Ο Ασπρόπυργος είναι πόλη της άλλοτε επαρχίας Μεγαρίδας στην Δυτική Αττική και αποτελεί έδρα του ομώνυμου δήμου. Βρίσκεται ανατολικά της Ελευσίνας, δίπλα στον αρχαίο δήμο Θρίας της Οινηίδας φυλής της αρχαίας Αθήνας, εξ ου και η ονομασία της γύρω περιοχής σε Θριάσιο Πεδίο. Απέχει από την Αθήνα περίπου 18 χιλιόμετρα και από την Ελευσίνα περίπου 6 χιλιόμετρα με τις οποίες συνδέεται οδικά και σιδηροδρομικά, παλαιότερα με τη σιδηροδρομική γραμμή ΣΠΑΠ (Πειραιώς-Αθηνών-Πελοποννήσου) και σήμερα και με τον προαστιακό σιδηρόδρομο. Ο πληθυσμός του Ασπροπύργου είναι 30.251 κάτοικοι, σύμφωνα με την Απογραφή του 2011. Σύμφωνα με την απογραφή του 2021, ο πληθυσμός αυξήθηκε και έφτασε να είναι 31.420 κάτοικοι. Ο Δήμος Ασπροπύργου αποτελεί τον τρίτο μεγαλύτερο σε πληθυσμό δήμο της Δυτικής Αττικής μετά το Δήμο Φυλής και το Δήμο Μεγαρέων.

Γενικά

Στον Ασπρόπυργο και ειδικότερα στη νότια προέκτασή του που φθάνει μέχρι τον κόλπο της Ελευσίνας («παραλία Ασπροπύργου»), βρίσκονται σήμερα μεγάλες βιομηχανικές και πετρελαϊκές εγκαταστάσεις με κυρίαρχα τα διυλιστήρια Ασπροπύργου, καθώς επίσης ναυτικές εγκαταστάσεις όπως η Ακαδημία Εμπορικού Ναυτικού Ασπροπύργου και η Σχολή Σωστικών και Πυροσβεστικών Μέσων του εμπορικού ναυτικού και κάποιες στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Το 1955 αριθμούσε περίπου 5000 κατοίκους.

Παραδόσεις

Το πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής υπήρξε για μισό περίπου αιώνα στο επίκεντρο της ζωής των κατοίκων, καθώς στη διάρκεια αυτού λαμβάνει χώρα το επονομαζόμενο νυφοπάζαρο. Οι γυναίκες έραβαν καινούργια φορέματα και περπατούσαν στον κεντρικό δρόμο του χωριού συνοδευόμενες από την οικογένεια τους. Οι ανύπαντροι άντρες μπορούσαν να βλέπουν τις ελεύθερες κοπέλες του χωριού. Στη συνέχεια επέλεγαν την κοπέλα της αρεσκείας τους και προχωρούσαν στο προξενιό. Παραδοσιακά εδέσματα Τα Τζόλια: Χειροποίητα μακαρόνια τα οποία σερβίρονται με καμμένο βούτυρο ή ελαιόλαδο και μυζήθρα ή άλλο τριμμένο τυρί. Λουκουμάδες: Οι λουκουμάδες έχουν συνδεθεί με ευχάριστα γεγονότα. Οι Ασπροπύργιοι ακόμη και σήμερα όταν κάποιος αρραβωνιάζεται ή σε άλλη χαρά κάνουν λουκουμάδες. Οι λουκουμάδες σερβίρονται 3 μέρες.

Παραλία Ασπροπύργου

Παραλία Ασπροπύργου ονομάζεται η παραλιακή ζώνη του δήμου. Εκτείνεται κατά μήκος της Ιεράς Οδού και βρίσκεται ανάμεσα στον ναυπηγειακό χώρο του Σκαραμαγκά και την παραλία της Ελευσίνας. Η σημερινή της εικόνα δείχνει ότι έχει αναπτυχθεί εμπορικά καθώς λειτουργούν ψαροταβέρνες και καφετέριες. Στην παραλία πάντως απαγορεύεται το κολύμπι.

