Ο νομός Άρτας ή νομός Άρτης υπήρξε μία αυτοδιοικητική δομή της Ελλάδος, στο γεωγραφικό διαμέρισμα της Ηπείρου και καταλάμβανε την έκταση των σημερινών δήμων Αρταίων, Γεωργίου Καραϊσκάκη, Κεντρικών Τζουμέρκων και Νικολάου Σκουφά. Καταργήθηκε το 2010 με το Ν.3852/2010 (Πρόγραμμα Καλλικράτης). Σήμερα αποτελεί την Περιφερειακή Ενότητα Άρτας, της Περιφέρειας Ηπείρου, της Εκλογικής Περιφέρειας Άρτας. Η Άρτα είναι η πρωτεύουσα και μοναδική πόλη της περιφερειακής ενότητας Άρτας.

Ετυμολογία τοπωνυμίου

Το όνομα Άρτα, σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, προέρχεται από το λατινικό αλφάβητο. Ειδικότερα, "εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1000 μ.Χ. και συνδέεται το όνομα Άρτα με το λατινικό "arta" (θηλυκό γένος του επιθέτου artus) που σημαίνει στενή, ισχυρή, δύσκολη". Έτερη εκδοχή, από τον xρονογράφο της Ηπείρου και Μητροπολίτη Άρτας & Πρεβέζης Σεραφείμ Ξενόπουλο Βυζάντιο, "ο όποιος ανέφερε ότι η Άρτα έλαβε το όνομα αυτό: «δια την αφθονία των σιτηρών και λοιπών αυτής προιόντων δι ων προεμηθεύοντο ή ηρτίζοντο και διάφοροι πόλεις και κώμαις της Ακαρνανίας και Ηπείρου, ως άχρι του νυν αρτίζονται » καθώς επίσης το λίαν χαρακτηριστικόν «Άρτα αρτυμή του κόσμου»".

Γεωγραφία

Η Π.Ε Άρτας καταλαμβάνει το νοτιοανατολικό τμήμα της Ηπείρου. Έχει έκταση 1.662 τετρ.χλμ. και πληθυσμό 63.927 κατοίκους. Συνορεύει στα βόρεια με τις περιφερειακές ενότητες Ιωαννίνων και Τρικάλων, ανατολικά με τις περιφερειακές ενότητες Τρικάλων, Καρδίτσας και Αιτωλοακαρνανίας, δυτικά με τις περιφερειακές ενότητες Πρεβέζης και Ιωαννίνων, νότια με την περιφερειακή ενότητα Αιτωλοακαρνανίας ενώ βρέχεται και από τον Αμβρακικό Κόλπο.

