Ο Άγιος Βασίλειος είναι κωμόπολη στη βόρεια ακτή της Πελοποννήσου, αποτελεί οικισμό και δημοτικό διαμέρισμα του πρώην Δήμου Ρίου και προάστιο της πόλης της Πάτρας. Μάλιστα είναι το δεύτερο σε σπουδαιότητα και πληθυσμό δημοτικό διαμέρισμα του εν λόγω δήμου.Σήμερα ανήκει στον Δήμο Πατρέων. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 είχε 2.662 κατοίκους. Αποτελεί παραθαλάσσιο τουριστικό θέρετρο και τόπο εξοχικής αλλά και μόνιμης κατοικίας για πολλούς Πατρινούς. Στην κωμόπολη λειτουργεί μεταξύ άλλων νηπιαγωγείο και δημοτικό ενώ αθλητικά ενεργός είναι η ποδοσφαιρική ομάδα του "Κεραυνού Αγίου Βασιλείου". Επίσης, στην είσοδο του χωριού υπάρχει η εκκλησία της Αγίας Κυριακής που γιορτάζει κάθε καλοκαίρι στις 7 Ιουλίου.

Η δημοτική κοινότητα Αγίου Βασιλείου είναι χαρακτηρισμένη ως αστικός πεδινός οικισμός, με έκταση 2,434 χμ² (2011).

Πληθυσμός

Ιστορικά στοιχεία

Στην αρχαιότητα στην ανατολική του πλευρά (περιοχή Χατζαίικα-Πράσινο Λιμανάκι) ήταν κτισμένη η πόλη Πάνορμος όπως αναφέρεται από τον Παυσανία στα «Αχαϊκά». Συμπληρωματικά η αρχαία Πάνορμος, κατά τον Παυσανία τοποθετείται γεωγραφικά ανάμεσα στο ακρωτήριο Ρίου και το ακρωτήριο Δρέπανο απέχουσα ισόποσα 10 στάδια (αρχαία μονάδα μέτρησης αντιστοιχούσα με 192 μέτρα περίπου). Η αρχαία Πάνορμος φαίνεται στους χάρτες των αποικιών της αρχαίας Ελλάδας στη νότια Ιταλία (Magna Greccia - Paestum). Το σημερινό Παλέρμο στη Σικελία μεταφράζεται ως Πάνορμος. Η Πάνορμος χαρτογραφείται και μεταγενέστερα στη Χάρτα του Ρήγα Φεραίου. Επίσης στη ναυμαχία της Ναυπάκτου που έγινε στις 17 Οκτωβρίου του 1571 με τους Οθωμανούς, με αφορμή τον έλεγχο των στενών Ρίου - Αντιρρίου αναφέρεται και η Πάνορμος ως το απάνεμο λιμάνι όπου οι συμμαχικές δυνάμεις επιδιόρθωσαν τα πλοία τους από τις ζημιές που είχαν υποστεί. Η πρώτη γνωστή ναυμαχία που έγινε στον Πατραϊκό Κόλπο (Καλυδώνιος Κόλπος) καταγράφηκε από το Θουκυδίδη και φέρεται να έγινε το τρίτο έτος του Πελοποννησιακού πολέμου και συγκεκριμένα το 429 π.χ. Στη ναυμαχία αυτή, που έγινε μεταξύ της Πανόρμου και της Ναυπάκτου, αντικρούσθηκε ο Πελοποννησιακός στόλος, ο οποίος ήταν συγκεντρωμένος στο φυσικό λιμάνι της Πανόρμου, τη σημερινή περιοχή "Τεκές" αποτελούμενος από πλοία της Σπάρτης και των αποικιών της Κορίνθου, εναντίον ενός στόλου αποτελούμενου από πλοία της Αθηναϊκής Συμμαχίας με νίκη του στόλου της Αθηναϊκής Συμμαχίας. Οι πρώτοι κάτοικοί του κατάγονταν από τα Γουναριάνικα (έναν από τους οικισμούς της περιοχής της Νωνάκριδας). Οι κάτοικοι κατέβηκαν και εγκαταστάθηκαν στην ευρύτερη περιοχή του Ρίου στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Μετέφεραν από τη Νωνάκριδα την εικόνα της Αγίας Κυριακής και έχτισαν την εκκλησία του Αγίου Βασιλείου από όπου πήρε το όνομα το χωριό, που αρχικά ονομαζόταν Γουναριάνικα. Ως ιδρυτής του χωριού φέρεται ο ιατρός Φαίδωνας Διαμαντόπουλος, το όνομα του οποίου φέρει η ομώνυμη κεντρική πλατεία όπου στεγάζεται και το σημερινό κοινοτικό γραφείο. Από τις αφηγήσεις των παλαιών κατοίκων, ο προαναφερόμενος είχε συγγενική σχέση (γαμπρός) με τον Νικόλαο Σολιώτη, οπλαρχηγό της επανάστασης του 1821 που δρούσε στην περιοχή των Κλουκινών, όπως αλλιώς ονομαζόταν η ευρύτερη περιοχή της Νωνάκριδος.

Τοπωνύμια

Η σημερινή γνωστή τοποθεσία "Πράσινο Λιμανάκι", ονομαζόμενη και «Ντεκές», φέρει την ονομασία της από παλαιό Οθωμανικό ησυχαστήριο (μοναστήρι) της περιοχής. Αρκετά γνωστή τοποθεσία που ανήκει στην Κοινότητα είναι επίσης ο/η «Πάνορμος» (ή το Πάνορμο). Άλλα τοπωνύμια της περιοχής είναι τα «Γολέμια» (ή Γολέμι), το «Σαλιάνι», το «Τραγάνι», η «Παλιόλακα», ο «Βορρός», η «Αγραπηδούλα», ο «Περιστερόβραχος», του «Κεφαλά», του «Αλέξη», η «Σμερτούλα», τα «Παναγαίικα», το «Ξηρολάγκαδο», το «Ξηρόρεμα», του «Μούσκουρα», τα «Χατζαίικα», τα «Τσελαίικα», τα «Ζορζικά», ο «Βάλτος», του «Καλυβοκά» κ.ά.

Παραπομπές και υποσημειώσεις

Πηγές

Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού−Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012). Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1978, 2006 (ΠΛΜ) Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, 1963 (ΠΛ)

Βιβλιογραφία

Θεόδωρος Η. Λουλούδης, Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση, Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας, Πάτρα 2010. Αλέξιος Παναγόπουλος, Ιστορικό λεξικό περιοχής Δήμου Ρίου Νομού Αχαΐας (από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα), Εκδόσεις «περί τεχνών», Πάτρα 2003. ISBN 960-8260-32-9.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Αγίου Βασιλείου Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 24/03/2016. Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Αγίου Βασιλείου Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 24/03/2016.