Πληροφορίες
Η Σταμάτα είναι δημοτική κοινότητα του Δήμου Διονύσου στην Βόρεια Αττική, μαζί με τον Άγιο Στέφανο, τη Δροσιά Διονύσου, το Διόνυσο, την Άνοιξη, τη Ροδόπολη Διονύσου και το Κρυονέρι. Ανήκει στο πολεοδομικό συγκρότημα Αθηνών και έχει πληθυσμό 2.906 άτομα (απογραφή 2011) και έκταση 18,950 τ.χμ. Περιβάλλεται από το καταπράσινο τοπίο του Πεντελικού όρους, ενώ ορισμένες γνωστές συνοικίες της περιοχής είναι η Αμυγδαλέζα, ο Εύξεινος Πόντος και η Προκόνησος. Βρίσκεται 4 χιλιόμετρα νότια της Λίμνης του Μαραθώνα, στις βόρειες πλαγιές του Πεντελικού όρους, σε υψόμετρο 370. Ο οικισμός Ραπεντώσα εκτείνεται νότια της Σταμάτας, σε ορεινή περιοχή, πάνω στο δρόμο Εκάλης-Νέας Μάκρης. Όταν η κοινότητα πρωτοκατοικήθηκε είχε αγροτικό χαρακτήρα και μόλις τα τελευταία χρόνια, με την ολοένα αυξανόμενη οικιστική ζήτηση στην Αττική, άρχισε σιγά σιγά να αποκτά οικιστικό χαρακτήρα. Η περιοχή της κοινότητας είναι κατάφυτη και αποτελεί σημαντικό τόπο παραθερισμού για τους κατοίκους της πρωτεύουσας. Κάτοικοι στις προηγούμενες απογραφές: 347 (1971), 664 (1981), της κοινότητας 689 (1981), 1635 (1991), 2475 (2001). Στο λόφο Μυγδαλέζας έχουν ανακαλυφθεί ερείπια τρίκλιτης παλαιοχριστιανικής βασιλικής που χρονολογείται από τον 5ο-6ο αιώνα μ.Χ. Η Μυγδαλέζα αποτελεί συνοικισμό που δημιουργήθηκε από Μικρασιάτες πρόσφυγες μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την Ανταλλαγή πληθυσμών. Η Σταμάτα συνορεύει με την Ροδόπολη, την Δροσιά, την Άνοιξη, τον Άγιο Στέφανο, τον Μαραθώνα και το Καπανδρίτι.
Ονομασία
Ένας λαϊκός θρύλoς παλαιότερων εποχών τον οποίον κατέγραψε τον 19ο αιώνα ο Ανδρέας Καρκαβίτσας και αργότερα ο Λίνος Πολίτης αποδίδει την ονομασία της Σταμάτας στην ιστορική πεζοπορία του Φειδιππίδη μετά τη Μάχη του Μαραθώνα. Σύμφωνα με τον θρύλo κάποιες γυναίκες ζήτησαν από τον Φειδιππίδη να «σταματήσει» για να μάθουν την έκβαση της μάχης στην περιοχή της σημερινής Σταμάτας, ενώ στο Ψυχικό παραλίγο να ξεψυχήσει από τη κόπωση.
Διοικητικές μεταβολές
Ο οικισμός της Σταμάτας ανήκε μέχρι το 1912 στον τότε διευρυμένο δήμο Μαραθώνος. Με την εφαρμογή της τότε διοικητικής διαίρεσης με την οποία καταργήθηκαν οι περισσότεροι διευρυμένοι δήμοι, η Σταμάτα εντάχθηκε στην νεοσύστατη κοινότητα Μαραθώνος στην οποία παρέμεινε μέχρι το 1929. Την χρονιά αυτή η Σταμάτα αποσπάστηκε από την κοινότητα Μαραθώνος και αποτέλεσε έδρα ξεχωριστής κοινότητας στην οποία εντάχθηκαν επίσης οι οικισμοί Διόνυσος, Μπάλα (Ροδόπολη) και Ρωσσοχώρι (Δροσιά). Τα επόμενα χρόνια η έκταση της κοινότητας περιορίστηκε. Το 1950 η Δροσιά αποσπάστηκε σχηματίζοντας νέα κοινότητα, το 1965 αποσπάστηκε η Μπάλα σχηματίζοντας την κοινότητα Μπάλας (μετέπειτα κοινότητα Ροδόπολης) ενώ το 1974 ο Διόνυσος αποσπάστηκε από την κοινότητα και εντάχθηκε στην κοινότητα Μπάλας. Στη συνέχεια η κοινότητα Σταμάτας αμετάβλητη μέχρι το τέλος του 2010 οπότε και θα καταργηθεί και θα ενταχθεί στον νεοσύστατο δήμο Διονύσου
