Ο Κολωνός ή οι Κολωνές ή Κολώνες ή Κολώνη (αρχαία ελληνικά: Κολωνός ή Κολωναί‎‎), (ο δήμος: του Κολωνού ή των Κολωνών) ήταν αρχαίος οικισμός - πόλη και δήμος της Αιγηίδας (περιοχή της Αρχαίας Αττικής και φυλή της αρχαίας Αθήνας). Ο δήμος συχνά αποκαλείται Ίππιος Κολωνός (αρχαία ελληνικά: Κολωνὸς ἵππιος‎‎), για να ξεχωρίζει από την περιοχή της Αθήνας, η οποία ονομαζόταν Αγοραίος Κολωνός (αρχαία ελληνικά: Κολωνὸς ἀγοραι̂ος‎‎), (αρχαιολογική θέση στην Αρχαία Αγορά της Αθήνας, όπου βρίσκεται ακόμα ο Ναός του Ηφαίστου, γνωστός και ως «Ηφαιστείον» ή «Θησείον»).

Ονομασία

Το όνομα αυτού του δήμου προήλθε από δύο μικρούς λόφους που βρίσκονται λίγο πιο βόρεια της αρχαίας Ακαδημίας. Ο δήμος ίσως να συγχέεται, σε διάφορες πηγές, με τους δήμους των Κολωνών Αντιοχίδας ή/και των Κολωνών Λεοντίδας γιατί αναφερόταν ενίοτε στον πληθυντικό και αυτός ως Κολωνές. Ο δήμος του Κολωνού, ήταν μέλος της Αιγηίδας φυλής και ήταν γνωστός επίσης ως ο Ίππιος Κολωνός, και αναφερόταν με αυτόν τον τρόπο, σε αντιδιαστολή με τον λόφο, ο οποίος ήταν γνωστός ως Αγοραίος Κολωνός και ήταν σε έδαφος το οποίο ανήκε στον αρχαίο αττικό δήμο του Κεραμεικού της Ακαμαντίδας φυλής.

Τοποθεσία του αρχαίου δήμου

Ο δήμος του Κολωνού ή των Κολωνών, ήταν δήμος του Άστεως. Βρισκόταν περίπου 10 στάδια από την αρχαία Αθήνα, κοντά στην αρχαία Ακαδημία του Πλάτωνα και τον ποταμό Κηφισό. Η ακριβής τοποθεσία του δήμου αυτού είναι ασαφής και δεν έχει προσδιορισθεί επακριβώς, αλλά σύμφωνα με τους νεώτερους ερευνητές, ταυτίζεται με την περιοχή, όπου βρίσκεται και ο σύγχρονος Κολωνός.

Η συμμετοχή του δήμου στην αρχαία Βουλή

Ο δήμος, η ύπαρξη του οποίου επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές, ως μέλος της Αιγηίδας φυλής, συμμετείχε με 2 βουλευτές στην αρχαία Βουλή των 500, κατά την πρώτη περίοδο (508 – 307/306 π.Χ.). Κατά τη δεύτερη (307/306 – 224/223 π.Χ.) και την τρίτη περίοδο (224/223 – 201/200 π.Χ.) ο δήμος αντιπροσωπευόταν με 2 βουλευτές στη Βουλή των 600. Κατά την τέταρτη (201/200 π.Χ. – 126/127) και την πέμπτη περίοδο (126/127 – 3ος αιώνας) είναι άγνωστος ο αριθμός βουλευτών–αντιπροσώπων του δήμου.

Οι κάτοικοι του Κολωνού ή των Κολωνών

Ο δημότης των αρχαίων Κολωνών ονομαζόταν Κολωνεύς ή αναφερόταν με τη χρήση των φράσεων «Κολωνήθεν» ή «εκ Κολωνού», δηλαδή προέρχεται από τις Κολωνές ή τον Κολωνό.

Μνήμα του Πλάτωνα

Κοντά στο λόφο του Κολωνού ήταν το Άλσος της Ακαδήμειας και η «Σχολή του Πλάτωνα», γνωστή και ως Ακαδημία Πλάτωνα, όπου δίδαξε ο μεγάλος φιλόσοφος Πλάτων. Μεταξύ της Ακαδημίας και του Κολωνού, ο Πλάτωνας είχε την κατοικία του και εκεί ήταν και ο τάφος του. Ο περιηγητής Παυσανίας γράφει στα "Αττικά" του, ότι, αφού εξήλθε της Ακαδημίας, συνάντησε το μνήμα του Πλάτωνος και εκείθεν προς τα ανατολικά αντίκρισε να στέκει ψηλά πάνω στον Κολωνό το άγαλμα του Ιππίου Ποσειδώνος, από τον οποίο πήρε το όνομά του ο δήμος του Κολωνού.

