Η Αίγινα είναι νησί του Σαρωνικού Κόλπου, ενώ την ίδια ονομασία έχει η πρωτεύουσα και κύριος λιμένας του νησιού. Κατά την αρχαιότητα αποτελούσε εποικιστικό κέντρο Πελοποννησίων, Αιγαιατών και Μυρμιδόνων. Αργότερα, συμμετείχε μαζί με άλλες ναυτικές πόλεις στον θεσμό της Αμφικτυονίας της Καλαυρίας, πήρε μέρος στη ναυμαχία της Σαλαμίνας και κατά την κλασική εποχή έγινε μέλος της Αχαϊκής Συμπολιτείας.

Γεωγραφία & κλίμα

Γενικά

Η Αίγινα βρίσκεται στο κέντρο του Σαρωνικού Κόλπου, περιβαλλόμενη από το Αγκίστρι, τα Μέθανα, την Τροιζήνα, τον Πόρο και της ακτές της ηπειρωτικής Αττικής. Με συνολικό εμβαδόν 82,63 τετραγωνικά χιλιόμετρα είναι το δεύτερο μεγαλύτερο νησί του Αργοσαρωνικού. Το μήκος των ακτών της είναι 57 χλμ. και έχει σχήμα σχεδόν ισόπλευρου τριγώνου. Το ΒΑ άκρο της απέχει 10,5 ναυτικά μίλια από το στόμιο του λιμένα Πειραιώς, το ΒΔ απέχει 12 ναυτικά μίλια από το Τραχήλι της Επιδαύρου και το Ν άκρο της απέχει 9 ναυτικά μίλια από τη βόρεια είσοδο του Πόρου. Το έδαφός της είναι κυρίως ηφαιστειογενές, με τις βόρειες περιοχές να αποτελούνται από ιζηματογενή πετρώματα και τις νότιες από εκρηξιγενή. Αποτελείται από χαμηλούς λόφους και κάποιες πεδινές εκτάσεις. Το ψηλότερο βουνό του νησιού είναι το Όρος με ύψος 532 μέτρα, ενώ δεν έχει ποτάμια και γενικά τρεχούμενο νερό. Η πανίδα του νησιού αποτελείται από τρυγόνια, λαγούς, αγριοκούνελα και αλεπούδες, ενώ η χλωρίδα από αγριελιές, πουρνάρια, φρύγανα, ράμνους και φιλίκια. Το κλίμα είναι μεσογειακό και ξηρό με περιορισμένες βροχοπτώσεις.

Ακτογραφία

Ξεκινώντας από τη ΒΔ άκρη του νησιού, το ακρωτήρι Πλακάκια ή Αγίων Αποστόλων και πλέοντας ανατολικά, συναντάμε: το ακρωτήρι Λιβάδια και τον ομώνυμο όρμο, όπου υπάρχουν ίχνη αρχαίου μώλου˙ το ακρωτήρι Τσερατσίνι στο άκρο της μικρής χερσονήσου Φούρνοι, όπου έχουν ανευρεθεί ίχνη χαλκού, πιθανόν από αρχαία χυτήρια˙ τη Σουβάλα με τον ομώνυμο όρμο και τη μικρή χερσόνησο Θέρμα με λουτροπηγές˙ το ακρωτήρι Καλλιόπη, τον μικρό κόλπο της Βαγίας, το ακρωτήρι Μαυρομούτσουνο, τον πορθμό της νήσου Νησίδας (η οποία, άλλοτε, ήταν ενωμένη με την Αίγινα ) και τέλος το ακρωτήρι Τούρλος, που σημαδεύει το ΒΑ άκρο της Αίγινας. Κατόπιν, ακολουθώντας νότια πορεία συναντάμε τα πολύ μικρά Ακόνησα, το ακρωτήρι Κάβος και τον μεγάλο όρμο της Αγίας Μαρίνας που προστατεύεται από τους βορείους ανέμους˙ τα ακρωτήρια Κυρ-Αννίτσα, Πενήντα Βράχια και Πηνελόπη˙ τους όρμους Πόντζα και Πόρτες, την ανοιχτή εγκόλπωση Λειβαδάκι, τα ακρωτήρια Άγιος Αντώνιος και Μάντης και τον όρμο Κήπος˙ κατόπιν περνάμε τον όρμο Λιγέα για να καταλήξουμε στο ακρωτήρι Πύργος, το νοτιότερο άκρο της Αίγινας. Στρεφόμενοι ΒΔ συναντάμε τους όρμους Κλήμα, Λουριώτης και Σάρπα και, με Β κατεύθυνση, περνάμε από τον πορθμό του νησιού Μονή, με το νησί αριστερά και το ακρωτήρι Πέρδικα με τον μεγάλο ομώνυμο οικισμό στα δεξιά, και τους όρμους Καρεώτη και Προφήτη Ηλία. Τέλος, περνάμε τον μεγάλο όρμο Μαραθώνα που δεσπόζει στη δυτική πλευρά του νησιού, τον μικρό κάβο Παλαιόπυργος ή Αώνη και φτάνουμε στην πόλη της Αίγινας και το λιμάνι της˙ ακολουθεί το ακρωτήριο Κολώνα με τα σημαντικά αρχαία που υπάρχουν εκεί, για να καταλήξουμε στο ακρωτήρι Πλακάκια.

