξελίσσεται με ομαλούς ρυθμούς, ενώ έκτοτε συνεταιρισμοί εντείνουν την οικοδομική δραστηριότητα και ο πληθυσμός υπερτριπλασιάζεται και τετραπλασιάζεται, ενώ εκτιμήσεις σημειώνουν πληθυσμό για το 2007 των 15.000 ατόμων, μια αύξηση δηλαδή της τάξης του 411,77%.

= Σύγχρονη ιστορία

= Το κέντρο του χωριού εντοπίζεται επί της Λεωφόρου Μαραθώνος στο ύψος του Ιερού Ναού Αγίου Χριστοφόρου. Εκεί βρίσκεται ο μικρός εμπορικός πεζόδρομος με το χώρο εστίασης και το κοινοτικό κατάστημα από την άλλη λωρίδα της λεωφόρου. Συγκεντρώνει πληθυσμό των 1.168 ατόμων και έχει καταστεί σημαντικό συγκοινωνιακό πέρασμα από το κέντρο της Αθήνας, την Παλλήνη και τα Σπάτα προς τη Ραφήνα, ιδίως μετά τη διέλευση του αυτοκινητοδρόμου Σταυρού-Ραφήνας στον κόμβο Λ. Αγίου Χριστοφόρου-Μαραθώνος. Μάλιστα υπάρχει μεγάλη διέλευση και συχνά επιστρατεύεται η τροχαία για την ομαλή διεξαγωγή της κυκλοφορίας. Η περιοχή αποτελεί πέρασμα των ΚΤΕΛ προς τη Ραφήνα. Η περιοχή είναι εκτός σχεδίου πόλεως, καθώς εξυπηρετεί τις γεωργικές και βιομηχανικές ανάγκες της Βόρειας Μεσογαίας, ιδίως μετά την οικιστική ανάπτυξη των γειτονικών πόλεων. Οι εταιρίες που εδρεύουν δεν επιβαρύνουν ιδιαίτερα το Πικέρμι καθώς είναι μεσαίας επιχειρηματικής όχλησης (π.χ. οινοποιεία, οικοδομικά υλικά, εταιρίες δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα). Επικοινωνεί με τους γύρω δήμους μέσω της λεωφόρου Μαραθώνος, ενώ το 2007 συνδέεται με Ραφήνα-Παλλήνη-κέντρο Αθήνας μέσω του κλειστού αυτοκινητοδρόμου Ραφήνας-Σταυρού. Το Πικέρμι εντάσσεται επιπλέον στην επιχείρηση "Μαραθώνιος Αναπτυξιακή" της Βόρειας Μεσογαίας για την οικογένεια Δήμων και Κοινοτήτων που διατρέχει η Λεωφόρος Μαραθώνος με λοιπά μέλη το Γέρακα την Ανθούσα, την Παλλήνη, τα Γλυκάνερα, τα Σπάτα, τη Ραφήνα, Νέα Μάκρη και Μαραθώνα. Επιπλέον, συμμετέχει στο Σύνδεσμο Ανάπλασης και Προστασίας του Πεντελικού (ΣΠΑΠ) με συνολικά 23 μέλη που συνορεύουν με το πεντελικό τοπίο. Επιπλέον, λειτουγεί γραφείο "Εθελοντών Πικερμίου" που συμβάλλει στον καλλωπισμό της περιοχής.