Φυσική γεωγραφία

Από γεωλογικής πλευράς, η ευρύτερη περιοχή της Άρτας αποτελεί κατά κύριο λόγο τμήμα της Αδριατικοϊονίου ζώνης και κατά δεύτερο των ζωνών Πίνδου και Γαβρόβου-Τριπόλεως. Η λεκάνη απορροής του ποταμού Λούρου είναι εξ ολοκλήρου εντός της Αδριατικοϊονίου ζώνης, ενώ η λεκάνη του ποταμού Αράχθου επεκτείνεται και εκτός της Αδριατικοϊονίου ζώνης στις ζώνες Γαβρόβου - Τριπόλεως και Πίνδου. Το γεγονός αυτό διαφοροποιεί και σημαντικά τη σύνθεση των υλικών αποσάθρωσης που μεταφέρουν τα νερά του ποταμού Αράχθου σε σχέση με αυτά του Λούρου. Αφετηρία των γεωμορφολογικών εξελίξεων της περιοχής, για τη σημερινή κατάληξη του αναγλύφου, αποτέλεσε η έντονη τεκτονική δραστηριότητα κατά το τέλος Πλειοκαίνου - αρχές Πλειστοκαίνου με τη δημιουργία του βυθίσματος του Αμβρακικού. Στις αρχές του Πλειστοκαίνου θεωρείται ότι έχουμε συμβολή των ποταμών Λούρου και Αράχθου στο βόρειο τμήμα του ήδη υπάρχοντος βυθίσματος του Αμβρακικού, με αποτέλεσμα το ξεκίνημα της δημιουργίας των πεδινών εκτάσεων Άρτας-Πρέβεζας. Η περιοχή μεταξύ Άρτας, βόρεια της λιμνοθάλασσας Ροδιάς και των εκβολών του Αράχθου παρουσιάζει πολύ υψηλές τιμές νικελίου (Ni) και χρωμίου (Cr), με τιμές από 152-254 ppm για το Ni και από 111-186 ppm για το Cr. Οι τιμές του Ni στην περιοχή είναι υψηλές και αυτό οφείλεται στην τροφοδοσία των ιζημάτων της περιοχής από τον Άραχθο με υλικά από το οφιολιθικό σύμπλεγμα της Πίνδου. Στην περιοχή της Άρτας αλλά και γενικά στη Δυτική Ελλάδα, λόγω του ιζηματογενούς χαρακτήρα των πετρωμάτων, υπάρχουν σημαντικές ποσότητες από κρυσταλλικούς ασβεστόλιθους οι οποίοι, κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις μπορούν να αξιοποιηθούν ως μάρμαρα. Στην Ήπειρο έχουν εντοπισθεί φωσφορικά κοιτάσματα, τα οποία αναπτύσσονται στην Κεντρική Ιόνιο Ζώνη. Από τις μέχρι σήμερα έρευνες διαπιστώθηκε ότι τα κοιτάσματα αυτά έχουν έκταση μεγαλύτερη των 100 χλμ., με μέσο πάχος 7 – 8 μ. και μέση περιεκτικότητα σε P₂O₅, 10%περίπου. Στην περιοχή της Άρτας, οι έρευνες έχουν επικεντρωθεί κοντά στο χωριό Βίγλα. Στην περιοχή, κοντά στο χωριό Συκιές, έχει πιστοποιηθεί η ύπαρξη γεωθερμικού πεδίου. Η βεβαιωμένη έκταση του πεδίου υπολογίστηκε σε 11,2 τετραγωνικά χλμ., η θερμοκρασία του νερού που ανέρχεται στην επιφάνεια αρτεσιανά, κυμαίνεται από 32 °C ως 50 °C και η οροφή του γεωθερμικού ταμιευτήρα βρίσκεται σε βάθος κυμαινόμενο από τα 280 μ. έως 480 μ. Η μέση γεωθερμική βαθμίδα που υπολογίστηκε είναι 11 °C/100m δηλαδή μεγαλύτερη της τριπλάσιας κανονικής γεωθερμικής βαθμίδας. Για το πεδίο αυτό, υπάρχουν άριστες προοπτικές αξιοποίησης σε τομείς, όπως θερμοκήπια, ιχθυοκαλλιέργειες και αντιπαγετώδη προστασία των καλλιεργειών των εσπεριδοειδών. Σημαντικά είναι τα κοιτάσματα πετρελαίου τα οποία υπάρχουν στη Δυτική Ελλάδα και συγκεκριμένα στην περιοχή της Άρτας. Τα κοιτάσματα αυτά είναι βεβαιωμένα και εκτιμάται ότι μπορούν να αποφέρουν 1-2 δισεκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου. Η διαθεσιμότητα νερού στην Ήπειρο και μαζί και η Άρτα, είναι 7.500 m³/άτομο/έτος αριθμός που φανερώνει ότι το διαμέρισμα είναι το πλέον πλεονασματικό της χώρας σε ότι αφορά στα αποθέματα νερού.