Ανάγλυφο

Η Αίγινα δεν έχει ψηλά βουνά, με ψηλότερο το Όρος (Πανελλήνιον κατά τον Παυσανία) και την κορυφή Προφήτης Ηλίας στα 532 μ. Συνέχεια του Όρους, θεωρούνται οι κορυφές Νικολάκι (451 μ.) και Πλατυβούνι (442 μ.) στα βόρεια του Προφήτη Ηλία. Άλλες κορυφές είναι: η Μεγάλη Κορυφή (311 μ.) στο ΝΑ άκρο της Αίγινας, το Βουνό του Δένδρου (306 μ.), η Δραγονέρα (275 μ.), Εκτός από αυτά τα βουνά υπάρχουν και μεμονωμένοι χαμηλοί λόφοι, με κυριότερους του Κουταλού, Μουντή, Φωκίτσα, Νησίδα Βίγλα, Βωβού, Άγιος Δημήτριος.

Γεωλογικό ιστορικό

Πετρώματα

Γενικά, στη γεωλογική δόμηση της Αίγινας συμμετέχουν, κατά σειρά αρχαιότητας:

Ασβεστόλιθοι της κρητιδικής περιόδου του μεσοζωικού αιώνα, κυρίως στο ΒΑ κομμάτι του νησιού και στα νησιά Μονή, Μετώπη, Αγκίστρι και Θορούσσα που περιβάλλουν την Αίγινα. Ασβεστόλιθοι και μάργες της τριτογενούς περιόδου του καινοζωικού αιώνα, κυρίως στο ΒΔ άκρο του νησιού Ηφαιστειογενή πετρώματα (ανδεσίτες, δακίτες και τόφφοι) που κυριαρχούν σε όλο το νησί, κυρίως όμως στο κεντρικό και νότιο τμήμα. Στην ουσία, αυτά τα πετρώματα είναι στερεοποιημένη λάβα από το ηφαίστειο της Αίγινας, που ανήκει στο τόξο ηφαιστείων του νοτίου Αιγαίου (ανώτερη πλειόκαινη υποδιάπλαση του καινοζωικού αιώνα). Όπως προαναφέρθηκε, το μεγαλύτερο μέρος του νησιού κυριαρχείται από ηφαιστειακά πετρώματα. Ωστόσο, το πτυχωμένο υπόβαθρο του νησιού αποτελείται από ασβεστιτικούς σχιστόλιθους, μαργαϊκούς ασβεστόλιθους και σχιστοψαμμίτες του Κατώτερου Κρητιδικού, πετρώματα διακριτά στο βόρειο τμήμα της Αίγινας. Πάνω τους επικάθονται απολιθωματοφόρα νεογενή ιζήματα, δηλαδή τα υποκείμενα πετρώματα των ηφαιστιτών. Μάργες κυριαρχούν στην περιοχή της Αγίας Μαρίνας, ανάμεσα στις λάβες της πρώτης ηφαιστειακής περιόδου και κάτω από τις λάβες της δεύτερης ηφαιστειακής περιόδου.

Θερμές πηγές

Η Αίγινα διαθέτει θερμές πηγές στο βόρειο τμήμα της, γνωστές για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες. Οι κυριότερες βρίσκονται στην περιοχή του Κακοπέρατου και περιέχουν υδρόθειο. Τα ερείπια των ανασκαφών έχουν καταδείξει ότι ήσαν σε χρήση στην αρχαιότητα και τους μέσους χρόνους. Άλλες πηγές υπάρχουν και στη θέση Θέρμα της Σουβάλας, πλούσιες σε αλάτι.

