Το Τετράκωμο ή Μήγερι ή Μύαρη είναι οικισμός της Ηπείρου στην Περιφερειακή Ενότητα Άρτας.

Γενικά στοιχεία

Το Τετράκωμο στις βορειοδυτικές πλαγιές του όρους Κοκκινόλακος της οροσειράς των Τζουμέρκων σε υψόμετρο 950 μέτρα. Το χωριό απέχει περίπου 52 χιλιόμετρα βορειοανατολικά από την Άρτα και 18 βορειοδυτικά από το Βουργαρέλι (έδρα του δήμου). Σύμφωνα με το Σχέδιο Καποδίστρια, το Τετράκωμο υπήρξε μέχρι το τέλος του 2010, δημοτικό διαμέρισμα του νεοσύστατου Δήμου Αθαμανίας με έδρα το Βουργαρέλι. Με βάση τη νέα διοικητική διαίρεση που προβλέπει το Σχέδιο Καλλικράτης, εντάχθηκε στο Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων. Το Τετράκωμο μαζί με τους οικισμούς Αριά, Καρυά, Κεράνι, Λογαρού, Νεβρόπολη, Πέρα Νεβρόπολη, Πετράλωνο, Πηγή και Τελήσι αποτελεί την κοινότητα Τετρακώμου με συνολικό πληθυσμό 427 κατοίκους (απογραφή 2011) ενώ ξεχωριστά ως οικισμός είχε 59.

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό Μήγερη ή Μύαρη ήταν ένα μικρό χωριό το 1700. Αυτό φαίνεται καθαρά από το φόρο που πλήρωναν τότε οι κάτοικοι στους Βενετούς το 1676. Οι Τούρκοι δεν μπορούν την εποχή αυτή να προστατέψουν τους Αρτινούς από τους ληστές και τις επιδρομές. Οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής της Άρτας καταφεύγουν για προστασία στους Βενετούς που κατέλαβαν την Πρέβεζα και είχαν Προξενείο στην Άρτα. Η συμφωνία Αρτινών - Βενετών έγινε στις 20 Σεπτεμβρίου 1695. Το χωριό μετά από μεγάλες χρονικές περιόδους άρχισε να μεγαλώνει καθώς άρχιζαν να καταφθάνουν κυνηγημένοι κυρίως από Τούρκους, από διάφορες περιοχές στα Τζουμερκοχώρια και τα Ραδοβύζια. Η κατάσταση αυτή μαρτυρεί από μόνη της ότι οι Μηγαρίτες είναι σχεδόν στο σύνολο τους ξενόφερτοι.

Όνομα

Το όνομα "η Μήγερη" ή "το Μήγερι" ή "Μίερι" το συναντάμε κατά την απελευθέρωση το 1881 σε επίσημες καταστάσεις. Στο Σεραφείμ Ξενόπουλο: Μίερη ή Μίαρη. Μία αναφορά εντοπίζεται το 1790 σαν Μύαρι σε χαρτί πρόσκλησης των χωριανών με υπογραφές τους προς τη Μονή του Αγίου Βησσαρίωνα για να έλθει η κάρα του Αγίου στο χωριό. Ο Άγιος Βησσαρίωνας ήταν μητροπολίτης Λάρισας (1527-1540) και κατασκεύασε τη Μονή Δουσίκου και τη γέφυρα Κοράκου. Πριν, σε καταστάσεις πληρωμής φόρων στους Βενετούς, φαίνεται σαν Μύαρη. Μύαρη (Μυαρή) απαντάται και στον Παναγιώτη Αραβαντινό το 1856. Από τις ονομασίες Μύαρη, Μίερη, Μήγερι, Μιερίτες, Μηγερίτες επικρατεί το Μήγερι με αυτή την ορθογραφία κατά προτίμηση. Γενικότερα καθιερώθηκε το "Μήγερη" που θεωρείται και πιο εξελληνισμένο.

Προέλευση του ονόματος

Η προέλευση του ονόματος είναι πιθανότατα ξενική. Η άποψη για προέλευση από το "ομήγυρις" δεν ευσταθεί. Δεν θα το άλλαζαν το 1927 αν δεν ήταν σίγουροι ότι είναι ξενικής προέλευσης μετά από διαταγή της Κυβέρνησης για αλλαγή όλων των ξενικών ονομασιών. Ο Μήτρος Τασούλας παλαιός γραμματέας αναφέρει σε κατάθεσή του ότι οι Τούρκοι το αποκαλούσαν "Μίχαρι" ή "Μάχιρ".

Εναλλακτική εκδοχή ονομασίας από τον Βάσο Μηαρίτη

Ο Βάσος Μηαρίτης προσπαθεί να εξηγήσει την προέλευση από το μόριο "μήγαρ" ή το αρβανίτικο "μήγερ" (που σημαίνει "τι καλό"). Ο Βουργαρελιώτης Ι. Κατσάνος στο βιβλίο του αναφέρει την περιοχή "Παλιομίερη" στα νότια του Βουργαρελιού προς Ποταμιά. Δίνει την εξήγηση από το αλβανικό "μιέρουαρ" που σημαίνει κακόμοιρος, ελεεινός, αξιολύπητος. Και σήμερα οι Αλβανοί με τη λέξη "μίερι" εννοούν τον καημένο. Είναι η πιθανότερη προέλευση ονόματος.

Οι Μηγερίτες

Οι Μηγερίτες κάτοικοι του Τετρακώμου και των Καψάλων Άρτας κατά την περίοδο του 1881 με την απελευθέρωση αρχίζουν να υπηρετούν στον Ελληνικό στρατό ως "κληρωτοί". Γίνονταν κλήρωση τότε, δεν υπηρετούσαν όλοι. Ακόμη οι ίδιοι οι Μηγερίτες βοήθησαν στα εθελοντικά σώματα που εισήλθαν στο χώρο της Μακεδονίας για να προστατέψουν τον Ελληνικό πληθυσμό κυρίως από τους Βούλγαρους. Επιπλέον κατά την περίοδο 1912 - 1913, οι Μηγερίτες μετέχουν στο μέτωπο για την απελευθέρωση της υπόλοιπης Ηπείρου και των Ιωαννίνων. Το "Μήγερι και Μηγερίτες" αναφέρεται κυρίως στην εποχή που ήταν ένα χωριό Τετράκωμο και Κάψαλα.

Δημογραφικά στοιχεία

Σήμερα ο πληθυσμός ανέρχεται στους 59 μόνιμους κατοίκους (απογραφή 2011), εμφανίζοντας μείωση σε σχέση με την απογραφή του 2001, όπου ο πληθυσμός ανερχόταν στους 145 κατοίκους. Ο μέγιστος αριθμός κατοίκων σημειώθηκε το 1920 με 1.212 κατοίκους. Με την απογραφή του 2011, το επίπεδο του πληθυσμού σημείωσε το χαμηλότερο ρεκόρ των τελευταίων 90 ετών. Οι πληθυσμιακές διακυμάνσεις, αποτυπώνονται στον παρακάτω πίνακα.

Παραπομπές

Πηγές

"Μήγερη και Μηγερίτες", Ιστορία Τετρακώμου και Καψάλων Άρτας, Χρυσόστομος Γ. Μποκογιάννης, Άρτα, 2010 Μαρτυρίες χωριανών που βοήθησαν στην καταγραφή των ιστορικών θεμάτων