Οι Αχαρνές, αποτελούν περιοχή της βορειοανατολικής αττικής, μέρος του πολεοδομικού συγκροτήματος της Αθήνας, 12 χλμ. βόρεια του κέντρου της Αθήνας. Ήταν ένας από τους αρχαίους δήμους της Αθήνας, υπό την ονομασία Αχαρναί, που ανήκε στην Οινηίδα φυλή. Οι κάτοικοι του ήταν καρβουνιάρηδες και μάλιστα αυτό ήταν το θέμα στην κωμωδία του Αριστοφάνη Αχαρνής, η οποία διδάχθηκε το 425 π.Χ.. Στις Αχαρνές βρίσκεται θολωτός μυκηναϊκός τάφος του 13ου π.Χ. αιώνα, εύρημα σπάνιο για την Αττική, ο οποίος σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση και τα ευρήματα του εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Επίσης υπάρχει αρχαιολογική συλλογή που στεγάζει ευρήματα από ανασκαφές στην ευρύτερη περιοχή αλλά και η Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Αχαρνών, όπου υπάρχουν πλούσια εκθέματα λαϊκού πολιτισμού των νεότερων χρόνων. Σύμφωνα με σχετικές έρευνες στους πρόποδες της Πάρνηθας έχει ανακαλυφθεί και ο τάφος του αρχαίου τραγικού ποιητή Σοφοκλή. Τον Φεβρουάριο του 2007, ανασκαφή που έγινε σε οικόπεδο κοντά στη συμβολή των οδών Σαλαμίνος και Λιοσίων έφερε στο φως το αρχαίο θέατρο του Δήμου Αχαρνών που χρονολογείται από τον 4ο π.Χ. αιώνα. Δήμαρχος Αχαρνών είναι ο Σπυρίδων Ι. Βρεττός και Αναπληρωτής Δήμαρχος ο Μιχάλης Βρεττός.