= Σεισμική δραστηριότητα

=

Με βάση τον αντισεισμικό κανονισμό του 2000, οι περιοχές της Ελλάδος κατατάσσονται, από απόψεως σεισμικής επικινδυνότητας, σε τέσσερις κατηγορίες, ξεκινώντας από την Δ' ζώνη με τις περιοχές υψηλού κινδύνου και καταλήγοντας στην Α' ζώνη, που περιλαμβάνει τις «λιγότερο» σεισμογενείς περιοχές. Το μεγαλύτερο μέρος της Ηπείρου παρουσιάζει σχετικά μικρή σεισμική επικινδυνότητα. Από σεισμούς συχνά πλήττονται οι βόρειες και ανατολικές περιοχές αλλά ιδιαίτερα εκείνες που βρίσκονται προς τα παράλια του Ιονίου. Η Άρτα, αν και από πλευράς σεισμικής επικινδυνότητας, βρίσκεται στη Β' Ζώνη (μεσαίας επικινδυνότητας) έχει κατά καιρούς υποστεί καταστροφικούς σεισμούς όπως το 1833 και το 1967. Την 1η Μαΐου του 1967, ημέρα Δευτέρα και δεύτερη μέρα του Πάσχα, ισχυρός σεισμός μεγέθους 6,4 R έπληξε τους νομούς Άρτας και Ιωαννίνων. Εννιά άνθρωποι σκοτώθηκαν και 56 τραυματίστηκαν. Περίπου 10.000 κτίρια υπέστησαν βλάβες από τα οποία τα 940 καταστράφηκαν. Οι μεγαλύτερες εντάσεις στο νομό Άρτας παρατηρήθηκαν στα χωριά: Μελισσουργοί, Θεοδώριανα, Αθαμάνιο, Τετράκωμο αλλά και στη Δροσοπηγή. Μετά τον κύριο σεισμό ακολούθησαν πολλοί μετασεισμοί ο μεγαλύτερος των οποίων ήταν μεγέθους 5,3 R και έγινε την ίδια ημέρα με τον κύριο σεισμό.

= Έδαφος

= Το μεγαλυτερό ποσοστό του εδάφους της περιφερειακής ενότητας Άρτας είναι ορεινό και αντιστοιχεί στο 70,4% του συνολικού εδάφους ενώ το 18,6% είναι πεδινό και το 11% ημιορεινό. Η συνολική έκταση της Π.Ε Άρτας αντιστοιχεί στο 18,06% της περιφέρειας Ηπείρου και στο 1,21% της Ελλάδας. Σύμφωνα με τη μορφολογία του εδάφους, η πεδινή ζώνη καλύπτει συνολική έκταση 396.000 στρεμμάτων από την οποία καλλιεργούνται τα 185.00 στρέμματα, η ημιορεινή με συνολική έκταση 176.000 στρέμματα από την οποία καλλιεργούνται τα 45.000 στρέμματα και η ορεινή με συνολική έκταση 1.090.000 στρέμματα από την οποία καλλιεργούνται τα 105.000 στρέμματα.