Δημογραφικά χαρακτηριστικά

Δημογραφική εξέλιξη

Το Πικέρμι αποσπάται από τα Σπάτα το 1952 και παρουσιάζει το 1961 ένα σταθερό γηγενή πληθυσμό των 213 κατοίκων. Το 1971 ο πληθυσμός ανέρχεται σε 265 άτομα, από τα οποία 3 κατοικούν στα ορεινά κτήματα στο Ντράφι, παρουσιάζοντας μια αύξηση πληθυσμού της τάξης του 24,41%. Μέσα στη δεκαετία του '70 ο πληθυσμός της κοινότητος διπλασιάζεται, παρουσιάζοντας το 1981 509 κατοίκους, ενώ αυξάνεται και ο πληθυσμός στο Ντράφι και εμφανίζονται κάτοικοι στον Παλιό Μύλο. Μέσα στη δεκαετία του '80 ο πληθυσμός υπερδιπλασιάζεται, ενώ νέοι κάτοικοι έρχονται στο Ντράφι και το Δασαμάρι, εμφανίζοντας ένα συνολικό πληθυσμό το 1991 1.293 ατόμων. Το 2001 ο πληθυσμός έχει υπερτριπλασιαστεί, εμφανίζοντας το αξιοπρόσεκτο ποσοστό αυξήσεως του 350,92%. Αξιοπρόσεκτη είναι και η συμβολή του νέου πληθυσμού στο Ντράφι σε αυτό το ποσοστό, καθώς οι κάτοικοι υπερδιπλασιάζονται την περίοδο που ο οικοδομικός συνεταιρισμός ολοκληρώνει τα έργα υποδομής. Λόγω του κόστους της γης, η περιοχή Ντράφι χαρακτηρίζεται συχνά η "Εκάλη των Μεσογείων", ενώ μέχρι τον 20ο αιώνα υπαγόταν στην ευρύτερη έκταση της Πεντέλης, καθώς τα κτήματα βρίσκονταν στο ιδιοκτησιακό καθεστώς της Ιεράς Μονής, από την εποχή της τουρκοκρατίας. Ομοίως ολοκληρώνονται τα έργα υποδομής και στη γειτονική Διώνη, όπου εμφανίζονται οι πρώτοι 227 κάτοικοι.

= Ανά οικισμό

= Στους πίνακες που ακολουθούν φαίνεται αναλυτικά η δημογραφική εξέλιξη ανά οικισμό, βάσει των απογραφών της ΕΣΥΕ και των στοιχείων της Κοινότητος:

Πληθυσμιακή Εξέλιξη Έδρας Πικερμίου

Πληθυσμιακή Εξέλιξη Ντραφίου

Πληθυσμιακή Εξέλιξη Δασαμαρίου

Πληθυσμιακή Εξέλιξη Παλαιού Μύλου

Πληθυσμιακή Εξέλιξη Διώνης

= Κοινότητα

= Το Πικέρμι αρχίζει να παρουσιάζει μαζικό οικιστικό ενδιαφέρον στα τέλη της δεκαετίας του 2000. Στον πίνακα που ακολουθεί διαφαίνεται η συνολική δημογραφική εξέλιξη της κοινότητος βάσει των απογραφών του 1981, 1991 και 2001:

Η μεγάλη αυτή αύξηση του πληθυσμού στη δεκαετία του 2000 οφείλεται στον εποικισμό των ορεινών κτημάτων, όπου μετά τις πυρκαγιές του 1995 και 1998, τη μετατροπή της χρήσης της δασικής γης σε οικιστική και την ολοκλήρωση των έργων υποδομών αρχίζουν να κατοικούνται. Η αύξηση δε της έδρας του Πικερμίου οφείλεται στην ανάπτυξη της Βόρειας Μεσογαίας λόγω του αεροδρομίου και τη σύνδεση με τον αυτοκινητόδρομο Σταυρού Ραφήνος και τις αστικές συγκοινωνίες των Αθηνών. Το κέντρο του χωριού γνωρίζει εμπορική ανάπτυξη και καθίσταται συγκοινωνιακός κόμβος μεταξύ του κέντρου των Αθηνών, της Παλλήνης, του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών και του αναπτυσσόμενου λιμένος της Ραφήνος.

Πολεοδομικά χαρακτηριστικά

Το κέντρο αναπτύσσεται γύρω από τον Ιερό Ναό του Αγίου Χριστοφόρου όπου εντοπίζεται και το κοινοτικό κατάστημα, ενώ χαρακτηριστικό σημείο εστίασης για τους περαστικούς αποτελεί το εμπορικό κέντρο του Πικερμίου. Η αγορά επεκτείνεται σταδιακά στην ευρύτερη ακτίνα της λεωφόρου Μαραθώνος, που αποτελεί και τον βασικό οδικό άξονα τοπικής διέλευσης, με τη διαμπερή κυκλοφορία να διοχετεύεται στον αυτοκινητόδρομο Σταυρού-Ραφήνος.

