Ο Δήμος Διονύσου είναι δήμος της Περιφερειακής ενότητας Βόρειας Αττικής και συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης, αποτελούμενος από το Κρυονέρι, την Άνοιξη, τη Δροσιά, τη Σταμάτα, τη Ροδόπολη, το Διόνυσο και τον Άγιο Στέφανο ο οποίος αποτελεί έδρα αυτού. Η έκταση του νέου δήμου είναι 68,66 τ.χλμ. και ο πληθυσμός του ανέρχεται σε 40.193 μόνιμους κατοίκους, σύμφωνα με την Απογραφή του 2011 (από 32.986 κατοίκους που είχε το 2001).

Διαίρεση

Ο δήμος διαιρείται σε επτά δημοτικές ενότητες, οι οποίες αντιστοιχούν στους καταργημένους δήμους και κοινότητες. Αναλυτικότερα, η διαίρεση του δήμου έχει ως εξής:

Ιστορικά

Στην απογραφή του 1928 για πρώτη φορά εμφανίζονται οι συνοικισμοί Άγιος Στέφανος (334 κατ.) και Νέα Ζώργιανη (303 κατ.), οι οποίοι καταγράφονται χωριστά από το Μπουγιάτι (147 κατ.) και ανήκουν στην Κοινότητα Αφιδνών. Στις 24-4-1937 δημοσιεύεται το ΒΔ «Περί εγκρίσεως ρυμοτομίας και οριστικής διανομής του Συνοικισμού Νέας Ζώργιανης (Αττικής)» και στις 8-8-1937 το ΒΔ «Περί εγκρίσεως ρυμοτομίας και οριστικής διανομής του Συνοικισμού Άγιος Στέφανος Αττικής», τα οποία προσυπογράφονται από τον Υπουργό Γεωργίας. Οι δύο αυτοί συνοικισμοί μαζί με το Μπογιάτι αποτέλεσαν την «Κοινότητα Οίου». Η πρώτη φορά που εμφανίζεται οικισμός σε χάρτη, με την ονομασία «Μπογιάτι», στη θέση που συμπίπτει με τη σημερινή θέση του Αγ. Στεφάνου, είναι στο χάρτη της ΓΥΣ του 1928 στο φύλλο Σταμάτα, κλίμακας 1:20000. Ο Προσφυγικός Συνοικισμός Αγ. Στεφάνου και η Νέα Ζώργιανη προήλθαν από διανομές στο αγρόκτημα Μπογιατίου. Για τον λόγο αυτό άλλωστε χαρακτηρίζονται ως «διανομές Μπογιατίου». Την αρχική διανομή του 1926 ακολούθησε η διανομή του 1929, που συμπληρώθηκε το 1936. Από την αρχική διανομή δημιουργήθηκαν ο Προσφυγικός Οικισμός Αγίου Στεφάνου και η Νέα Ζώργιανη.

Στον άτλαντα της Γενικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδας που αποτυπώνει τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας κατά την 31-12-1948, εμφανίζονται σε διαφορετικές θέσεις ο `Αγ. Στέφανος και το Παλαιό Μπογιάτιο, το οποίο ανήκει διοικητικά στην Κοινότητα Αγ. Στεφάνου. Σε ειδική έκδοση της ΚΕΔΚΕ, «Στοιχεία συστάσεως και εξελίξεως των Δήμων και Κοινοτήτων», τόμος Ε’, έκδοσης 1962, αναφέρεται ότι ο Άγιος Στέφανος αναγνωρίστηκε σαν Κοινότητα με ΒΔ στις 24-6-1929 ΦΕΚ Α’ 217/1929 και ότι προήλθε από την Κοινότητα Αφιδνών με την ένωση των συνοικισμών Αγ. Στεφάνου και Νέας Ζώργιανης. Ο συνοικισμός «Παλαιόν Μπογιάτιον», η θέση του οποίου συμπίπτει με τη θέση του οικισμού «Μπουγιάτι» όπως σημειώνεται στον χάρτη του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου και στον χάρτη του Εκδοτικού Οίκου Ελευθερουδάκη, αποσπάσθηκε από την Κοινότητα Αφιδνών με ΒΔ στις 21-8-1939 ΦΕΚ Α’ 388/1939. Ο οικισμός αυτός αποσπάσθηκε εκ νέου με ΒΔ στις 27-2-1953 ΦΕΚ Α’ 56/1953 και αποτέλεσε αυτοτελή κοινότητα (σημερινή Άνοιξη).

