Ο Άγιος Ανδρέας είναι ορεινός οικισμός της επαρχίας Αιγιαλείας του νομού Αχαΐας. Αποτελεί το ένα από τα έξι χωριά της κοινότητας Πτέρης μαζί με την Μπουφούσκια, τη Σέλιτσα, την Αχλαδιά, τον Άγιο Παντελεήμονα και την Πτέρη. Στην απογραφή του 2011 ο οικισμός βρέθηκε να έχει πληθυσμό 69 μόνιμους κατοίκους ενώ η κοινότητα Φτέρης συνολικά 466 κατοίκους.

Τοποθεσία

Χωροθετείται στις βόρειες πλαγιές του όρους Ρούσκιο (Αη- Γιώργης) έχοντας απέναντι του το γραφικό όρος Σκυλοζώναρο (όπου βρίσκεται το οροπέδιο Γωνιά), που θυμίζει τοπίο Μετεώρων, στα αριστερά τον Κερυνίτη ποταμό και δυτικά του τον Κλωκό. Έδρα του Δήμου Αιγιαλείας είναι το Αίγιο από το οποίο απέχει 16 χλμ. Ο οικισμός αναπτύσσεται σε υψόμετρο περίπου 276 μέτρα. Γύρω του βρίσκονται οι οικισμοί: Μαμουσιά, Σέλισσα, Δερβενάκι, Μπουφούσκια και Φτέρη, ενώ πίσω από το όρος Ρούσκιο βρίσκονται η Βιλιβίνα και η Πλατανιώτισσα (πρώην Κλαπατσούνα) που ανήκουν στην επαρχία Καλαβρύτων. Βόρεια και πολύ κοντά στο χωριό ρέει ο ποταμός Κερυνίτης ο οποίος πηγάζει από την Κερπινή και εκβάλλει στον Κορινθιακό κόλπο. Πλεονέκτημα της θέσης του χωριού είναι η θέα που παρέχει στο Κορινθιακό κόλπο, ανάμεσα στον Κερυνίτη και το Σκυλοζώναρο.

Ιστορία

Ενώ η καταγραφή της Πτέρης, που αποτελούσε το κεφαλοχώρι της κοινότητας, ξεκινάει την περίοδο των Ενετών, η ιστορία του χωριού εντοπίζεται λίγο μετά την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Κατά τα μέσα του 19υ αιώνα κάτοικοι της Φτέρης έφτασαν στην περιοχή που βρίσκεται σήμερα το χωριό για να ζήσουν οριστικά εδώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι το χωριό προηγουμένως ήταν γεμάτο από αμπελώνες, ελαιώνες και σταφιδώνες των Φτερέων έχοντας στην περιοχή αυτή τις αποθήκες τους. Οι κτηματίες αυτοί περί το 1850-55 αποφάσισαν να εγκαταβιώσουν εκεί, πηγαίνοντας στην Πτέρη μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες, τον Μάιο τον Ιούνιο και τον Ιούλιο κυρίως, αφού, όπως μαρτυρεί ο Αλεξανδρόπουλος, η κύρια διαχείμαση στους πεδινότερους οικισμούς πραγματοποιήθηκε μετά την επέκταση της σταφιδοκαλλιέργειας, δηλ. μετά το 1840. Στην συνέχεια όμως ήρθαν να ζήσουν οριστικά εδώ και κάτοικοι άλλων γειτονικών χωριών, όπως της Βιλιβίνας, της Πλατανιώτισσας και των Καλαβρύτων. Οι απόγονοί τους ακόμη και σήμερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες παραθερίζουν σε αυτά. Η ονομασία του χωριού οφείλεται στο εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέα που υπήρχε εκεί. Το 1969-70 κατασκευάστηκε δρόμος με άσφαλτο συνδέοντας το χωριό με το Αίγιο.