Λατρευτικές παραδόσεις

Κατά τη μυθολογία υπήρχε στον Κολωνό σπήλαιο, μέσα από οποίο κατέβαιναν οι νεκροί στον Άδη. Ο θεός του Άδη Πλούτων, που είχε ερωτευθεί την Περσεφόνη, κόρη της θεάς Δήμητρας, την απήγαγε από τους λειμώνες της Αίτνας και την μετέφερε πάνω στο άρμα του στον Κολωνό της Αττικής, κατεβάζοντάς την στο νυμφώνα του στον Άδη, μέσα από το βαθύ άντρο του Κολωνού, που ο Σοφοκλής το ονομάζει "χαλκόπουν οδόν". Ο τυφλός Οιδίπους, αλλόφρων από την κακή μοίρα του, φεύγοντας από την πατρίδα του Θήβα, φθάνει στον Κολωνό της γειτονικής Αττικής, συνοδευόμενος από την κόρη του Αντιγόνη, για να βρει τη λύτρωση, κατεβαίνοντας δια της "χαλκοπόδου οδού" στο βαθύ "κολωνιαίο' άντρο του Άδη. Ο Μέτων, Αθηναίος αστρονόμος και γεωμέτρης του 5ου π. Χ. αιώνα και σύγχρονος του Σωκράτη, ο οποίος επινόησε τον λεγόμενο "Κύκλο του Μέτωνος", αναφορικά με το μηνολόγιο και τον ηλιακό ενιαυτό, ανέβαινε συχνά στον Κολωνό να κάνει τις αστρονομικές παρατηρήσεις του, όπως το επιβεβαιώνει και ο σύγχρονός του Αριστοφάνης, ο οποίος λέει στους "Όρνιθες": "Μέτων, όν οίδεν Ελλάς και ο Κολωνός". Το σπίτι του Μέτωνα βρισκόταν στην περιοχή του Θησείου. Αλλά και ο Θεόφραστος, ο οποίος είχε μαθητεύσει στην Ακαδημία του Πλάτωνος, αναφέρει στα "μετεωρολογικά" του, ότι ο Φατινός, του οποίου τα μαθήματα είχε παρακολουθήσει ο Μέτων, μελετούσε κι αυτός τα άστρα και τα μετέωρα από τον Κολωνό, γιατί "η θέα του Κολωνού είναι ευρυχωροτέρα και δια τούτο προτιμητέος είναι από τους αστρονόμους ο Κολωνός". Και ο κυνικός φιλόσοφος του 2ου π. Χ. αιώνα Δημώναξ, ο οποίος έζησε και δίδαξε στην Αθήνα, περιγράφει το ευχάριστο περιβάλλον του Κολωνού. Στον Κολωνό γεννήθηκε και έζησε μέχρι τα βαθιά γεράματά του ο τραγικός ποιητής Σοφοκλής, του οποίου η τραγωδία "Οιδίπους επί Κολωνώ" διαδραματίζεται στον Ίππιο Κολωνό. Ο ιστοριογράφος όμως και αγωνιστής του 1821 Διονύσιος Σουρμελής (πέθ. 1855) αμφισβητεί ότι ο αρχαίος λόφος του Κολωνού βρισκόταν στη θέση του σημερινού Κολωνού. Υποστηρίζει ακόμη ότι ένας άλλος Κολωνός, ο "Έτερος Κολωνός ή Κολώνη", που οι κάτοικοι του λέγονταν Κολωνείς, βρισκόταν ίσως στη σημερινή Κυψέλη, που τότε ονομαζόταν Γυψέλη, που σημαίνει γυποφωλιά, γιατί άλλοτε είχαν εκεί τις φωλιές τους γύπες.

Η εξέλιξη ως τη σύγχρονη συνοικία

Η κατοίκηση του Κολωνού συνεχίστηκε και στα χρόνια που ακολούθησαν την κλασική εποχή. Την αδιάσπαστη συνέχεια της κατοίκησης στην περιοχή έως σήμερα επιβεβαιώνουν, διάφορα σωζόμενα κατάλοιπα από την ρωμαϊκή και υστερορωμαϊκή εποχή, αν και κατά τον Μεσαίωνα η ευρύτερη περιοχή του δήμου είχε ερειπωθεί και εγκαταλειφθεί. Σήμερα είναι συνοικία της Αθήνας, με την ίδια ονομασία: Κολωνός. Είναι μέρος της μητροπολιτικής περιοχής της πρωτεύουσας.

Προσωπικότητες από τον Κολωνό ή τις Κολωνές

Υπήρξαν διάφοροι γνωστοί πολίτες από τον δήμο του Κολωνού ή των Κολωνών, όπως ο κληρούχος και βουλευτής Δεινιάδης ο Κολωνεύς κ.α. Από τους πλέον γνωστούς, οι οποίοι είχαν κάποιου είδους σχέση με το δήμο ή την περιοχή του ήταν επίσης οι:

Σοφοκλής, γεννήθηκε το 496 π.Χ., (είχε ενταχθεί στον δήμο).

Δείτε επίσης

Αρχαία Αθήνα Αιγηίδα φυλή

Παραπομπές - σημειώσεις

Πηγές – βιβλιογραφία

Πρωτογενείς πηγές

Ελληνικές επιγραφές - IG Κολων Attica (IG I-III). Δευτερογενείς πηγές

Colonus, στην ιστοσελίδα: referenceworks.brillonline.com, Colonae, στην ιστοσελίδα: referenceworks.brillonline.com, Ουίλλιαμ Σμιθ, Το συγκεκριμένο λήμμα περιλαμβάνει περιεχόμενο από πηγή, η οποία αποτελεί, πλέον, κοινό κτήμα: (Αγγλικά) Smith, William, επιμ. (1854–1857). «Attica - 20 (Colonus)». Dictionary of Greek and Roman Geography. Λονδίνο: John Murray. Attica - 20 (Colonus) John S. Traill: The political organization of Attica: a study of the demes, trittyes, and phylai, and their representation in the Athenian Council, “Attica”. Princeton: American School of Classical Studies at Athens (ASCSA), 1975, ISBN 978-0-87661-514-0 John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 131. Peter Siewert, "Die Trittyen Attikas und die Heeresreform des Kleisthenes", C.H. Beck, München 1982, ISBN 3406080634, ISBN 9783406080630