Υδρολογία

Η Αίγινα δεν έχει ποτάμια, αλλά μόνο κάποιους χειμάρρους, ξερούς το καλοκαίρι και με ορμητικά νερά τον χειμώνα. Σημαντικότεροι είναι: του Αγίου Γεωργίου, ο Μαυράγγελος, ο Κορένης, ο Βάγιας, της Σκοτεινής (όπου οι αρχαιολόγοι τοποθετούν τον αρχαίο Ασωπό) και του Μαραθώνα.

Ιστορική Εξέλιξη

Μυθολογία

Σύμφωνα με τη μυθολογία η Αίγινα οφείλει την ονομασία της σε μια νύμφη, την κόρη του ποτάμιου θεού Ασωπού Αίγινα, την οποία ερωτεύτηκε ο Δίας και την απήγαγε στο νησί Οινώνη που μετονομάστηκε σε Αίγινα. Από την ένωση της Αίγινας με τον Δία γεννήθηκε ο Αιακός, ο οποίος έγινε ο πρώτος βασιλιάς της Αίγινας. Αργότερα, ο Αιακός έγινε ένας από τους κριτές στον Κάτω Κόσμο και κατείχε τα κλειδιά του Άδη, επειδή είχε τη φήμη ότι ήταν πολύ δίκαιος. Επειδή το νησί δεν κατοικούνταν όταν πήγε εκεί ο Αιακός, ο Δίας μεταμόρφωσε τα μυρμήγκια του σε ανθρώπους, οι οποίοι έγιναν οι πρώτοι του κάτοικοι. Στο ποιητικό έργο Μεταμορφώσεις του Οβιδίου, αναφέρεται μια παραλλαγή του μύθου, σύμφωνα με την οποία η Ήρα ζήλεψε την Αίγινα τόσο, που έστειλε στο νησί, που κατοικούνταν από πριν, έναν μεγάλο λοιμό ή έναν τρομερό δράκο εξαφανίζοντας όλο τον πληθυσμό. Τότε, παρενέβη ο Δίας και μεταμόρφωσε τα μυρμήγκια σε ανθρώπους, ώστε να ξανακατοικηθεί το νησί.

Κατά την αρχαιότητα

Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο η Αίγινα υπήρξε αποικία της Επιδαύρου. Η στρατηγική της θέση κατά την αρχαιότητα φαίνεται ότι ήταν ο λόγος που κατοικήθηκε πριν από το 3.500 π.Χ. Στην περιοχή Κολώνα, πάνω σε χαμηλό λόφο, έχει εντοπιστεί οικισμός της πρωτοελλαδικής εποχής (περίπου 2500-1600 π.Χ.). Ανάμεσα στα ευρήματα ξεχωρίζουν τα διοικητικά κτίρια, όπως η οικία στον Βράχο και η λίγο μεταγενέστερη Λευκή Οικία. Στη συνέχεια, περί το 2200-2050 π.Χ. ο οικισμός επεκτείνεται με περίκεντρο τρόπο και οχυρώνεται. Σε ανασκαφές που έχουν γίνει, έχουν βρεθεί μινωικά κεραμικά του 2000 π.Χ. περίπου, όπως και κοσμήματα από χρυσό που ανήκουν στην ύστερη περίοδο της μυκηναϊκής τέχνης, τα οποία συνηγορούν στην εκδοχή της διατήρησης του μυκηναϊκού πολιτισμού για μερικές γενιές μετά την κάθοδο των Δωριέων, οι οποίοι φαίνεται να κατέκτησαν το νησί περί το 950 π.Χ.