= Βουνά

=

Τα Αθαμανικά όρη ή Τζουμέρκα είναι μεγάλη οροσειρά της δυτικής Ελλάδος, που ουσιαστικά αποτελεί τμήμα της ευρύτερης οροσειράς της Πίνδου. Καταλαμβάνουν τμήμα της Άρτας, των Ιωαννίνων και των Τρικάλων. Το νοτιότερο τμήμα ανήκει κυρίως στην Π.Ε Άρτας. Η υψηλότερη κορυφή του είναι το Καταφύδι με υψόμετρο 2.393 μ. Άλλες ψηλές κορυφές είναι οι: Στρογγούλα (2.107μ), Γερακοβούνι (2.211μ), Αγκάθι (2.392μ) και Σκλάβα (2.067 μ). Η περιοχή των Τζουμέρκων αποτελούσε τμήμα της χώρας των Αθαμάνων, η οποία εκτεινόταν μεταξύ Ηπείρου, Θεσσαλίας και Δυτικής Στερεάς Ελλάδας και σε αυτούς οφείλουν το ονομά τους τα Αθαμανικά όρη. Οι Αθαμάνες οφείλουν το όνομά τους στον μυθικό βασιλιά Αθάμαντα, που ήρθε από τον Ορχομενό Βοιωτίας. Οι μεγάλες υψομετρικές διαφορές και η ποικιλία του κλίματος ευνοούν την ανάπτυξη πλούσιας χλωρίδας και πανίδας. Το Ξηροβούνι είναι βουνό της Ηπείρου με μέγιστο υψόμετρο 1.614 μέτρα. Βρίσκεται στα όρια των περιφερειακών ενοτήτων Πρέβεζας, Άρτας και Ιωαννίνων. Τα Όρη Βάλτου είναι οροσειρά της δυτικής Ελλάδας. Καταλαμβάνει το βόρειο τμήμα του νομού Αιτωλοακαρνανίας και το νοτιοανατολικό του νομού Άρτας. Η ψηλότερη κορυφή της οροσειράς έχει υψόμετρο 1.852 μέτρα και βρίσκεται εντός του νομού Άρτας. Η περιοχή αποτελεί βιότοπο της βίδρας, του αγριόγατου του Μωριά (Felis silvestris morea) και του γύπα (Gyps fulvus).

= Πεδιάδες

= Στα νοτιοδυτικά της περιφερειακής ενότητας βρίσκεται η πεδιάδα της Άρτας, η οποία είναι και η μεγαλύτερη πεδιάδα της Ηπείρου. Η πεδιάδα της Άρτας απαριθμεί 160.000 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης με κύριες καλλιέργειες τα πορτοκάλια, τα μανταρίνια, τα ακτινίδια αλλά και φυτά μεγάλης καλλιέργειας όπως το καλαμπόκι και βιομηχανικά φυτά όπως το βαμβάκι. Τα χωριά του κάμπου υπήρξαν για αιώνες παραγωγοί και τροφοδότες της γύρω περιοχής αλλά και ολόκληρης της χώρας με τα εκλεκτά πορτοκάλια της και τα γεωργικά προϊόντα. Οι καλλιέργειες, εναλλάσσονται με θαμνοφράχτες και διάσπαρτα δασύλλια από αιωνόβιες βελανιδιές, φράξους και φτελιές, σχηματίζοντας μαζί με τη βλάστηση των καναλιών, ένα πολύτιμο δίκτυο φυσικών φραχτών όπου καταφεύγει η άγρια ζωή. Κατά την τουρκοκρατία, οι εκτάσεις της πεδιάδας ανήκανε στη Βαλιδέ σουλτάνα, δηλαδή τη μητέρα του ηγεμονεύοντος σουλτάνου και ονομαζόταν "γλυκιά πεδιάδα".