Ιστορία

Ο Θουκυδίδης αναφέρει ότι η πρώτη εκστρατεία των Πελοποννησίων έφθασε μέσω της Οινόης και των βουνών στις Αχαρνές, όπου και επέδραμαν. Αλλά, αν και οι Αχαρνείς οπλίτες έφθαναν τις 3.000, δεν επετράπη από τον Περικλή μία κατά μέτωπον αναμέτρηση. Με το τέλος του θέρους, αφού οι Πελοποννήσιοι λεηλάτησαν την ενδοχώρα της Αττικής, έφυγαν για τον τόπο τους, διότι και ο Αθηναϊκός στόλος κατέστρεφε την Πελοπόννησο. Ο περιηγητής Παυσανίας κατά τον πρώτο προς δεύτερο αιώνα μ.Χ. αναφέρει στα "Αττικά" του (Α' 31,6) ότι στον δήμο των Αχαρνών λατρεύονταν ο Απόλλων Αγυιεύς, ο Ηρακλής, η Αθηνά Υγιεία και Ιππία, καθώς και ο Διόνυσος Μελπόμενος και Κισσός, επειδή κατά την παράδοση, εκεί πρωτοφανερώθηκε ο κισσός ως φυτό. Επίσης, αν και άγνωστο σε πολλούς, η Αθήνα, άρα και ο δήμος Αχαρνών, μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου το 323 π.Χ., εξεγέρθηκε κατά της Μακεδονίας μαζί με την υπόλοιπη νότια ηπειρωτική Ελλάδα (Θεσσαλία, Βοιωτία, Φωκίδα, Αιτωλία, Ακαρνανία, Λοκρίδα και Πελοπόννησος πλην Λακεδαιμονίων). Το 322 π.Χ. η εξέγερση κατεπνίγη μετά την ήττα των νοτίων Ελλήνων στην Κρανώνα της Θεσσαλίας. Κατά τα επόμενα χρόνια, όταν η Αθήνα αποκτά ολιγαρχικό καθεστώς και έπειτα εξεγείρεται κατά του Δημητρίου του Πολιορκητή, οι Αχαρνείς συμμετείχαν στη μάχη για ελευθερία. Το 270-269 π.Χ., ο Αθηνόδωρος του Γοργίππου από τις Αχαρνές, ήταν ο γραμματέας στην συνεδρίαση της Πανδιονίδας φυλής, όταν προτάθηκε η βράβευση του Καλλία, του υιού Δημοχάρη του Σφήττιου, επειδή ως αρχηγός των μισθοφόρων του Πτολεμαίου Α' Σωτήρος, βοήθησε την αθηναϊκή εξέγερση του 286 π.Χ.. Κατά τα έτη 268-261 π.Χ., η Αθήνα, άρα και ο δήμος Αχαρνών, μετέσχε στον Χρεμωνίδειο πόλεμο, κατά τα έτη 261-229 π.Χ. περιήλθαν στην κατοχή των Μακεδόνων υπό τον Αντίγονο Γονατά, ενώ από το 229 π.Χ. έως το 86 π.Χ υπήρχε και πάλι δημοκρατία στους αθηναϊκούς δήμους. Τα τελευταία έτη, οι Αχαρνές και οι υπόλοιποι δήμοι συμπαρατάχτηκαν με τον Μιθριδάτη Στ' Ευπάτορα, βασιλιά του Πόντου, εναντίον των Ρωμαίων, οι οποίοι κατέλαβαν την Αθήνα το 86 π.Χ. προκαλώντας τεράστιες καταστροφές. Επίσης, όταν ψηφίστηκε η κατασκευή και ανάρτηση δύο τιμητικών πλακών για τιμή του Ζήνωνα του Κιτιέα, ανάμεσα στους υπεύθυνους για την κατασκευή αυτών των τιμητικών πλακών ήταν και ο Μέδοντας ο Αχαρνέας. Το τοπωνύμιο «Μενίδι», αποτελεί μεταγενέστερη ονομασία του δήμου των Αχαρνών και έχει προκαλέσει πολλές συζητήσεις σχετικά με την ελληνική ή την αρβανίτικη καταγωγή του. Όσοι υποστηρίζουν την ελληνικότητα του ονόματος, θεωρούν ότι προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «μαινίς» ή από κάποιον βυζαντινό γαιοκτήμονα. Στις βυζαντινές πηγές αναφέρεται για πρώτη φορά το Μενίδι σε χρυσόβουλο του πάπα Ιννοκέντιου Γ΄ σχετικό με κατάλογο κτημάτων στην περιοχή, τα οποία μεταβιβάστηκαν από την Ορθόδοξη στην Λατινική Αρχιεπισκοπή το 1209 μετά την κατάληψη της βυζαντινής επικράτειας από τους Λατίνους. Στο χρυσόβουλο αναφέρεται το Μενίδι και ο Άγιος Νικόλαος Μενιδίου. Σύμφωνα με τον Κ. Μπίρη, είναι πιθανόν οι Αχαρνές να μετονομάσθηκαν κατά τη βυζαντινή περίοδο σε Μενίδι από βυζαντινό αξιωματούχο όπως συνέβη και σε άλλες περιοχές της Αττικής – Καματερό, Καπανδρίτη, Σκαραμαγκάς, Χαλκούτσι κ.ά. Αναφορά του ονόματος Μενίδι γίνεται επίσης τον 16ο αιώνα στους φορολογικούς καταλόγους (defters), όπου αναφέρεται αύξηση κατοικιών στο Μενίδι, στη Χασιά και στην Κηφισιά. Αντίθετα, το 1790 το Μενίδι υποφέρει από τον Τούρκο διοικητή Χασάν Αλί Χασεκή και αναφέρεται ως η πιο αραιοκατοικημένη περιοχή της Αττικής. Οι Αχαρνές εξαφανίζονται για πολλούς αιώνες από την ιστορία, ενώ επανεμφανίζονται κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Την 1η Απριλίου 1821 εξεγέρθηκαν οι κάτοικοι της Φυλής υπό το Μελέτιο Βασιλείου και μέχρι την 11η Απριλίου συνέλαβαν τους προεστούς και δέκα συνεργάτες των προεστών και τους φυλάκισαν. Στις 25 Απριλίου, οι επαναστάτες με τον Βασιλείου κυρίευσαν την πόλη της Αθήνας και στις 28 Απριλίου κυρίευσαν το διοικητήριο, απελευθερώνοντας όλην την Αττική, εκτός από την Ακρόπολη. Το 1827, οι Τούρκοι επανακτούν τον δήμο Αχαρνών και τελικώς οι Έλληνες επαναστάτες εκδιώκουν τους Τούρκους από την περιοχή των Αχαρνών κατά τον Μάιο του 1829.