Τον 7ο αιώνα π.Χ. η Αίγινα συμμετείχε στην πολιτική ομοσπονδία υπό την ονομασία Αμφικτιονία της Καλαυρίας μαζί με την Αθήνα, τον βοιωτικό Ορχομενό, την Τροιζήνα, την Ερμιόνη, τη Ναυπλία και την Πρασίη, με σκοπό την πάταξη της ακμάζουσας πειρατείας στο Αιγαίο, λόγω της παρακμής των Μυκηναίων. Κατά την αρχαϊκή εποχή (734 - 459 π.Χ.) η Αίγινα γνώρισε μεγάλη ακμή εξελισσόμενη σε σημαντική ναυτική και εμπορική δύναμη της εποχής αναπτύσσοντας εξαγωγικό εμπόριο πήλινων αγγείων και αρωμάτων εγχώριας παραγωγής. Οι Αιγινήτες υπήρξαν οι πρώτοι που έκοψαν ασημένια νομίσματα στον ελλαδικό χώρο, λίγες δεκαετίες μετά την επινόηση του νομίσματος από τους Λυδούς. Να σημειωθεί ότι οι Αιγινήτες είχαν σημαντικά συμφέροντα στον Ελλήσποντο ενώ ήταν μέτοχοι στον εμπορικό σταθμό της αιγυπτιακής πόλης Ναυκράτιδος. Η ναυτική πρωτοκαθεδρία της Αίγινας και η εδραίωση της ολιγαρχικής παράταξης στην εξουσία αποτελούσε εμπόδιο στις επιδιώξεις της Αθήνας με αποτέλεσμα ήδη από τα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ. να παρατηρείται ένταση στις σχέσεις μεταξύ τους. Αν και κατά τους Μηδικούς Πολέμους είχαν υποστηρίξει τον Δαρείο, στους Περσικούς Πολέμους συνασπίστηκαν με τις υπόλοιπες ελληνικές πόλεις λαμβάνοντας μαζί με τους Αθηναίους τα πρωτεία. Μετά το τέλος του πολέμου η Αίγινα συνασπίστηκε με την Σπάρτη και την Κόρινθο με αποτέλεσμα να επέλθει οριστική σύγκρουση με την Αθήνα, η οποία και επιτέθηκε στα 458 π.Χ. εναντίον της Αίγινας. Στη ναυμαχία που ακολούθησε οι Αιγινήτες ηττήθηκαν και η πρωτεύουσά τους καταλήφθηκε. Απότοκος της ήττας ήταν το γκρέμισμα των τειχών της πόλης, η παράδοση των πλοίων και η επιβολή φόρου υποτέλειας. Κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο (431 - 404 π.Χ) οι Αιγινήτες εκδιώχθηκαν στην Πελοπόννησο για να επιστρέψουν μόνο μετά το τέλος του πολέμου. Στα χρόνια που ακολούθησαν, η Αίγινα απώλεσε κάθε αίγλη της καταλήγοντας διαδοχικά στους Αιτωλούς, τους Περγαμηνούς και τους Ρωμαίους. Σύμφωνα με τον Παυσανία, που πέρασε από το νησί το 150 μ.Χ., στην Αίγινα δεν υπήρχε τίποτα αξιόλογο ενώ το ιστορικό λιμάνι του είχε παραχωθεί εντελώς.

Βυζαντινοί και Νεότεροι χρόνοι

Λόγω των επιδρομών των Γότθων και των Ερούλων στη Στερεά Ελλάδα και την Πελοπόννησο, μεγάλοι πληθυσμοί μετακινήθηκαν στην Αίγινα, η οποία γνώρισε μια δεύτερη ακμή. Κατά τον 10ο αιώνα οι επιδρομές των πειρατών ανάγκασαν έναν μέρος των κατοίκων να μεταναστεύσει ενώ τότε πραγματοποιήθηκε και η μεταφορά της πρωτεύουσας στην ενδοχώρα και συγκεκριμένα στην Παλιαχώρα. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 12ου αιώνος, όταν η πειρατεία γενικεύεται σε μεγάλο βαθμό, λόγω της αποφάσεως του Ιωάννου Β' Κομνηνού (κατόπιν εισηγήσεως προς αυτόν του «Ιωάννου του εκ Προύτζης») να διακόψει τα κονδύλια προς το ναυτικό, η Αίγινα γίνεται βασικό ορμητήριο των πειρατών, ιδίως για τις επιθέσεις τους προς την Αττική, τους κατοίκους της οποίας τρομοκρατούν αρπάζοντας υλικά αγαθά, ζώα, ανθρώπους για σκλάβους ή για λύτρα, και βεβαίως σκοτώνουν πολλούς κατοίκους συχνά με βασανιστικό τρόπο ή απλώς τους ακρωτηριάζουν. Ο δε μητροπολίτης των Αθηνών Μιχαήλ Χωνιάτης, ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο χαρακτηρίζει την Αίγινα «φωλιά των πειρατών». Εν συνεχεία η Αίγινα υποτάχθηκε από τους Φράγκους (1204 - 1317), τους Καταλανούς (1451 - 1540), τους Ενετούς (1451 - 1540 & 1687 - 1715) και τους Οθωμανούς (1540 - 1687 & 1715 - 1821). Η σημαντικότερη όμως καταστροφή πραγματοποιήθηκε από τον Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα, ο οποίος λεηλάτησε την πρωτεύουσα και αιχμαλώτισε περί τους 4.000 με 7.000 χιλιάδες Αιγινήτες. Στο τέλος του 18ου αιώνα οι Αιγηνίτες εγκατέλειψαν την Παλιαχώρα και εγκαταστάθηκαν στη θέση της αρχαίας πόλης της Αίγινας.