Ιστορία του Ασπροπύργου

Η πρωιμότερη παρουσία κατοίκησης στην ευρύτερη περιοχή του Ασπροπύργου ανάγεται στα νεολιθικά χρόνια και εντοπίζεται στην θέση Στεφάνι, στα νοτιοανατολικά της πόλης. Η οικιστική ανάπτυξη ξεκίνησε σε περιορισμένη κλίμακα κατά την γεωμετρική και την πρώιμη αρχαϊκή εποχή (9ος-7ος αιώνας π.Χ.). Μετά την πολιτειακή μεταρρύθμιση του Κλεισθένη στα τέλη του 6ου αιώνα η περιοχή αποτέλεσε την παραλιακή τριττύ της Οινηίδας φυλής. Από τον 5ο αιώνα π.Χ. έως και τα ρωμαϊκά χρόνια, η κατοίκηση στον Ασπρόπυργο φαίνεται πως υπήρξε ιδιαίτερα ανεπτυγμένη. Μια από τις πλέον πρωτοπόρες κινήσεις των κατοίκων του Ασπροπύργου, την περίοδο του μεσοπολέμου, ήταν η δημιουργία συνεταιρισμών. Αρχικά δημιουργήθηκε ένας γεωργικός συνεταιρισμός και σταδιακά σχηματίστηκαν και άλλοι συνεταιρισμοί, ποιμενικοί και αγελαδοτροφικοί, με σπουδαιότερο τον συνεταιρισμό αγελαδοτρόφων Ασπροπύργου "ΑΣΠΡΟ" . Ο Ασπρόπυργος έχει έντονη λαογραφική παράδοση. Από το 2009 λειτουργεί λαογραφικό μουσείο. Οι Ασπροπυργιώτες έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην επανάσταση του '21, και ήταν μια από τις πρώτες πόλεις που πρόβαλαν αντίσταση στην γερμανική κατοχή.

Προέλευση του ονόματος

Η αρχική ονομασία του οικισμού του Ασπροπύργου ήταν «Χασιώτικα Καλύβια» ή «Καλύβια Χασιάς» και μετονομάστηκε σε Ασπρόπυργο με βασιλικό διάταγμα που εκδόθηκε στις 16 Οκτωβρίου 1899. Η ονομασία αυτή προέκυψε από τετράπλευρο πυργοειδές κτίσμα, τον Άσπρο πύργο, επί της Ιεράς Οδού λίγα μέτρα ανατολικά της σύγχρονης διασταύρωσης. Μέρος του οικοδομικού υλικού ήταν σε δεύτερη χρήση και πιθανότερα προερχόταν από τη διάλυση του κτίσματος του τάφου του δημότη του Κυδαθήναιου Στράτωνα, που υπήρχε σε κάποιο σημείο της γύρω περιοχής. Το συμπέρασμα προκύπτει από επιγραφή που βρέθηκε σε μια από τις μαρμάρινες πλίνθους.

Γεωγραφία

Ο Ασπρόπυργος βρίσκεται γύρω στα 20 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Αθήνας και 3 χιλιόμετρα ανατολικά της Ελευσίνας. Ο δήμος Ασπροπύργου ανήκει στον νομό Δυτικής Αττικής. Εκτείνεται από τις νοτιοδυτικές πλαγιές της Πάρνηθας στα βόρεια έως τον κόλπο της Ελευσίνας στα νότια. Πρόκειται για μία σχετικά μακρόστενη έκταση, που δυτικά συνορεύει με τον Δήμο Ελευσίνας και την Κοινότητα Μαγούλας, ανατολικά με τους Δήμους Ζεφυρίου και Φυλής και νοτιοανατολικά με τον Δήμο Χαϊδαρίου. Τα βόρεια όρια του δήμου προσδιορίζονται από τον ορεινό όγκο της Πάρνηθας, ενώ τα νότια από τη θάλασσα. Το βορειοανατολικό τμήμα του δήμου καταλαμβάνεται από τους ορεινούς όγκους της Πάρνηθας. Ορεινός είναι και ο χαρακτήρας του νοτιο­ανατολικού τμήματος του Ασπροπύργου, στα σύνορα με το Χαϊδάρι, όπου εκτείνεται το βραχώδες Ποικίλο όρος, ο βόρειος όγκος του Αιγάλεω. Η υπόλοιπη έκταση του δήμου Ασπροπύργου είναι πεδινή, πρόκειται για την εύφορη πεδιάδα του Θριάσιου πεδίου. Η πόλη του Ασπροπύργου εντοπίζεται στα νοτιοδυτικά, γύρω στο 1,5 χιλιόμετρο βόρεια της ακτής. Συνδέεται οδικώς και σιδηροδρομικώς με την Αθήνα και Ελευσίνα, παλαιότερα με τη σιδηροδρομική γραμμή ΣΠΑΠ (Πειραιώς-Αθηνών-Πελοποννήσου) και σήμερα με τον προαστιακό σιδηρόδρομο.

Συνοικίες Ασπρόπυργου

Ασπρόπυργος Νεόκτιστα Ασπροπύργου Λουζιτάνια Ασπροπύργου Ρουπάκι Ασπροπύργου Γκορυτσά Ασπροπύργου Άνω φούσα Ασπροπύργου Κάτω φούσα Ασπροπύργου Νέα Ζωή Ασπροπύργου Παραλία Ασπροπύργου

Κλίμα

Ο Ασπρόπυργος έχει θερμό κλίμα στέπας στα όρια του μεσογειακού με ήπιους χειμώνες και θερμά καλοκαίρια. Στις 26 Ιουνίου 2007 ο μετεωρολογικός σταθμός του Δήμου Ασπροπύργου κατέγραψε 47.5°C. Πολύ υψηλές θερμοκρασίες κατέγραψε επίσης τον Ιούνιο και Ιούλιο του 2017 και τον Αύγουστο του 2021 με σχεδόν 45°C.