Γεωγραφική τοποθεσία

Ο Δήμος Αχαρνών, ένας από τους μεγαλύτερους σε έκταση δήμους της Αττικής, είναι οικοδομημένος στους νότιους πρόποδες της Πάρνηθας, 10 χλμ. βορειοδύτικα του κέντρου της Αθήνας. Σύμφωνα με την απογραφή του 2021 ο Δήμος Αχαρνών είναι ο 4ος μεγαλύτερος της Αττικής σε πληθυσμό και 13ος σε ολόκληρη τη χώρα. Συνορεύει στα βορειοανατολικά με τον Δήμο Διονύσου (Κρυονέρι) ενώ στα ανατολικά με τον Δήμο Κηφισιάς (Εκάλη, Νέα Κηφισιά) και τον Δήμο Λυκόβρυσης-Πεύκης. Στα δυτικά βρίσκεται ο Δήμος Φυλής (Άνω Λιόσια, Ζεφύρι, Φυλή), ο Δήμος Καματερού-Αγίων Αναργύρων και στα νότια η Μεταμόρφωση κι η Νέα Φιλαδέλφεια.

Εκπαίδευση

Στον δήμο Αχαρνών λειτουργούν 41 Νηπιαγωγεία (δημόσια και ιδιωτικά), 34 δημοτικά σχολεία γενικής αγωγής και 2 ειδικά δημοτικά, 15 γυμνάσια (13 πρωινά, 1 εσπερινό, 1 Διαπολιτισμικό), 9 Γενικά Λύκεια (8 πρωινά και 1 εσπερινό), 5 ΕΠΑΛ (3 πρωινά και 2 εσπερινά), 1 ΕΝΕΕΓΥΛ (Ενιαίο Ειδικό Επαγγελματικό Γυμνάσιο-Λύκειο) και δημόσιο και ιδιωτικό ΙΕΚ.

Αθλητισμός

Στην ευρύτερη περιοχή των Αχαρνών δραστηριοποιείται πληθώρα ποδοσφαιρικών συλλόγων, με κυριότερο τον Αχαρναϊκό, ο οποίος έχει αγωνιστεί συνολικά 20 σεζόν στην Β' Εθνική, με πιο πρόσφατη παρουσία στην κατηγορία την σεζόν 2017-18. Την σεζόν 2023-24 αγωνίζονται στις κατηγορίες της Ε.Π.Σ.Α.Ν.Α. οι ομάδες: Αχαρναϊκός, Αχιλλέας Κάτω Αχαρνών, ΑΕ Μενιδίου, Δόξα Αγίας Άννας.