Η περιοχή στη σύγχρονη ιστορία της πρωτοκατοικείται γύρω στις αρχές του 20ού αιώνα ως αγροικία της Κοινότητος Σταμάτας με την ονομασία Ροδόπολη, ενώ γνωρίζει μαζικό εποικισμό το 1926 από πρόσφυγες του Πόντου της Μικράς Ασίας οι οποίοι δεν έγιναν αποδεκτοί από άλλες περιοχές της Αθήνας και του Πειραιά. Στα προσεχή χρόνια συγκροτείται ο οικισμός Ρωσσοχώρι και αναπτύσσεται στα πρότυπα της αγροτικής παραγωγής, αλλά το εμπορικό πνεύμα των μικρασιατών επιδρά καταλυτικά στην αναπτυξιακή πορεία της περιοχής. Το 1947 ο οικισμός Ρωσσοχώρι μετονομάζεται σε Δροσιά Το 1950 αποσπάται από τη Σταμάτα και αναγνωρίζεται ως αυτόνομη κοινότητα της Ανατολικής Αττικής, ενώ 2 μόλις χρόνια αργότερα υλοποιείται το σχέδιο πόλεως. Έπειτα από μια ιστορική πορεία 57 ετών, εφάπτεται του επεκτεινόμενου πολεοδομικού συγκροτήματος και αναγνωρίζεται το 2007 ως Δήμος Δροσιάς, ξεπερνώντας τους 5.000 κατοίκους. Η Άνοιξη στο παρελθόν ονομαζόταν Μπογιάτι. Μετά την ανοικοδόμηση του γειτονικού Αγίου Στεφάνου ο οποίος ονομάστηκε αρχικά Νέο Μπογιάτι η Άνοιξη ονομάστηκε Παλαιό Μπογιάτι για να διαφοροποιείται από τον γειτονικό της οικισμό. Το όνομα Παλαιό Μπογιάτι διατηρήθηκε μέχρι το 1954 οπότε ο οικισμός μετονομάστηκε σε Άνοιξη. Η ιστορία του σύγχρονου οικισμού του Κρυονερίου ξεκινάει το 1923 μετά τη μικρασιατική καταστροφή, όταν οι εκδιωχθέντες της Ιωνίας κληρώνονται ως δικαιούχοι 50 κατοικιών του νεοσύστατου οικισμού «Μπάφι» των Αχαρνών. Τα διοικητικά του όρια εκτείνονται σε 3.000 στρέμματα και οι κάτοικοι ασχολούνταν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.