Την περίοδο της επανάστασης στην Αίγινα κατέφυγαν χιλιάδες κάτοικοι της Στερεάς Ελλάδας, της Πελοποννήσου και του Ανατολικού Αιγαίου και ιδιαίτερα των περιοχών του Γαλαξειδίου, των Ψαρών και της Αθήνας. Υπολογίζεται ότι στην επανάσταση συμμετείχαν περίπου 400 Αιγινήτες. Την περίοδο 1826-1827 η ελληνική κυβέρνηση εγκαταστάθηκε στο νησί, αφού η ορισθείσα πρωτεύουσα πόλη του Ναυπλίου δεν παρείχε τότε την αναγκαία ασφάλεια. Το 1827 η Αίγινα ορίστηκε και επίσημα ως -προσωρινή- πρώτη πρωτεύουσα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, ιδιότητα που διατήρησε έως το 1829, με τη μεταφορά πλέον της πρωτεύουσας στο Ναύπλιο. Σύμφωνα με τον ιστορικό Εντγκάρ Κινέ (Edgar Quinet), την εποχή του Καποδίστρια ο πληθυσμός ανερχόταν στους δέκα χιλιάδες κατοίκους μαζί με τους πρόσφυγες (που έφτασαν να αποτελούν το 70% των κατοίκων), ενώ σύμφωνα με κυβερνητικές εκτιμήσεις ο πληθυσμός ανερχόταν σε σαράντα χιλιάδες. Τότε κατασκευάστηκαν τα κτίρια του Ορφανοτροφείου, στο οποίο στεγάστηκαν το αλληλοδιδακτικό σχολείο και το εθνικό τυπογραφείο, του αρχαιολογικού μουσείου, του κυβερνείου, στο οποίο στεγάστηκε η πρώτη βιβλιοθήκη της χώρας. Μετά τη μεταφορά της πρωτεύουσας η Αίγινα άρχισε να παρακμάζει, ενώ ο πληθυσμός της μειώθηκε κατά το ήμισυ. Επί δικτατορίας Ιωάννη Μεταξά είχε προβλεφθεί η κατασκευή ναυτικών οχυρών στην Πέρδικα και στον Τούρλο, τα οποία μαζί με το ναυτικό οχυρό των Φλεβών και τα πυροβολεία της Πούντας και του Κεράμου αποτέλεσαν το τμήμα της ελληνικής παράκτιας άμυνας, που έγινε γνωστή ως «Ναυτικά Οχυρά Σαρωνικού». Το 1940 το Πολεμικό Ναυτικό προχώρησε στην πόντιση ναρκών στις θαλάσσιες περιοχές Τούρλου - Φλεβών και Μονής Αιγίνης - Αγίου Γεωργίου Μεθάνων δημιουργώντας έτσι ένα προστατευμένο μέτωπο. Τον Απρίλιο του 1941 γερμανικά αεροπλάνα τύπου στούκας βομβάρδισαν τρεις φορές το νησί της Αίγινας καταστρέφοντας τους δύο λιμενοβραχίονες στο λιμάνι. Τον Μάιο του ίδιου έτους γερμανικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν τα οχυρά του Τούρλου και της Πέρδικας. Τον Ιανουάριο του 1942 το γερμανικό υποβρύχιο U 133 βυθίστηκε από νάρκη στα ανοιχτά του Τούρλου.