Οικονομική και κοινωνική ζωή

Η περιοχή έχει άμεση οικονομική - εργασιακή, κοινωνική, συγκοινωνιακή, διοικητική, θρησκευτική κ.λπ. σχέση με την παραλιακή περιοχή του Αιγίου λόγω θέσης, ευκολότερης προσέγγισης και άλλων κοινωνικό-οικονομικών συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί από παλιά. Στην περιοχή του Αγίου Ανδρέα οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την παραγωγή κορινθιακής σταφίδας, ελαιολάδου, κρασιού και με την κτηνοτροφία. Το 2007 εξαιτίας της μεγάλης πυρκαγιάς, που ξεκίνησε από το χωριό Κουνινά Αιγίου στις 24 Ιουλίου, κάηκαν πολλά αγροτικά κτήματα και καταπράσινα δέντρα τα οποία κοσμούσαν το χωριό.

Πληθυσμός

Το χωριό σήμερα απαριθμεί 69 μόνιμους κατοίκους (2011), όμως, λόγω της εξαίρετης ομορφιάς του τοπίου, τα τελευταία χρόνια πλήθος Αθηναίων πολιτών αλλά και Γερμανών ξεκίνησαν να καταφθάνουν εδώ φτιάχνοντας τα εξοχικά τους σπίτια με αποτέλεσμα ο πληθυσμός να αυξάνεται, κυρίως τους θερινούς μήνες. Κατά τα πρώτα χρόνια της συστάσεως του οικισμού οι κάτοικοι αυξομειώνονταν ενώ λίγο αργότερα στα δύσκολα χρόνια της Κατοχής έφθαναν περί τους 100. Στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης ο πληθυσμός αυξομειώνονταν ενώ από τις αρχές του 21ου αιώνος μειώθηκε αρκετά φτάνοντας το σημερινό αριθμό. Ένα μεγάλο πλεονέκτημα του χωριού στις μέρες μας είναι ότι η νεολαία προτιμάει να ζήσει και να δημιουργήσει οικογένεια εδώ, αξιοποιώντας εν πολλοίς τη βουκολική ζωή, κάτι το οποίο δεν συνηθίζεται στα περισσότερα χωριά, δίνοντας την ελπίδα για αρκετή ζωή ακόμα στο τόπο αυτό.

Οικιστική οργάνωση

Ο οικισμός ακολουθεί μια χαλαρή δομή με ανεξάρτητες οικοδομές, χωρίς συμπαγή πυρήνα, ακολουθώντας την κατεύθυνση των ισοϋψών και καταλαμβάνοντας τα ενδιάμεσα τμήματα με τις ομαλότερες κλίσεις. Υπάρχει ένα κύριος δρόμος με έναν παράλληλο και η διασύνδεση μεταξύ τους γίνεται με πολύ στενά μονοπάτια ή σκάλες ανάμεσα στα σπίτια. Υπάρχει επίσης μια κεντρική πλατεία, που κτίστηκε τον Μάιο του 2008, από δωρεά μιας μεγάλης εταιρίας για τους πυρόπληκτους της Αιγιαλείας μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2007 στη περιοχή, και εγκαινιάστηκε 2 μήνες αργότερα. Βορείως της πλατείας είναι κτισμένη από τα τέλη του 20ου αιώνα η κεντρική βρύση του χωριού -έργο του τοπικού συλλόγου- της οποίας το νερό πηγάζει από την κύρια δεξαμενή του χωριού. Απέναντί της βρίσκεται το δημοτικό σχολείο, το οποίο σήμερα λειτουργεί ως εκλογικό κέντρο του τοπικού διαμερίσματος, και το οποίο χρονολογείται από τις αρχές του 20ού αιώνα. Εξωτερικά του χωριού συναντά κανείς και την παραδοσιακή του βρύση που είναι παλιότερη από το χωριό, το νερό της οποίας πηγάζει από το Ρούσκιο. Παλαιότερα, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, οι γυναίκες του χωριού κουβαλούσαν νερό από εκεί πηγαίνοντάς το στα σπίτια τους αφού δεν υπήρχαν τα κατάλληλα μέσα για να διατηρηθεί το νερό παγωμένο. Επίσης, στο βόρειο τμήμα του χωριού υπάρχει και γήπεδο καλαθοσφαίρισης για την άθληση των κατοίκων.

