Ο Παχυκάλαμος είναι ένα χωριό του Δήμου Νικολάου Σκουφά με 332 μόνιμους κατοίκους (απογραφή 2011), στον κάμπο της Άρτας. Το χωριό βρίσκεται κοντά στον ποταμό Άραχθο και απέχει από την πόλη περίπου 11 χιλιόμετρα. Σύμφωνα με το Σχέδιο Καποδίστρια, ο Παχυκάλαμος υπήρξε μέχρι το τέλος του 2010, δημοτικό διαμέρισμα του νεοσύστατου Δήμου Αράχθου με έδρα το Νεοχώρι. Με βάση τη νέα διοικητική διαίρεση που προβλέπει το Σχέδιο Καλλικράτης, ο Παχυκάλαμος εντάχθηκε στο Δήμο Νικολάου Σκουφά.

Ιστορία

Η πρώτη πηγή που μας γνωστοποιεί την ύπαρξη του χωριού είναι τα αρχεία της Βενετίας, στα οποία μας γίνεται γνωστό ότι το έτος 1697, ο Παχυκάλαμος μαζί με πολλά άλλα χωριά της Άρτας, κατέβαλαν φόρο στην Βενετική διοίκηση με αντάλλαγμα την προστασία από τις επιδρομές των πειρατών. Με βάση την εργασία του Κων.Διαμαντή με τίτλο «Η Άρτα και τα περίχωρα αυτής κατά τους χρόνους της επανάστασης», ο Παχυκάλαμος ήταν ένας οικισμός με 40 οικογένειες την περίοδο που ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση του 1821. Ο Παναγιώτης Αραβαντινός στο έργο του «Χρονογραφία της Ηπείρου» μας ενημερώνει ότι, με βάση τον κατάλογο της απογραφής του 1845, ο Παχυκάλαμος, από πλευρά ιδιοκτησίας, ανήκε στο κράτος και κατοικούσαν σε αυτόν 29 χριστιανικές οικογένειες. Η έκθεση του Ρωσικού Υποπροξενείου Άρτας, το 1877, μας πληροφορεί ότι στον Παχυκάλαμο κατοικούσαν 45 χριστιανικές οικογένειες και το χωριό αποτελούσε ιδιοκτησία της Κυβέρνησης. Αναφορά στο χωριό κάνει και ο Ιφικράτης Κοκκίδης στο έργο του «Οδοιπορικά Ηπείρου και Θεσσαλίας» που εξέδωσε το ελληνικό Υπουργείο Στρατιωτικών (Αθήνα 1880) και μας δίνει την πληροφορία ότι στο χωριό κατοικούσαν περίπου 350 άνθρωποι. Ο Ι. Κοκκίδης μας ενημερώνει ότι η επαρχία Άρτας χωριζόταν σε 2 περιοχές: την περιοχή Άρτας και την περιοχή Πρεβέζης. Η περιοχή της Άρτας χωριζόταν με τη σειρά της σε 7 τμήματα: τμήμα Ποταμιάς, τμήμα Βρύσεως, τμήμα Ραδοβυζίου, τμήμα Τζουμέρκων, τμήμα Κάμπου, τμήμα Καρβασαρά και τμήμα Λάκκας. Ο Παχυκάλαμος αποτελούσε μέρος του τμήματος Ποταμιάς. Στο «Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης & Πρεβέζης» (εκδ.1884) του Σεραφείμ Ξενόπουλου, μητροπολίτη Άρτας, γίνεται αναφορά στον Παχυκάλαμο. Σύμφωνα με αυτή την πηγή, την εποχή της επίσκεψης του Μητροπολίτη Άρτας, στο χωριό διέμεναν περίπου 55 οικογένεις. Οι κάτοικοι εκκλησιάζονταν σε ναό της Γέννησης της Θεοτόκου που είχε κατασκευαστεί το 1871. Ο Μητροπολίτης Άρτας αναφέρει επίσης ότι στην Ακροποταμιά και τον Παχυκάλαμο υπήρχαν δύο σχολεία όπου δίδασκαν δύο δάσκαλοι και φοιτούσαν 80 μαθητές.