Πληθυσμός

Ο πληθυσμός της Αίγινας απο το 1879 μέχρι και το 1940 γνώρισε μεγάλη αύξηση με την εξαίρεση του 1920 και 1928 όπου υπήρξε στάσιμος. Το 1951 υπήρξε μεγάλη πτώση πληθυσμού ενώ απο τότε η Αίγινα έχει καταγράψει σημαντική πληθυσμιακή ανάπτυξη. Η Αίγινα κατέγραψε τον μεγαλύτερο πληθυσμό της το 2011 (13.056) και τον μικρότερο το 1879 (6.127). Η μεγαλύτερη αύξηση του πληθυσμού έγινε το 1889 και 1981 (16,5%) και η μικρότερη το 1961 (1,2%). Η μεγαλύτερη μείωση του πληθυσμού έγινε το 1951 (11,8%) και η μικρότερη το 1920 και 1991 (0,2%).

Αξιοθέατα

Το νησί παρουσιάζει σημαντικά αξιοθέατα όπως ο Ναός της Αφαίας, η Παλαιοχώρα (ο "νησιωτικός" Μυστράς), τα υπολείμματα του ναού του Ελλανίου Διός, ο προϊστορικός/ιστορικός οικισμός της Κολώνας, ο Πύργος του Μαρκέλλου, η Μητρόπολη, η Όμορφη Εκκλησιά, το Μουσείο του Καπράλου, το Λαογραφικό Μουσείο και το Αρχαιολογικό Μουσείο. Στην αυλή του αρχαιολογικού μουσείου βρίσκεται και το ψηφιδωτό της αρχαίας συναγωγής της Αίγινας που χρονολογείται από τον 4ο αιώνα μ.Χ. μέχρι τον 7ο αιώνα μ.Χ. Το ψηφιδωτό ανήκει σε συναγωγή σε σχήμα παραλληλόγραμμο με αψίδα στην ανατολική της πλευρά και είναι διακοσμημένο με γεωμετρικά μοτίβα. Πολύ γνωστές παραλίες του νησιού είναι ο Μαραθώνας, η Αγία Μαρίνα, η Πέρδικα και η Σουβάλα. Δημοφιλές τουριστικό κέντρο αποτελεί επίσης το επιβλητικό μοναστήρι του Αγίου Νεκταρίου μαζί με τον υπερμεγέθη ιερό ναό, καθώς και πληθώρα εκκλησιών που διασώθηκαν μετά την Τουρκοκρατία. Το νησί εξυπηρετείται από τοπικά πούλμαν, έχει οργανωμένο δίκτυο μετακίνησης με λεωφορεία (ΚΤΕΛ) που βρίσκεται στην πλατεία Εθνεργεσίας απέναντι από το λιμάνι, ενώ ο επισκέπτης μπορεί να επιλέξει να γυρίσει την πόλη πάνω σε μια από τις παραδοσιακές άμαξες. Στο νότιο άκρο του νησιού, 9 χλμ. από το λιμάνι της Αίγινας βρίσκεται το τουριστικό θέρετρο της Πέρδικας από όπου τους καλοκαιρινούς υπάρχει συχνή καθημερινή σύνδεση (με καΐκι) με το νησάκι της Μονής.

Οικονομία

Αλιεία, Γεωργία & Κτηνοτροφία

Η Αίγινα κατείχε αξιόλογο σπογγαλιευτικό στόλο μέχρι και τη δεκαετία του 1970. Η μεγαλύτερη ακμή αυτής της δραστηριότητας παρατηρείται στα τέλη του 19ου αιώνα απασχολώντας περί τους χιλίους ναύτες και βουτηχτάδες. Σημαντικοί έμποροι της εποχής ήταν οι Κωνσταντίνος Βογιατζής, Μιχάλης Μαΐλης, και αφοί Σταματιάδη. Κατά την περίοδο της Κατοχής η σπογγαλιεία είχε διακοπεί. Να σημειωθεί επίσης ότι στις αρχές του 20ού αιώνα πολλοί Δωδεκανήσιοι και Αιγινήτες μετανάστευσαν στην Αμερική, όπου και εργάστηκαν ως δύτες στο Τάρπον Σπρινγκς στον Κόλπο του Μεξικού. Η πόλη αυτή με την έλευση έμπειρων δυτών από την Ελλάδα μετατράπηκε σε πρωτεύουσα της σπογαλλιείας. Το 1971 υπολογίζεται ότι οι ψαράδες αποτελούσαν το 40% του εργατικού δυναμικού ενώ οι γεωργοί και οι κτηνοτρόφοι 30% αντίστοιχα. Σήμερα η αλιευτική δραστηριότητα του νησιού παραμένει αυξημένη εστιαζόμενη κυρίως στην κατσούλα, τον γλανιό, τα μπαρμπούνια και τα λυθρίνια ενώ η κτηνοτροφική δραστηριότητα είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Στην Αίγινα υπάρχουν σημαντικές καλλιεργήσιμες εκτάσεις ενώ σε αυτό το νησί καλλιεργήθηκε για πρώτη φορά η πατάτα, ύστερα από πρωτοβουλία του Ιωάννη Καποδίστρια. Οι κάτοικοι παραδοσιακά καλλιεργούσαν σιτάρι, κριθάρι, αρακά, ρεβίθια κ.ά., ενώ διατηρούσαν και σημαντικές εκτάσεις αμπελιών, η καλλιέργεια όμως των οποίων μετά την εισαγωγή της καλλιέργειας της φιστικιάς αλλά και την εισαγωγή της φυλλοξήρας υποχώρησε. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύονται, το 1950 τα αμπέλια κάλυπταν εκτάσεις 13.500 στρεμμάτων ενώ το 1961 4.382 στρεμμάτων.