Το 1947 η περιοχή αναγνωρίζεται ως Κοινότητα Κρυονερίου της Ανατολικής Αττικής έπειτα από την απόσχισή της από τις Αχαρνές και έκτοτε διανύει μια φιλήσυχη πορεία έως τη δύση του 20ου αιώνα, οπότε και εφάπτεται σταδιακά του επεκτειθέντος πολεοδομικού συγκροτήματος των Αθηνών. Τα διοικητικά όρια της σύγχρονης κοινότητας εκτείνονται από τις πηγές του Κηφισού μέχρι τις δασόφυτες εκτάσεις της Πάρνηθας και τα διόδια των Αφιδνών, σε απόσταση 24 χιλιομέτρων περίπου βορειοανατολικά του κέντρου των Αθηνών και μόλις 1 χιλιόμετρο δυτικά της πόλης του Αγίου Στεφάνου. Απλώνεται σε έκταση 4.531 στρεμμάτων στα οποία κατοικούν σύμφωνα με την απογραφή του 2001 2.721 κάτοικοι, ήτοι 601 κάτοικοι/χμ2. Η μεγαλύτερη πληθυσμιακή αύξηση παρατηρείται κατά τη δεκαετία του '90 ύψους 115,78% οπότε και διπλασιάζεται ο πληθυσμός. Η κοινότητα έχει καταθέσει στην Αθήνα το πολεοδομικό σχέδιο του Κρυονερίου προς έγκριση και υλοποίηση. Στα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της περιοχής συγκαταλέγεται η βιοποικιλότητα με υπεραιωνόβια δένδρα και πλούσια πανίδα. Το υγρό στοιχείο είναι οικείο καθώς ο Κηφισός διακλαδίζεται σε μικρά και μεγάλα ρέματα που δροσίζουν την εύφορη γη του οικισμού, ενώ το μεγάλο Ρέμα του Κρυονερίου διαχωρίζει τον οικιστικό ιστό από τη βιομηχανική ζώνη της πόλεως. Άξια αναφοράς είναι και η αρχιτεκτονική που φαίνεται να διαφοροποιείται από τις τάσεις των Αθηνών και των προαστίων της. Το κέντρο του οικισμού εντοπίζεται στην Πλατεία της Μικράς Ασίας, ενώ δημοφιλές σημείο εστίασης κατοίκων και επισκεπτών αποτελεί το Άλσος της Αγίας Άννης όπου διοργανώνονται οι πολιτιστικές εκδηλώσεις της μικρής πόλης.

Η ιστορία του Διόνυσου ανάγεται σε πολλά χρόνια πριν, λόγω του γειτονικού ομώνυμου λατομείου στη σημερινή συνοικία της Ραπεντώσας. Είναι γνωστό πως το Πεντελικό όρος ήταν πλούσιο σε λευκό μάρμαρο. Εκεί έφτανε και ο πρώτος αστικός σιδηρόδρομος ("Θηρίο") με τα βαγόνια του από την Κηφισιά, μέχρι πριν από 50 χρόνια που καταργήθηκε η διαδρομή αυτή. Σήμερα, η περιοχή υπάγεται διοικητικά στην Ανατολική Αττική, ενώ στα όρια της κοινότητας εντάσσεται και η γειτονική συνοικία στα ανατολικά της Εκάλης, Αναγέννηση. Μέσω δε της λεωφόρου Διονύσου επικοινωνεί γύρω από το Πεντελικό όρος με τους ανατολικούς παραθαλάσσιους δήμους του Μαραθώνα και της Νέας Μάκρης. Ο Διόνυσος ήταν οικισμός της κοινότητας Σταμάτας ως το 1975, οπότε αποσπάστηκε και έγινε οικισμός της κοινότητας Μπάλας - νυν Ροδόπολης. Το 1979 αναγνωρίστηκε ως αυτοτελής κοινότητα. Στον Διόνυσο βρίσκεται ακόμα το γνωστό και πανέμορφο βουνό Διονυσοβούνι, με πλούσια χλωρίδα και πανίδα. Ο οικισμός της Σταμάτας ανήκε μέχρι το 1912 στον τότε διευρυμένο δήμο Μαραθώνος. Με την εφαρμογή της τότε διοικητικής διαίρεσης με την οποία καταργήθηκαν οι περισσότεροι διευρυμένοι δήμοι, η Σταμάτα εντάχθηκε στην νεοσύστατη κοινότητα Μαραθώνος στην οποία παρέμεινε μέχρι το 1929. Την χρονιά αυτή η Σταμάτα αποσπάστηκε από την κοινότητα Μαραθώνος και αποτέλεσε έδρα ξεχωριστής κοινότητας στην οποία εντάχθηκαν επίσης οι οικισμοί Διόνυσος, Μπάλα (Ροδόπολη) και Ρωσσοχώρι (Δροσιά). Τα επόμενα χρόνια η έκταση της κοινότητας περιορίστηκε. Το 1950 η Δροσιά αποσπάστηκε σχηματίζοντας νέα κοινότητα, το 1965 αποσπάστηκε η Μπάλα σχηματίζοντας την κοινότητα Μπάλας (μετέπειτα κοινότητα Ροδόπολης) ενώ το 1974 ο Διόνυσος αποσπάστηκε από την κοινότητα και εντάχθηκε στην κοινότητα Μπάλας. Στη συνέχεια η κοινότητα Σταμάτας αμετάβλητη μέχρι το τέλος του 2010 οπότε και θα καταργηθεί και θα ενταχθεί στον νεοσύστατο Δήμο Διονύσου.