Εξίσου σημαντική πηγή, είναι η Οθωμανική απογραφή του 1895 (Σαλναμές Ιωαννίνων για το οικονομικό έτος 1311[1895], έκδοση έβδομη). Σύμφωνα με το σχετικό οθωμανικό νόμο, που ίσχυε από το 1864, η πρωτογενής διαίρεση της αυτοκρατορίας ήταν το βιλαέτι («νομαρχία» ή «γενική διοίκηση»). Κάθε βιλαέτι χωριζόταν σε σαντζάκια και αυτά σε καζάδες. Σύμφωνά με αυτή την απογραφή, το χωριό ανήκε στον Καζά Λούρου, ο οποίος βρισκόταν στο σαντζάκι Πρεβέζης, το οποίο με τη σειρά του, ανήκε στο βιλαέτι Ιωαννίνων. Με βάση λοιπόν αυτή την απογραφή, στον Παχυκάλαμο κατοικούσαν 30 οικογένειες (χανέδες) με συνολικό πληθυσμό 313 άτομα (165 άνδρες, 148 γυναίκες). Κατά τη διάρκεια του ατυχή Ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897, το χωριό απελευθερώθηκε προσωρινά. Όπως αναφέρεται στην «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», ο ταξίαρχος Σέχος, ο οποίος βρισκόταν στο χωριό Ανέζα, πληροφορήθηκε από τον επίλαρχο του ιππικού Σούτσο ότι η περιοχή μέχρι το Λούρο ποταμό είχε εγκαταλειφθεί από τους Τούρκους και διέταξε τα υπόλοιπα στρατεύματα της ταξιαρχίας του, τα οποία βρισκόταν στον Παχυκάλαμο, να καταλάβουν όλα τα χωριά. Ο Ελληνικός στρατός μέχρι το βράδυ της 23ης Απριλίου 1897 είχε ελευθερώσει τα χωριά Αγία Παρασκευή, Ανθότοπος, Κεραμάτες, Γαβριά, Ψαθοτόπι, Μύτικας, Ανέζα, Καλογερικό, Βίγλα, Ράχη, Καλόβατος, Πλησιοί, Κιρκιζάτες, Στρογγυλή, Ζαβάκα, Καλομόδια, Κωστακίοι, Ακροποταμιά, Νεοχώρι, Χαλκιάδες, Ρόκκα, Άγιος Σπυρίδωνας, Ελευθεροχώρι, Καμπή και την πόλη της Φιλιππιάδας.. Τελικά με την μεσολάβηση των ευρωπαϊκών δυνάμεων και της Ρωσίας, στις 20 Σεπτεμβρίου οι εχθροπραξίες σταμάτησαν και υπογράφηκε ειρήνη. Η οριστική απελευθέρωση του Παχυκαλάμου έλαβε χώρα το διάστημα ανάμεσα στις 6 και 9 Οκτωβρίου 1912, όπου τα πρώτα ελληνικά τάγματα, πέρασαν τη γέφυρα της Άρτας και στις 2 το μεσημέρι απώθησαν τους Τούρκους και εδραιώθηκαν στους Κωστακιούς και την περιοχή Μαρατιού. Τις επόμενες 2 ημέρες, ο ελληνικός στρατός κατέλαβε και οχύρωσε τα γύρω χωριά Πλησιούς, Ρόκκα, Χαλκιάδες. Το 1910, η Μητρόπολη Νικοπόλεως και Πρεβέζης δημοσιοποιεί τα στοιχεία της απογραφής που πραγματοποίησε το ίδιο έτος σε όλη την εκκλησιαστική περιφέρεια και μας πληροφορεί ότι ο Παχυκάλαμος υπαγόταν στο τμήμα Λούρου και στο χωριό κατοικούσαν 328 άτομα.

Τοποθεσία και πρόσβαση

Το χωριό γειτνιάζει με τα χωριά: Νεοχώρι, Ακροποταμιά, Ανθότοπος, Αγία Παρασκευή και Καλομόδια.

Αθλητισμός

Η ποδοσφαιρική ομάδα του χωριού είναι ο Άραχθος Παχυκαλάμου.

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Ν.Σκουφά Περιφερειακή Ενότητα Άρτας