Πολιτιστικές δραστηριότητες

Από τα παλιά χρόνια ο Δήμος διοργάνωνε το πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής ως πολιούχος της πόλης, πλήθος κόσμου συγκεντρώνονταν από την Αθήνα και τις γύρω περιοχές για το γεγονός αυτό. Επίσης διοργανώνονται κάθε χρόνο τα Θριάσια τα οποία είναι πολιτιστικά δρώμενα (θέατρο, χοροί, ταινίες, εκδηλώσεις κτλ). Το Πνευματικό Κέντρο του δήμου Ασπροπύργου προσπαθεί να προάγει τον πολιτισμό και την παράδοση στην νέα γενιά αφού λειτουργούν χορευτική ομάδα με τοπικούς χορούς, ωδείο, βιβλιοθήκη και το ανοικτό πανεπιστήμιο όπου οι πολίτες μπορούν να παρακολουθήσουν.

Λαογραφικό Μουσείο

Το Λαογραφικό Μουσείο Ασπροπύργου ιδρύθηκε το 2012, από το Δήμο Ασπροπύργου και τη Λαογραφική Εταιρεία της πόλης. Το παραδοσιακό κτίριο, στο οποίο στεγάζεται το Μουσείο, ανεγέρθηκε με την ευγενική χορηγία του Ομίλου Τσιμέντων Α.Ε «ΤΙΤΑΝ», και τη συμμετοχή του Δήμου, σε οικόπεδο που παραχώρησε, για το σκοπό αυτό, η Μαρία Λιόση, στη μνήμη του αδερφού της Γεώργιου. Περισσότερες πληροφορίες εδώ

Τα Δημοτικά σχολεία της πόλης

Το πρώτο σχολικό κτίριο στον Ασπρόπυργο χτίστηκε το έτος 1903 με δωρεά του εθνικού ευεργέτη Ανδρέα Συγγρού. Τρεις αίθουσες, το γραφείο και η είσοδος, με μαντρότοιχο γύρω-γύρω και υπόστεγο. Η λειτουργία του άρχισε το 1904 με δύο τάξεις. Από το 1918 λειτούργησε ως τριτάξιο αρρένων μέχρι το 1928 που συγχωνεύτηκε με το θηλέων (που λειτουργούσε σε ενοικιαζόμενο χώρο), σε ένα εξατάξιο μεικτό σχολείο.(Φ.Ε.Κ. της 29/3-1928). Το 1930-1931 έγινε επέκταση του κτιρίου με προσθήκη δύο ακόμα αιθουσών δεξιά και αριστερά των υπαρχουσών. Το έτος αυτό ιδρύθηκε το 2ο Δημοτικό Σχολείο και έτσι το υπάρχον μετονομάστηκε σε 1ο Δημοτικό Σχολείο Ασπροπύργου από Δημοτικό Σχολείο που ήταν η ως τότε ονομασία του. Σταδιακά ιδρύθηκαν και άλλα δημοτικά σχολεία, ώστε να φτάσουμε στα εξής έντεκα: 1ο, 2ο, 3ο, 4ο στο κέντρο, 5ο στην Παραλία, 6ο στα Νεόκτιστα, 7ο στη Νέα Ζωή, 8ο στη Φούσα, 9ο στη Γκορυτσά,10ο στο Ψάρι και 11ο στο Ρουπάκι.

Πηγές

Ιστοσελίδα Δήμου Ασπροπύργου https://www.dimosaspropyrgou.gr/ Ιστοσελίδα του Πνευματικού Κέντρου https://www.pkda.gr/ Αρχειοθετήθηκε 2020-01-26 στο Wayback Machine. Φωτογραφικό Αρχείο Τμήματος Παραδοσιακών Χορών του Πνευματικού Κέντρου http://photoarxeiopkda.weebly.com/ Λεύκωμα για την Ιστορία της πόλης του Ασπροπύργου «Όψεις της Ιστορίας της Πόλης και του Δήμου» Δημήτρης Καλλιέρης "Το χωριό μας" Τόμος Πρώτος. Το κατεβάζετε πατώντας εδώ Δημήτρης Καλλιέρης "Το χωριό μας" Τόμος Δεύτερος. Το κατεβάζετε πατώντας εδώ Δημήτρης Καλλιέρης "Στο δρόμο προς την Εθνεγερσία". Το κατεβάζετε πατώντας εδώ

Δείτε ακόμα

Σιδηροδρομικός Σταθμός Ασπροπύργου

Παραπομπές