Η Ανθούσα είναι δημοτική κοινότητα του Δήμου Παλλήνης στην Περιφερειακή Ενότητα Ανατολικής Αττικής, μαζί με το Γέρακα και την Παλλήνη. Απέχει περίπου 15 χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας και 2 από την Παλλήνη. Εντάσσεται γεωγραφικά στα Βόρεια Μεσόγεια, τα τελευταία χρόνια έχει επέλθει ένωση του αστικού ιστού του λεκανοπεδίου των Αθηνών με την πεδιάδα των Μεσογείων. Ανήκει στο πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας. Η έκταση της κοινότητας ανέρχεται σε 3,9 χμ2 και εκτείνεται από τους αγρούς της Παλλήνης μέχρι και τη ράχη του Ντραφίου και την ορεινή πεδιάδα των Καλλισίων. Ο πληθυσμός της κοινότητος κατά την απογραφή του 2001 ανερχόταν σε 3.024 κατοίκους ενώ αποτελεί και την τοπική διοικητική οντότητα με τη μεγαλύτερη πληθυσμιακή έκρηξη της δεκαετίας του '80, οπότε και τετραπλασιάζεται ο πληθυσμός, καθώς τότε αρχίζει ουσιαστικά ο εποικισμός της.

Ερμηνευτικά

Το όνομά της είναι προσωνύμιο της Αγίας Ανθούσης (κόρης του Κωνσταντίνου του Κοπρόνυμου) η εικόνα της οποίας βρέθηκε κάπου εκεί στο χώρο της εκκλησίαςκαι το κέντρο του χωριού αναπτύσσεται πέριξ του κεντρικού Ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Είναι περιοχή αμιγούς κατοικίας και με αυστηρούς κανονισμούς ήπιας δόμησης καθότι βρίσκεται σε μεγάλο υψόμετρο λίγο πριν τις πεντελικές πλαγιές. Η περιοχή έως και το 2004 είναι αρκετά απομονωμένη και αποτελεί τόπο κατοικίας αγροτών, κτηνοτρόφων, εργαζομένων στη ζώνη του Τριγώνου και στους αγρούς του Αγίου Αθανασίου, μικροαστών αλλά και παραθεριστών. Μετά τα σημαντικά έργα που πραγματοποιούνται στην ευρύτερη περιοχή συνδέεται με τα δύο αστικά κέντρα μέσα των διαπεπλατυσμένων λεωφόρων Ανθούσας και Μαραθώνος, του Μετρό και του Προαστιακού Σιδηροδρόμου, της Αττικής Οδού και της Περιφερειακής Υμηττού. Έκτοτε προσελκύει και το οικιστικό ενδιαφέρον των μεσαίων και των υψηλών αστικών στρωμάτων. Κάθε οικισμός αναπτύσσει το δικό της πολιτιστικό σύλλογο, όπως "Ατλαντίς", "Άνοιξη", "ΟΣΑΜ" κ.α. συμβάλλοντας στην ανάπλαση και πολιτιστική ανάδειξη της κάθε γειτονιάς. Στα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της περιοχής συγκαταλέγονται το φυσικό κάλλος και η γαλήνη του πεντελικού τοπίου. Η Ανθούσα είναι γνωστή για την πληθώρα θρησκευτικών χώρων και αθλητικών συγκροτημάτων.