= Ποταμοί

=

Ο Άραχθος είναι ο όγδοος μεγαλύτερος ποταμός της Ελλάδας. Έχει μήκος 110 χιλιόμετρα. Πηγάζει από τη βόρεια Πίνδο σε υψόμετρο 1.700 μ. και εκβάλλει στον Αμβρακικό κόλπο. Διατρέχει ένα τμήμα της περιφερειακής ενότητας Ιωαννίνων, νότια της κωμοπόλεως του Μετσόβου, όπου ονομάζεται Μετσοβίτικος και ολόκληρη την περιφερειακή ενότητα Άρτας και εκβάλλει στον Αμβρακικό κόλπο όπου σχηματίζει το δέλτα του Αράχθου. Δέχεται τα νερά από τους παραποτάμους Καλεντίνη, Λοζίτσι, Μετσοβίτικο, Διπόταμο και Καλαρρύτικο. Στον Άραχθο έχουν κατασκευαστεί δύο φράγματα, το Πουρνάρι 1, με ωφέλιμη χωρητικότητα 303 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερό και το Πουρνάρι 2, ωφέλιμης χωρητικότητας 4,1 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερό. Ο Λούρος πηγάζει από το όρος Τόμαρος σε υψόμετρο 600 μέτρων, κοντά στην περιοχή του μαντείου της Δωδώνης, διασχίζει την Π.Ε Πρέβεζας, την πεδιάδα της Άρτας και εκβάλλει στο Μιχαλίτσι, στον όρμο Σαλαώρας, του Αμβρακικού Κόλπου όπου σχηματίζει το δέλτα Λούρου. Οι εκβολές του βρίσκονται υπό την προστασία της Σύμβασης Ραμσάρ. Η περιοχή αποτελεί ένα από τα καλύτερα διατηρημένα οικοσυστήματα, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Με εξαίρεση το δέλτα του Αχελώου και το σύμπλεγμα των δέλτα που βρίσκονται κοντά στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, η συγκεκριμένη ζώνη αποτελεί το μεγαλύτερο δελταϊκό σύμπλεγμα σε όλη την Ελλάδα. Η μεγάλη περιοχή των καλαμώνων κατά μήκος του Λούρου μπορεί να θεωρηθεί μία από τις μεγαλύτερες συνεχόμενες ζώνες καλαμώνων στην Ελλάδα. Ο Αχελώος, ο δεύτερος σε μήκος ποταμός της Ελλάδας, πηγάζει από την οροσειρά της Πίνδου και συγκεκριμένα από το όρος Λάκμος (Περιστέρι) και στη διαδρομή του διασχίζει τον ορεινό όγκο της δυτικής Στερεάς Ελλάδας, διέρχεται από τα όρια των Π.Ε Άρτας και Καρδίτσας και εκβάλλει στο Ιόνιο πέλαγος. Ονομάζεται και Ασπροπόταμος από τη λευκή λάσπη που μεταφέρει έως τις εκβολές του. Η επικρατέστερη ερμηνεία του ονόματός του προκύπτει από το πρώτο συνδετικό της ρίζας «αχ» ή «αχα» (λατινικό aqua) που σημαίνει νερό και το συγκριτικό επίθετο «λώων» που έχει και την έννοια του ποσοτικά μεγαλύτερου. Τα οικοσυστήματα του Αχελώου περιλαμβάνουν πολλά είδη φυτών αλλά και ζώα όπως αρκούδες, ζαρκάδια, λύκοι και αετοί. Ο Αχελώος είναι ένας ποταμός, ο οποίος λατρευόταν ως Θεός, την αρχαία εποχή, από τους κατοίκους των περιοχών που διέσχιζε. Στη νεοελληνική ιστορία η περιοχή έπαιξε σημαντικό ρόλο στην Επανάσταση του 1821 και στην Εθνική Αντίσταση. Ο χείμαρρος Σαραντάπορος διατρέχει την περιοχή κοντά στο Παλαιοκάτουνο Άρτας. Η συνολική έκταση των ποταμών που διατρέχουν την Π.Ε Άρτας αντιστοιχεί σε 128 χιλιόμετρα.