Φιστίκι Αιγίνης

Το 1896 ο ιατρός Νικόλαος Περόγλου ξεκίνησε τη συστηματική καλλιέργεια φιστικιού, η οποία σύντομα άρχισε να γίνεται δημοφιλής στους κατοίκους του νησιού. Από το 1950, η καλλιέργεια του φιστικιού είχε εκτοπίσει σε σημαντικό βαθμό την υπόλοιπη γεωργική δραστηριότητα λόγω του μεγάλου κέρδους που απέδιδε, αλλά και της φυλλοξήρας που απειλούσε τα αμπέλια. Στην αρχή της δεκαετίας του 1960 μάλιστα δημιουργήθηκε στην περιοχή Πλακάκια το πρώτο εργοστάσιο αποφλοίωσης φιστικιών από τον Γρηγόριο Κονιδάρη. Η ποιότητα του "φιστικιού Αιγίνης", ονομασία που κατοχυρώθηκε ως προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) το 1996, θεωρείται διεθνώς εξαιρετική και υπερτερεί σε σχέση με αρκετές ξένες ποικιλίες, κάτι που οφείλεται στις ιδιαίτερες κλιματικές συνθήκες του νησιού (ξηρασία) και στα ηφαιστειογενή χαρακτηριστικά του εδάφους. Οι καρποί της φιστικιάς έχουν κάνει γνωστή την Αίγινα παγκοσμίως. Σήμερα, οι μισοί φιστικοπαραγωγοί είναι μέλη του Αγροτικού Συνεταιρισμού Φιστικοπαραγωγών Αιγίνης. Υπολογίζεται ότι οι φιστικιές της καλύπτουν 29.000 στρέμματα ενώ η συνολική παραγωγή αγγίζει ετησίως τους 2.700 τόνους. Τα τελευταία χρόνια, στα μέσα Σεπτεμβρίου, οργανώνεται κάθε χρόνο το Φεστιβάλ Φιστικιού με την ονομασία "Fistiki Fest".

Τουρισμός

Η Αίγινα προσελκύει αρκετό κόσμο λόγω της εγγύτητάς της με την Αθήνα με αποτέλεσμα τις τελευταίες δεκαετίες ο τουρισμός να αποτελεί τη βασικότερη οικονομική δραστηριότητα των ντόπιων. Στο νησί υπάρχει πλήθος ξενοδοχείων και ενοικιαζόμενων δωματίων ενώ αποτελεί κλασικό πέρασμα ιστιοπλοϊκών σκαφών. Σημαντικό ρόλο, επίσης, διαδραματίζει για την οικονομία ο θρησκευτικός τουρισμός, ο οποίος είναι αυξημένος λόγω του Αγίου Νεκταρίου, καθώς και ο αρχαιολογικός τουρισμός λόγω του Ναού της Αφαίας αλλά και των βυζαντινών μνημείων.