Ορόσημο στη νεότερη ιστορία της περιοχής αποτελεί η συμμετοχή της στο εγχείρημα του ΣΠΑΠ των 23 πλέον μελών, ενώ πρόεδρος της κοινότητος διατελλεί επί σειρά ετών ο κ. Κουτσικούρης Τριαντάφυλλος. Η ονομασία της περιοχής πηγάζει από το έντονο θρησκευτικό στοιχείο που είναι κοινό στις πρώην ασκητικές πλαγιές του πεντελικού όρους από την εποχή της ίδρυσης της Ιεράς Μονής Πεντέλης. Προέρχεται από τον κεντρικό Ναό της κοινότητος που έχει τιμηθεί στο όνομα της Παναγίας (Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου). Στην κυριολεξία η ονομασία "Ανθούσα" ανταποκρίνεται σε εκείνη που ευφορεί, ανθεί, δηλαδή βρίσκεται σε κατάσταση ανάπτυξης και ευφορίας. Στο έμβλημα της κοινότητος διακρίνεται το κοινοτικό πάρκο Ατλαντίδος. Κατά τους παλαιοντολογικούς χρόνους διαβιούν στους πρόποδες του Πεντελικού Όρους φυτοφάγα και σαρκοφάγα ζώα. Ανάμεσα σε αυτά συγκαταλέγονται μαστόδοντες, χαλικοθήρια, ρινόκεροι, χοίροι, ελάφια, καμηλοπαρδάλεις, αντιλόπες και γκαζέλλες, καθώς και ένα σπάνιο είδος γιγαντιαίας χελώνας και γερακιών, μαχαιρόδοντες και ύαινες. Με την έλευση των χρόνων η άγρια πανίδα της Αττικής αφανίζεται, ενώ το όρος αποτελεί καταφύγειο για τις μεσογειακές αρκούδες, αλεπούδες, ελάφια και άλλα μικρότερα μέλη της μεσογειακής πανίδας. Την εποχή της τουρκοκρατίας μεγάλες εκτάσεις του πεντελικού ανήκουν σε Τούρκους μεγαλογαιοκτήμονες, ενώ με την ίδρυση της Ιεράς Μονής Πεντέλης ολόκληρη η έκταση "γεροτσακούλι" από τη Ραφήνα μέχρι τα Βριλήσσια τίθεται στην ιδιοκτησία της. Τον 10ο αιώνα μ.Χ. αρχίζει η οικοδόμηση πληθώρας χριστιανικών ναών στις πλαγιές του Πεντελικού Όρους, κάτι που σηματοδοτεί την ταύτιση της Πεντέλης με το χριστιανισμό. Με την απελευθέρωση του τουρκικού ζυγού και τη συγκρότηση του νεοελληνικού έθνους η Ιερά Μονή εξακολουθεί να είναι ο κύριος ιδιοκτήτης του βουνού, το οποίο προσφέρεται για τις ασκητικές ανάγκες των μοναχών. Στα χρόνια της γερμανικής κατοχής οι κάτοικοι της Πεντέλης προσφέρουν καταφύγιο στους Αθηναίους αντάρτες και υφίστανται τα αντίποινα από τους Γερμανούς, με πιο χαρακτηριστική τη σύλληψη των ανδρών του χωριού Νταού και την εκτέλεσή τους την ημέρα της Αγίας Μαρίνας στο λόφο Λεφίδη στην Παλλήνη ως αντίποινο για την εκτέλεση του Γερμανού Φρουράρχου στη Ραφήνα. Στις πλαγιές του βουνού δρουν αντάρτες, Σαρακατσαναίοι βοσκοί, που τρέφονται με την παραγωγή τους και προσφέρουν ένα κομμάτι ψωμί στους Αθηναίους κατά την περίοδο της πείνας.

Οι εκτάσεις της περιοχής μέχρι και τα πρόσφατα χρόνια χρησιμοποιούνται από τους Παλληνείς για τις γωργικές, κτηνοτροφικές και λοιπές δραστηριότητές τους. Με τη σταδιακή αστικοποίηση της γειτονικής πόλης και την καθιέρωσή της ως σημαντικό οικονομικό κέντρο της Ανατολικής Αττικής, όταν κοντινοί δήμοι του πεντελικού όρους εντάσσονταν στο αθηναϊκό συγκρότημα,εμφανίζεται και μια σχετικά χαμηλής όχλησης βιομηχανική ανάπτυξη στον κόμβο της Παλλήνης και συγκεκριμένα στο Τρίγωνο Ανθούσας. Μέχρι και τη δεκαετία του '80 η περιοχή είναι αραιοκατοικημένη και ο πληθυσμός αποτελείται από απογόνους των Σαρακατσαναίων της Πεντέλης και των βοσκών του Μαραθώνα. Στο δυτικό κομμάτι του χωριού ιδρύεται ο Οργανισμός Στέγασης Άστεγων Μικροαστών (ΟΣΑΜ), προκειμένου να καλύψει τις οικιστικές ανάγκες των "απόκληρων" της μεσοαστικής τάξης των Αθηνών. Όταν πλέον το λεκανοπέδιο καλύπτεται πλήρως από κατοικίες Αθηναίων, πολλοί αστοί προσανατολίζονται σε πιο απομακρυσμένες περιοχές για την κάλυψη των στεγαστικών τους αναγκών. Το κέντρο της κοινότητος πέριξ του Ιερού Ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου αναπτύσσεται σταδιακά και εντάσσεται στο σχέδιο πόλεως.