Η ιστορική εξέλιξη της Ροδοπόλεως είναι στενά συνδεδεμένη με την ανάπτυξη της αγροτικής Κοινότητος Σταμάτας που στήνεται στους πρόποδες του πεντελικού, στο σταυροδρόμι μεταξύ του λεκανοπεδίου της Αθήνας και της πεδιάδας του Μαραθώνα. Σύμφωνα δε με την ελληνική μυθολογία, αυτή τη διαδρομή διένυσε ο Θησέας, βασιλιάς των Αθηνών, προς το Μαραθώνα και στο όνομα αυτού τιμήθηκε η κομβική Λεωφόρος Θησέως στην περιοχή της Εκάλης, που σύμφωνα με τον ίδιο μύθο πήρε την ονομασία της από τη γριούλα που φιλοξένησε το Θησέα στην καλύβα της κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του. Την εποχή που η Αθήνα αρχίζει να έλκει το οικιστικό ενδιαφέρον των Ελλήνων, ο Μαραθώνας αναπτύσσεται στα πρότυπα ενός αγροτικού προσανατολισμού. Η προικισμένη πεδιάδα με το χαρακτηριστικό κοκκινόχωμα που βρέχεται από τον κόλπο του Μαραθώνος και περιβάλλεται από τις ορεινές απολήξεις του πεντελικού όρους υπόσχεται μια διαρκή πηγή παραγωγής ποιοτικών μεσογειακών προϊόντων (π.χ. ελαιόλαδο, οπωροκηπευτικά κ.α.) για τους κατοίκους του. Στην πεδιάδα εκτείνονται τα αμέτρητα αγροτικά κτήματα, ενώ πολλοί κάτοικοι αξιοποιούν τους δασόφυτους πρόποδες του όρους για να βοσκήσουν τα κοπάδια τους. Οι Σαρακατσαναίοι βοσκοί διαβιούν στο βουνό, ενώ πολλοί Μαραθωνείς αγοράζουν φθηνές εκτάσεις γύρω από το όρος, όπου στήνονται μικροί διάσπαρτοι οικισμοί. Διανύουν δε μεγάλες αποστάσεις για την πρόσβαση στα κτήματά τους όταν είναι η περίοδος της ελιάς. Οι οικισμοί αυτοί έλκουν σταδιακά το ενδιαφέρον παραθεριστών που αναζητούν το δροσερό κλίμα του πεντελικού όταν η Αθήνα αποσπάται από την Αττικοβοιωτία και υπόκειται σε μαζικό εποικισμό. Ένας από αυτούς τους οικισμούς είναι και η Σταμάτα που επίσης λαμβάνει αγροτικό χαρακτήρα.

Κοινοτάρχες

Η Κοινότητα Διονύσου συστάθηκε το 1979 και αναγνωρίστηκε σε δήμο το 2006.

1983-1986 Ευστράτιος Καρράς 1987-2006 Σωτήριος Σακελλαρίου

Δήμαρχοι

2007-2010 Σπυρίδων Δαρδαμάνης 2011-2014 Ιωάννης Καλαφατέλης 2014-2019 Διονύσιος Ζαμάνης 2019- Ιωάννης Καλαφατέλης Πηγή: ΕΕΤΑΑ

Παραπομπές

Πηγές

Πρόγραμμα Καλλικράτης - ΦΕΚ Α87 της 07/06/2010 Απόφαση 45892 του Υπ. Εσωτερικών, Αποκέντρωσης & Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης - ΦΕΚ Β1292 της 11/08/2010 Υπουργείο Εσωτερικών, σχέδιο Καλλικράτης