Θρησκευτικά μνημεία

Ο Ιερός Ναός του Αγίου Ανδρέου προϋπάρχει της δημιουργίας του χωριού. Υπολογίζεται ότι κτίσθηκε ως μικρό εκκλησάκι στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, και συγκεκριμένα το 1868 μ.Χ. όπως μαρτυρεί η παλαιότερη ιερά εικόνα του Αγίου Ανδρέου που σώζεται έως και σήμερα στο Ναό. Το 1889 μ.Χ. ίσως να ανοικοδομήθηκε αποκτώντας την υπόσταση κεντρικού ναού στο νεοσύστατο χωριό, καθότι οι εικόνες του πρώτου τέμπλου που διασώζονται και σήμερα ανάγονται στη συγκεκριμένη χρονολογία. Το 1956 ξανακτίστηκε και αυξήθηκε το μέγεθός του παίρνοντας τη σημερινή του μορφή και εγκαινιάσθηκε από τον τότε Μητροπολίτη Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Γεώργιο Πάτση. Ο ναός βρίσκεται στο κέντρο του χωριού. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο ναός διαθέτει ιερές εικόνες του αγιογράφου Κωνσταντίνου Φανέλλη ενώ οι σημερινές εικόνες του τέμπλου είναι του Αθανασίου Ψαρρού, ζωγράφου και αγιογράφου από το Δερβένι Κορινθίας, ο οποίος έχει φιλοτεχνήσει αρκετές αγιογραφίες στην ευρύτερη περιοχή αλλά και στο Ιερό Προσκύνημα της Παναγίας Τρυπητής στο Αίγιο. Κατά την δεκαετία του 1990 χτίστηκε στο κοιμητήριο του χωριού εκκλησάκι αφιερωμένο στους Άγιους Πάντες με ρυθμό σταυροειδούς. Το 2010 χτίστηκε το ξωκλήσι του Αη-Γιώργη, περίπου 5 χιλιόμετρα οδικώς βορείως του χωριού σε υψόμετρο 800 μέτρων περίπου. Λίγους μήνες αργότερα του ίδιου έτους χτίστηκε το ξωκλήσι του Αγίου Παντελεήμονος από τους ενορίτες του Αγίου Ανδρέα και της Μπουφούσκιας το οποίο βρίσκεται ανάμεσα στα δύο χωριά. Η ενορία του Αγίου Ανδρέα περιλαμβάνει εκτός από το ομώνυμο χωριό και την Μπουφούσκια. Ο κεντρικός ναός της Μπουφούσκιας είναι ο Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής, η εκκλησία του οποίου χρονολογείται στα μέσα του 19ου αιώνα. Στην Μπουφούσκια επίσης βρίσκεται το ιστορικό ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου το οποίο κατά την περίοδο την Τουρκοκρατίας λειτουργούσε ως κρυφό σχολειό..

Παραπομπές και υποσημειώσεις

Πηγές

Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού−Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012). Αλεξανδρόπουλος, Α. (1919). Ιστορία και τοπογραφία της Πτέρης και των χειμαδιών αυτής. Αθήνησι: Καλέργη & Σία. Καλογεράς, Ν. (2001) «Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός στην Ελλάδα – Η πρόσφατη παράδοση» στο: Αμουργής, Σ., (επιμέλεια). Περιβαλλοντική Τεχνολογία. Πάτρα: ΕΑΠ. Παπαγεωργίου, Γ. (1968). Ἡ ἱστορία τῆς Φτέρης Αἰγίου: Μέ ἀνέκδοτα ἔγγραφα ἀγωνιστῶν τοῦ 1821. Ἀθῆναι: [χ.ἐ.] 1968. Χατζόπουλος, Δ. (1934) «Κλωκός – Πτέρη», Εκδρομικά, 6 (57), σσ. 37-40. Τα κρυφά σχολειά στον Μωριά (1997).

Βιβλιογραφία

Θεόδωρος Η. Λουλούδης, Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση, Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας, Πάτρα 2010.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Αγίου Ανδρέα Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 24/03/2016.