Κατά τις δεκαετίες του '80, '90 (ιδιαίτερα τα έτη 1995 και 1998) αλλά και της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα η περιοχή απειλείται από τις πυρκαγιές που κατακλύζουν το πεντελικό τοπίο και αφανίζουν ένα μεγάλο μέρος της ομορφιάς του και αρκετές κατοικίες. Στο χωριό, οι διάσπαρτοι οικισμοί ιδρύουν τους τοπικούς εξωραϊστικούς συλλόγους, που αναλαμβάνουν, μαζί με τα κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ελληνικού Κράτους εκ μέρους της κοινότητας, την ανάπλαση κεντρικών σημείων της περιοχής. Στο βορειοανατολικό άκρο της πόλης αναγνωρίζεται η ζώνη προστασίας της πεντελικής πανίδας που αποτελείται από αλεπούδες, λαγούς και άλλα μικρότερα ζώα. Παράλληλα, χαράσσεται το ρυμοτομικό σχέδιο της πόλεως, ενώ οι Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004 αφήνουν το στίγμα τους για την ανάπτυξη της περιοχής. Επιπλέον, την ίδια περίοδο η Ανθούσα καθίσταται γνωστή για τις εκθέσεις που πραγματοποιούνται στο εκθεσιακό κέντρο της Helexpo.

Δημιουργούνται πολλά μικρά συγκροτήματα που σφύζουν από επισκέπτες κάθε φορά που διενεργείται μια έκθεση ποικίλλου ενδιαφέροντος. Στο τρίγωνο εγκαθίσταται επίσης αμαξοστάσιο του ΟΑΣΑ, ενώ με τις υποδομές που αφήνει η "μεταολυμπιακή περίοδος" στην Αττική καθίσταται εύκολη η πρόσβαση, μέσω των διαπεπλατυσμένων λεωφόρων Μαραθώνος και Ανθούσας και των γειτονικών σταθμών Μετρό και Προαστιακού "Δουκίσσης Πλακεντίας" και "Παλλήνη".

Πληθυσμιακή εξέλιξη

Ο εποικισμός της Ανθούσας αρχίζει ουσιαστικά στη δεκαετία του '80, οπότε και παρατηρείται το μεγαλύτερο ποσοστό αύξησης του πληθυσμού στην Αττική, ήτοι 383% (σχεδόν τετραπλασιασμός του πληθυσμού). Κατά τη δεκαετία του '90 παρατηρείται μικρός ρυθμός αύξησης, ενώ από τον 21ο αιώνα αρχίζει σταδιακά ξανά η αύξηση του πληθυσμού. Ακολουθεί πίνακας με στοιχεία των απογραφών του 1981, 1991, 2001:

Δημογραφική Ανάλυση

Ο αρχικός πληθυσμός αποτελείται από μερικές αγροτικές οικογένειες που είναι είτε απόγονοι των ορεσίβιων Σαρακατσαναίων από το Μαραθώνα, που βοσκούσαν μέχρι πρόσφατα στις πεντελικές πλαγιές, είτε προέρχονται από μικροαστικές οικογένειες της τέως "αγροτικής" Παλλήνης. Στα τέλη της δεκαετίας του '90 αρχίζει η περιοχή να προσελκύει το ενδιαφέρον της μεσαίας αστικής τάξης που απομακρύνεται από τα βορειοανατολικά άκρα του λεκανοπεδίου που αποκτούν απρόσιτες αξίες.