Συγκοινωνιακή Εξυπηρέτηση

Τις Αχαρνές εξυπηρετούν οι τοπικές γραμμές του ΟΑΣΑ. Οι στάσεις Σιδηροδρομικός Σταθμός Αχαρνών και Σιδηροδρομικός Σταθμός Δεκελείας του ΟΣΕ καθώς και ο Προαστιακός Σιδηρόδρομος εκτελεί την στάση ΣΚΑ (στην συμβολή της Λεωφ. Φιλαδελφείας και Αττικής Οδού) καθώς και ο σταθμός Κάτω Αχαρνές (Λεωφ. Κωνσταντινουπόλεως) που αποτελεί κόμβο των δρομολογίων του προαστιακόυ σιδηροδρόμου. Επίσης η γραμμή 504 (Θρακομακεδόνες-Κηφισιά) συνδέει το βόρειο κομμάτι του δήμου (Θρακ/νες, Τατόι, Βαρυμπόμπη, Ολ. Χωριό) με τα υπόλοιπα βόρεια προάστια. Επιπλέον λειτουργεί και ο σταθμός "Δεκέλεια" του ΟΣΕ και του προαστιακού στο Τατόι, δίπλα από το αεροδρόμιο της περιοχής. Από τις 8 Μαρτίου 2021, στον Δήμο Αχαρνών λειτουργεί και Δημοτική Συγκοινωνία, η οποία συνδέει το Ολυμπιακό Χωριό με τον σταθμό Κάτω Αχαρνές. Οι γραμμές 755 & 755Β συνδέουν τις Αχαρνές με το σταθμό του μετρό Κάτω Πατήσια και οι γραμμές Α10 & Β10 με τον σταθμό Αττική και Σταθμό Λαρίσης.

Αρχαιολογικοί χώροι

Ο Τύμβος του Σοφοκλή στην Βαρυμπόμπη Αρχαίο Θέατρο Αχαρνών (Στην οδό Σαλαμίνος) Μυκηναϊκός Θολωτός Τάφος στον Κόκκινο Μύλο Αδριάνειο Υδραγωγείο (Ρωμαϊκό) Αχαρνικός Οχετός (Αρδευτικό έργο) Ρωμαϊκή Αγροικία

Τοποθεσίες και σημεία ενδιαφέροντος

Αεροδρόμιο (Τατόϊ) Μουσείο Πολεμικής Αεροπορίας (Τατόϊ) Το Μικρό Μουσείο της Πάρνηθας Αρχαιολογικό Μουσείο Αχαρνών Λαογραφικό Μουσείο Αχαρνών Τελεφερίκ

Πλατείες

Πλατεία Αγίου Βλασίου (κεντρική πλατεία) Πλατεία Εθνικής Αντιστάσεως (Κάραβος) Κεντρική πλατεία της Βαρυμπόμπης Πλατεία Καλλία Πλατεία Ολυμπιακού Χωριού Πλατεία Δημαρχείου Πλατεία Αγίας Παρασκευής Πλατεία του Αγίου Νικολάου Πλατεία Αριστοτέλους Πλατεία Ιερού Ναού Παναγίας Σουμελά Πλατεία Βίκτωρος Ουγκό & Δημητρίου Δαμάσκου Πλατεία Αγίας Μαύρας Πλατεία Αγίου Γεωργίου Πλατεία Μπόσκιζας Πλατεία Αγίου Ιωάννου (οδός Λιοσίων) Πλατεία Αγίας Τριάδος (Αριστοτέλους & Αγίας Τριάδος)

Συνοικίες

Μπόσκιζα Αγία Παρασκευή Αμυγδαλέζα Πανόραμα Μεσονύχι Πάτημα Πρόοδος Ξενοδοχοϋπαλλήλων Βαρυμπόμπη Φλόγα Τατόι Δεκέλεια Μονομάτι Κατεβασιά Μεγάλα Σχίνα Αγριλέζα Λαθέα Άγιος Πέτρος Άγιοι Απόστολοι Νεάπολη Παλαιό Μενίδι Κάραβος Προφήτης Ηλίας Άγιοι Σαράντα Αδάμες Λουτρό Χαραυγή Χαμόμηλο Θρακομακεδόνες Άγιος Δημήτριος Αγία Άννα Πατητήρι Λυκότρυπα Κόκκινος Μύλος ή Κάτω Αχαρναί Ολυμπιακό Χωριό Σουνάς

Συλλογή φωτογραφιών του θολωτού μυκηναϊκού τάφου

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Αχαρνών