Πολιτισμός

Στις 29 Απριλίου 1829, και συγκεκριμένα στην οικία του Αλέξανδρου Κοντόσταυλου στην Περιβόλα, πραγματοποιήθηκε ο πρώτος επίσημος χορός στον ελλαδικό χώρο, τον οποίο ακολούθησε δεύτερος στην οικία του Σπυρίδωνα Τρικούπη. Μεταξύ των έργων του Ιωάννη Καποδίστρια στη νέα, προσωρινή πρωτεύουσα ήταν και η δημιουργία του πρώτου αρχαιολογικού μουσείου, το οποίο στεγάστηκε είτε στο Εϋνάρδειο Διδασκαλείο ή, αρχικά, στο συγκρότημα του Ορφανοτροφείου. Διευθυντής του ήταν ο Ανδρέας Μουστοξύδης. Στη διάρκεια του 20ού αιώνα η Αίγινα πρόσφερε έμπνευση σε πλήθος λογοτεχνών και εικαστικών καλλιτεχνών, που εγκαταστάθηκαν εκεί. Μεταξύ αυτών ο Νίκος Καζαντζάκης, ο Γιάννης Μόραλης, ο Νίκος Νικολάου, ο Χρήστος Καπράλος και πολλοί άλλοι.

Εκπαίδευση

Το πρώτο εκπαιδευτικό ίδρυμα που λειτούργησε στην Αίγινα (αλλά και γενικά στην απελευθερωμένη Ελλάδα) ήταν το Κεντρικό Σχολείο που ίδρυσε ο Ιωάννης Καποδίστριας το 1829. Σκοπός του σχολείου αυτού, τριετούς φοιτήσεως, ήταν να δημιουργηθούν δάσκαλοι αλλά και στελέχη για τις κρατικές υπηρεσίες. Το Κεντρικό Σχολείο στεγάστηκε στο Εϋνάρδειο, κτίριο στο οποίο προηγουμένως συνεδρίαζε το Πανελλήνιον και το οποίο είχε κατασκευαστεί με συνδρομή του Ελβετού φιλέλληνα τραπεζίτη Ιωάννη-Γαβριήλ Εϋνάρδου. Μετά τον θάνατο του Καποδίστρια, το σχολείο έκλεισε τον Ιανουάριο του 1832. Κατά τον 19ο αιώνα και στις αρχές του 20ού, στο νησί λειτουργούσε Σχολαρχείο (κάτι ανάλογο με το σημερινό Γυμνάσιο). Διευθυντής του σχολείου για πολλά χρόνια ήταν ο Παναγής Ηρειώτης. Από το 1932, το σχολείο στεγάζεται στον χώρο του Κυβερνείου. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και τη Γερμανική Κατοχή, από το 1945 στην Αίγινα λειτουργεί ως παράρτημα του Β' Γυμνασίου Αρρένων Πειραιά. Το 1959 (8 Νοεμβρίου) το σχολείο παύει να είναι παράρτημα και λειτουργεί πλέον ως Γυμνάσιο Αίγινας.

Πεζοπορία

Η Αίγινα έχει πεζοπορικά μονοπάτια μήκους 45 χιλιομέτρων, τα οποία συντηρούνται από εθελοντές με τη στήριξη του Δήμου Αίγινας. Έχουν επιλεγεί εννέα διαδρομές (8 πεζοπορικές και μία ποδηλατική) και με τη βοήθεια εθελοντών έχουν σηματοδοτηθεί.

Δείτε επίσης

Δήμος Αίγινας

Φωτογραφίες

Παραπομπές

Πηγές

Μεσσίνας, Ηλίας, Οι Συναγωγές της Θεσσαλονίκης και της Βέροιας, Aθήνα 1997. (ISBN 960-336-010-4). Messinas, Elias, The Synagogues of Greece: A Study of Synagogues in Macedonia and Thrace: With Architectural Drawings of all Synagogues of Greece. Seattle 2022. (ISBN 979-8-8069-0288-8) Μεσσίνας, Ηλίας, H Συναγωγή, Αθήνα: Εκδόσεις Ινφογνώμων 2022. (ISBN 978-618-5590-21-5) Πάπυρος Larousse Britannica, εκδ. 1981, 4:201-8 (ΠΛΜ) Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963, 1:852-5 (ΠΛ) Χάρης Πάτσης: Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, εκδ. 1972, 2:549-556 (ΧΡΠ)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Τουριστική σελίδα του Δήμου Αίγινας Αρχειοθετήθηκε 2014-01-07 στο Wayback Machine. Αίγινα-Κ. Αγγελάκη Ρουκ (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ) Οδηγός Αίγινας Σύλλογος Ενεργών Πολιτών Αίγινας Ελληνικός Ποδηλατικός Ορειβατικός Σύλλογος Αίγινας " Ανάβαση" Μονοπάτια Πολιτισμού Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού Τα μονοπάτια πολιτισμού της Αίγινας Το ψηφιδωτό της συναγωγής της Αίγινας