Χαρακτηριστικά

Το αρχικό σχέδιο πόλεως είναι πολύ μικρό και αποτελείται από πέντε μικρά τετράγωνα. Μετά το οικιστικό ενδιαφέρον που απέκτησαν τα Μεσόγεια ως τόπος μόνιμης κατοικίας, άρχισε και η επέκταση του σχεδίου πόλεως της Ανθούσας, που προβλέπεται να έχει ολοκληρωθεί το 2010. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως τα οικόπεδα στην Ανθούσα είναι μικρά και κατακερματισμένα. Σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται η δόμηση πολυόροφων κτιρίων, καθώς στα μικρά γήπεδα της ημιορεινής κοινότητος οικοδομούνται μονοκατοικίες. Το τελευταίο διάστημα έχουν κάνει την εμφάνισή τους πιο επιβαρείς οικοδομικά κατοικίες και εναπόκειται στην τοπική αρχή να θεσπίσει αυστηρούς κανονισμούς δόμησης και εμπορικότητος, ώστε να υπάρξει μια ανάπτυξη πιο ήπια από της Νέας Πεντέλης και σε καμία περίπτωση να μην μιμηθεί το παράδειγμα του Ντραφίου.

Συγκοινωνιακή σύνδεση & προσβασιμότητα

Η περιοχή μέχρι το 2004 επικοινωνούσε με την Παλλήνη με τη λεωφόρο Ανθούσας και με το κέντρο της Αθήνας μέσω της λεωφόρου Μαραθώνος. Με τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 πραγματοποιούνται σημαντικά έργα στην ευρύτερη περιοχή που ευνοούν και τη συγκεκριμένη κοινότητα. Γίνεται διαπλάτυνση και ανάπλαση των δύο κομβικών λεωφόρων, διέρχεται η Αττική Οδός κατά μήκος των συνόρων με το Γέρακα και ολοκληρώνεται η περιφερειακή Υμηττού. Το πρόσφατα χαραγμένο ρυμοτομικό σχέδιο είναι πολύ προσεγμένο καθώς αποτελείται από φαρδείς και σε μεγάλη απόσταση μεταξύ τους οδούς, ενώ η κεντρική λεωφόρος κινείται κατά μήκος της ρεματιάς μέχρι να εισέλθει στο κέντρο της πόλης.

Υποδομές

Στην Κοινότητα λειτουργεί ένα Νηπιαγωγείο και Δημοτικό Σχολείο στο καινούργιο κτιριακό συγκρότημα, που βρίσκεται στη συνοικία της Λάκας, ενώ από το Σεπτέμβριο του 2008 ξεκίνησε τη λειτουργία του και το Γυμνάσιο Ανθούσας, το οποίο στεγάζεται, προσωρινά στο παλιό κτίριο του Δημοτικού, στο κέντρο, ενώ υπάρχει πληθώρα θρησκευτικών χώρων, όπως ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου, Άξιον Εστί, Άγιος Μηνάς κ.α. Πλούσιες είναι και οι αθλητικές υποδομές, ενώ γνωστός είναι και ο Αθλητικός Όμιλος "Ατλαντίς" Ανθούσας. Η Φιλαρμονική έχει θερμή συμμετοχή, ενώ αρκετά είναι τα κέντρα νεότητος και οι ελεύθεροι χώροι. Οι κτιριακές εγκαταστάσεις πάντως παρουσιάζουν εικόνα εγκατάλειψης.

Πολιτιστικά δρώμενα

Υπάρχει πληθώρα εξωραϊστικών και πολιτιστικών συλλόγων τα τελευταία χρόνια, όπως της Γαλήνης, των Πηγαδιών, ΟΣΑΜ κ.α. Ο κάθε σύλλογος δραστηριοποιείται έντονα τελευταία με σημαντικά έργα ανάπλασης και αισθητικής, ενώ στην πόλη δραστηριοποιείται ο Σύλλογος Γυναικών "Άνοιξη".

Παραπομπές