Συγκοινωνιακές υποδομές

Η κοινότητα του Πικερμίου συνδέεται με την Παλλήνη και το κέντρο της Αθήνας με λεωφορειογραμμή που προσφέρει ανταπόκριση στη γραμμή 3 του Μετρό. Επιπλέον συνδέεται με τα ΚΤΕΛ Αττικης στο δρομολόγιο για Παλλήνη-Ραφήνα, καθώς και με τον αυτοκινητόδρομο Σταυρού-Ραφήνας, ενώ με τη Χριστούπολη και τα Σπάτα συνδέεται μέσω της Λεωφόρου Αγίου Χριστοφόρου. Υπάρχει πρόβλεψη να συνδεθεί με την Παλλήνη και την Ραφήνα μέσω προαστιακού σιδηροδρόμου. Αθλητικές εγκαταστάσεις Στην είσοδο προς Διώνη υπάρχει ένα αθλητικό κέντρο που περιλαμβάνει ένα κλειστό γυμναστήριο μπάσκετ κι ένα γήπεδο ποδοσφαίρου.

Προβλήματα της Κοινότητας

Η περιοχή δε διαθέτει οργανωμένο ρυμοτομικό σχέδιο καθώς το οικιστικό ενδιαφέρον φτάνει κυρίως μέχρι και την Παλλήνη. Αντιθέτως, οι πεντελικές ράχες που εκτείνονται στα βορειοδυτικά του Πικερμίου, εντός των διοικητικών ορίων της κοινότητας, έχουν μπει στο στόχαστρο οικοδομικών συνεταιρισμών που μετά την οικιστική αξιοποίηση και νομιμοποίηση του εγχειρήματος, προβαίνουν και σε εκμετάλλευση στη φιλοσοφία της υπερτοπικής εμπορικής εστίας επάνω στο βουνό. Παρόμοια απόπειρα γίνεται και στη γειτονική ράχη Διώνης όπου το ενδιαφέρον μετατοπίζεται από ιστορικό-πολιτιστικό σε οικιστικό και οιωνεί εμπορικό, μετά τη χάραξη δρόμων στο βουνό, την υδροδότηση παράτυπων οικοδομών από την ΕΥΔΑΠ και την ανέγερση Ναού. Επιπλέον, αν αναλογιστεί κανείς την παλαιοντολογική και ιστορική σημασία της περιοχής γίνεται αντιληπτή η καταστροφή που συντελείται στην περιοχή από την εντατική δόμηση. Πολλές φορές οι πεντελικές ράχες που υπάγονται στα όρια της κοινότητας έχουν πληγεί από πυρκαγιές, κατά τις δεκαετίες του '80, του '90]] και το 2007. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ξεγυμνωθεί το βουνό από τα δάση, ενώ η περιοχή επλήγη και από κατολισθήσεις που απείλησαν τα κατοικημένα οικοδομήματα του όρους. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τα γνωρίσματα της περιοχής ως συγκοινωνιακό πέρασμα και βιομηχανική ζώνη έχει αφήσει το στίγμα του στο κλίμα της περιοχής που έχει επιβαρυνθεί αρκετά. Ένα ακόμη σημαντικό πρόβλημα είναι η απουσία αποχέτευσης στα Μεσόγεια, καθώς το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων (ΚΕΛ) Ραφήνας δεν προχωράει, χωρίς να προβαίνει το ΥΠΕΧΩΔΕ σε εναλλακτικές μορφές επεξεργασίας των λυμάτων. Επιπλέον, η βορειοανατολική Αθήνα και η Ανατολική Αττική εξυπηρετούνται για την αντιπλημμυρική τους θωράκιση από το ρέμα της Ραφήνας, το οποίο μέχρι και σήμερα δεν έχει διευθετηθεί.

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Ραφήνας-Πικερμίου