Το Μεταξουργείο είναι συνοικία στο βορειοδυτικό τμήμα του ιστορικού κέντρου της Αθήνας. Περίπου στο κέντρο της περιοχής βρίσκεται η ομώνυμη πλατεία, στην οποία υπάρχει μαρμάρινη κρήνη. Η ονομασία της συνοικίας και της ομώνυμης πλατείας οφείλεται σε εργοστάσιο επεξεργασίας μεταξιού που λειτουργούσε στην περιοχή στα χρόνια του Όθωνα, με την επωνυμία «Σηρική Εταιρεία της Ελλάδος Αθανάσιος Δουρούτης & Σία». Το εργοστάσιο στεγάζει σήμερα την πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων.

Ιστορικά στοιχεία

Μετά τη σύσταση του ελληνικού κράτους, η προοπτική ανέγερσης των ανακτόρων στον Κεραμεικό οδήγησε πολλούς επιφανείς της εποχής, όπως ο αυστριακός πρέσβυς Άντον Πρόκες φον Όστεν, η Δούκισσα της Πλακεντίας και oι πρίγκηπες Ιωάννης Καρατζάς και Γεώργιος Καντακουζηνός, να αγοράσουν κτήματα ή να κτίσουν οικίες στην περιοχή. Ο τελευταίος ανήγειρε μεγάλη οικοδομή, γνωστή ως Μέγαρο Καντακουζηνού, με την προοπτική της εκμετάλλευσης του κτιρίου ως εμπορικού κέντρου, ένα σχέδιο που ναυάγησε όταν τελικά αποφασίστηκε να κτιστούν τα ανάκτορα στο τότε άλλο άκρο της πόλης, στη σημερινή πλατεία Συντάγματος. Το ημιτελές κτίσμα αγοράστηκε από την εταιρεία του μεταξουργείου και γκρεμίστηκε ώστε να ανεγερθούν οι εγκαταστάσεις του. Η σταδιακή επέκταση του αρχικού εργοστασίου επεξεργασίας μεταξιού σε ολόκληρο συγκρότημα απέτρεψε για αρκετό χρονικό διάστημα (έως το 1875 περίπου) τη δημιουργία οικιστικών ζωνών στην περιοχή. Σε αυτό συνέβαλε και η ίδρυση του Ορφανοτροφείου Χατζηκώστα το 1856, το οποίο πλαισιώναν εργαστήρια επαγγελματικής κατάρτισης των φιλοξενούμενων παιδιών και, αργότερα, η εγκατάσταση του γειτονικού εργοστασίου παραγωγής φωταερίου (1859-61). Σημαντική ήταν επίσης η παρουσία καταστημάτων σιδηροκατασκευών και αμαξοποιείων, που μεταπήδησαν στο Μεταξουργείο από την όμορη περιοχή της Πλατείας Ελευθερίας (Κουμουνδούρου). Το τελευταίο τέταρτο του 19ου αι. στο Μεταξουργείο είχε πλέον δημιουργηθεί ένα συνεχές σύστημα δόμησης με τη γειτονική περιοχή της Βάθειας, τη σημερινή Βάθη. Η περιοχή μεταξύ Μεταξουργείου και Βοτανικού, εξαιτίας των λιμναζόντων εκεί υδάτων, παλαιότερα ονομαζόταν Χεζολίθαρο, ή Χεσμένη Πέτρα και Μπύθουλας (ή Βούθουλας). Έγινε πασίγνωστη από τη Μαντάμ Σουσού, τη θρυλική κοκέτα του ομώνυμου μυθιστορήματος του Δημήτρη Ψαθά.

Χωροταξία

Το Μεταξουργείο εκτείνεται στον χώρο που ορίζεται από τις Λεωφόρους Κωνσταντινουπόλεως και Δηλιγιάννη και τις οδούς Δεληγιώργη, Αγίου Κωνσταντίνου, Παναγή Τσαλδάρη (Πειραιώς) και Σαλαμίνος. Εφάπτεται του Γκαζοχωρίου, του Κεραμεικού, της ευρύτερης περιοχής της Πλατείας Ομονοίας, της Ακαδημίας Πλάτωνος και του Κολωνού. Από διοικητική άποψη, υπάγεται στη δικαιοδοσία του 1ου και του 3ου Δημοτικού Διαμερίσματος των Αθηνών, με όρια τις οδούς Λένορμαν και Κολοκυνθούς. Διασχίζεται από το επίγειο σιδηροδρομικό δίκτυο του ΟΣΕ. Γενικά η περιοχή θεωρείται υποβαθμισμένη συνοικία, με πολλά παλιά και εγκαταλελειμμένα κτίρια και οίκους ανοχής καθώς και στέκια τοξικομανών. Τα τελευταία χρόνια, όμως, έχει ξεκινήσει ανάπλαση κάποιων ζωνών της περιοχής. Από το Μεταξουργείο διέρχεται η Γραμμή 2 του Μετρό και η περιοχή εξυπηρετείται από τον Σταθμό Μεταξουργείο. Το Μεταξουργείο είναι ενταγμένο στο Πρόγραμμα Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων της Αθήνας (1998).

Εικόνες

Προσωπικότητες της περιοχής

Αρλέτα, τραγουδίστρια Αλέκος Λειβαδίτης, ηθοποιός Τάσος Λειβαδίτης, ποιητής Ρούλα Πατεράκη, ηθοποιός και σκηνοθέτρια Αντώνης Σαμαράκης, συγγραφέας Σωτήρης Σπαθάρης, καραγιοζοπαίκτης Έλλη Τρίγγου, ηθοποιός Σοφία - Θεοδώρα Γιλτίζη, δημοσιογράφος Γιώργος Τσακίρης, επιχειρηματίας (Τσακίρης ΑΒΕΕ) Αλέκος Φασιανός, ζωγράφος

Παραπομπές

Επιπλέον ανάγνωση

Αγριαντώνη, Χριστίνα και Μαρία Χριστίνα Χατζηιωάννου, επιμ. (1995). Το Μεταξουργείο της Αθήνας (PDF). Αθήνα: ΚΝΕ / ΕΙΕ. ISBN 960-7094-29-8. Ανακτήθηκε στις 8 Μαρτίου 2016.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ιστοσελίδα «Μεταξουργειο, Κεραμεικος». Ανακτήθηκε στις 4.03.2016.