Πληροφορίες
Τα Κούντουρα ήταν παλαιός οικισμός της Μεγαρίδας, που άκμασε πληθυσμιακά την περίοδο της Τουρκοκρατίας και αποτέλεσε κοιτίδα των μεγαλύτερων οικισμών του Θριάσιου Πεδίου. Εγκαταλείφθηκαν σταδιακά μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας και το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού τους εγκαταστάθηκε στη Μάνδρα, στη Μαγούλα, στην Ελευσίνα και στο οροπέδιο της Οινόης. Ο οικισμός βρισκόταν στα ορεινά, βόρεια της Μάνδρας, κτισμένος στα μικρά οροπέδια που σχηματίζονται στις ανατολικές απολήξεις του όρους Πατέρας. Η περιοχή των Κούντουρων άρχισε να ανοικοδομείται ξανά κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα και σήμερα υπάρχουν στη θέση του εγκαταλελειμμένου οικισμού διάσπαρτοι νεόκτιστοι οικισμοί, όπως ο Άγιος Σωτήρας, το Πανόραμα και το Παλαιοχώρι.
Ιστορικά στοιχεία
Τα Κούντουρα κτίστηκαν κατά τη διάρκεια του 13ου αιώνα μ.Χ. με την εγκατάσταση Αρβανιτών στην Αττική και Βοιωτία. Οι πρώτοι κάτοικοι ήταν Αρβανίτες κτηνοτρόφοι που μετακινούνταν με τα κοπάδια τους μεταξύ του οικισμού και του Θριάσιου Πεδίου. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας ο πληθυσμός αυξήθηκε σε σημείο να εξελιχθούν τα Κούντουρα σε ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Αττικής. Στα τέλη του 18ου αιώνα παρουσίαζαν όψη κωμόπολης, έχοντας περισσότερα από 300 σπίτια. Οι Κουντουριώτες έδωσαν το παρόν σε πολλά επαναστατικά κινήματα κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Συμμετείχαν στον ΣΤ' Βενετοτουρκικό πόλεμο, στα Ορλωφικά και στην Επανάσταση του 1821, με αποτέλεσμα την καταστροφή του χωριού δύο φορές, την πρώτη το 1698 κατά τη διάρκεια του ΣΤ' Βενετοτουρκικού πόλεμου και την δεύτερη 1826 κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821. Στην Επανάσταση του 1821 τα Κούντουρα ανέδειξαν τον οπλαρχηγό Νικόλαο Ρόκα ή Ζερβονικόλα που πολέμησε στην Κρήτη. Στα Κούντουρα οφείλει και το επώνυμό της η σημαντική Υδραίικη οικογένεια Κουντουριώτη. Η οικογένεια άλλαξε το αρχικό της επώνυμο όταν ο Χατζη-Γεώργιος Ζέρβας, παππούς του Λάζαρου και του Γεώργιου Κουντουριώτη, ταξίδεψε στα Κούντουρα. Επιστρέφοντας φορούσε την παραδοσιακή στολή των Κουντουριωτών με αποτέλεσμα να του μείνει το παρατσούκλι "Κουντουριώτης", που διατηρήθηκε στους απογόνους του ως επώνυμο. Τα Κούντουρα άρχισαν να ερημώνουν αμέσων μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας και οι κάτοικοί τους μετακινήθηκαν σε πεδινότερες τοποθεσίες, αυξάνοντας τον πληθυσμό των οικισμών του Θριάσιου Πεδίου, Μάνδρας, Μαγούλας και Ελευσίνας καθώς και της Οινόης βορειότερα. Τις επόμενες δεκαετίες ο οικισμός εγκαταλείφθηκε εντελώς.
Παλαιοκούντουρα
Η περιοχή των Κούντουρων που είχε εγκαταλειφθεί οριστικά μετά τα μέσα του 19ου αιώνα άρχισε να επανοικίζεται, καθώς βγήκε από την απομόνωση χάρη στην εθνική οδό Αθηνών – Θηβών. Η τοποθεσία ονομάστηκε τότε Παλαιοκούντουρα ή Παλαιοκούνδουρα, ονομασία που δηλώνει την παλιά θέση του οικισμού Κούντουρα. Η τοποθεσία αυτή βρίσκεται σήμερα ανάμεσα στους οικισμούς Παλαιοχώρι και Άγιος Σωτήρας, κατά μήκος της παλαιάς εθνικής οδού Αθηνών – Θηβών.