= Λίμνες

=

Η τεχνητή λίμνη του Πουρναρίου βρίσκεται στα βορειοανατολικά του δήμου Αρταίων, στη δημοτική ενότητα Ξηροβουνίου, έχει έκταση 20.500 στρέμματα και δημιουργήθηκε μετά την κατασκευή του ομώνυμου υδροηλεκτρικού φράγματος, του οποίου η κατασκευή ξεκίνησε το 1981 και ολοκληρώθηκε το 1997. Το συγκεκριμένο φράγμα είναι το δεύτερο σε μέγεθος στην Ελλάδα, ύψους 107 μέτρων. Η περιοχή πέριξ της λίμνης Πουρναρίου είναι μια περιοχή παρθένα και παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία πανίδας (ασβοί, λαγοί, κουνάβια, ζαρκάδια, αρκούδες, λύκοι), μικροπανίδας (σκαθάρια, πεταλούδες, έντομα) και ορνιθοπανίδας (πέρδικες, κίσσες, σταυραετοί, γεράκια, γύπες). Η ιχθυοπανίδα της λίμνης αποτελείται από κυπρίνους, στρωσίδι, μουστακάτο, άγρια πέστροφα, χέλια. Η χλωρίδα της περιοχής συμπεριλαμβάνει αγριολούλουδα και βότανα όπως ορχιδέες, φασκόμηλο, μέντα, ρίγανη. Κοντά στη λίμνη μπορεί κανείς να παρατηρήσει ένα δάσος κωνοφόρων, καθώς και ένα περιορισμένης έκτασης και πολύ σπάνιο δάσος βουνοκυπάρισσων. Η τεχνητή λίμνη της Άρτας (πίσω από το ΚΤΕΛ), η οποία καλύπτει μια έκταση περίπου 90 στρεμμάτων και στην οποία υπάρχει τοξωτή μεταλλική γέφυρα. Τον Οκτώβριο του 2012, με πρωτοβουλία του δήμου Αρταίων, η λίμνη εμπλουτίστηκε με γόνους κυπρίνου από το κρατικό κυπρινοτροφείο στο Ψαθοτόπι, το οποίο είναι η μόνη κρατική μονάδα στην Ελλάδα που εμπλουτίζει δωρεάν τα εσωτερικά νερά της χώρας.

= Λιμνοθάλασσες

=

Στον Αμβρακικό υπάρχουν τουλάχιστον 20 λιμνοθάλασσες. Η συνολική έκτασή τους ξεπερνάει τα 70 τετ. χιλιόμετρα και οι περισσότερες χωρίζονται από τη θάλασσα με μια μακρόστενη λωρίδα γης. Οι μεγαλύτερες λιμνοθάλασσες του Αμβρακικού, είναι η Λογαρού, η οποία έχει έκταση 25,75 τετ. χιλιόμετρα, το Τσουκαλιό με 16,5 τετ. χιλιόμετρα, η Ροδιά με 13,5 τετ. χιλιόμετρα και η Παλιομπούκα με επιφάνεια 2 τετ. χιλιόμετρα. Ένα βασικό χαρακτηριστικό των λιμνοθαλασσών του Αμβρακικού είναι η μεγάλη τους βιολογική παραγωγικότητα και λειτουργούν ως φυσικά εκτροφεία ψαριών. Στα ανοίγματα που υπάρχουν στις λουρονησίδες και τα οποία επιτρέπουν την επικοινωνία των λιμνοθαλασσών με τη θάλασσα, έχουν εγκατασταθεί τα λεγόμενα "ιβάρια" ή "διβάρια". Τα ιβάρια είναι κατασκευές με καλάμια, οι οποίες ενώ επιτρέπουν την ελεύθερη είσοδο ψαριών από τη θάλασσα, τα εμποδίζουν να επιστρέψουν, με αποτέλεσμα να παγιδεύονται. Στον Αμβρακικό η βιομηχανική αλιεία απαγορεύεται δεδομένου ότι πρόκειται για εθνικό πάρκο. Ο Αμβρακικός κόλπος αποτελεί τη μοναδική περιοχή στην Ελλάδα όπου πραγματοποιείται συστηματικά χρήση δορυφορικών πομπών σε χελώνες για την κατανόηση των μετακινήσεων που πραγματοποιούν στο θαλάσσιο περιβάλλον. Στον Αμβρακικό κόλπο επιβιώνει ένας από τους τελευταίους πληθυσμούς ρινοδέλφινων της Μεσογείου (περίπου 150 δελφίνια). Υπάρχει ένα πλήθος μορφών ζωής στον Αμβρακικό όπως ο λευκοτσικνιάς, ο αργυροτσικνιάς, ο κορμοράνος, το φοινικόπτερο, ο αγριόκυκνος και ο αργυροπελεκάνος, ο οποίος είναι ο μεγαλύτερος από όλα τα είδη πελεκάνων. Ο Αμβρακικός είναι ο πρώτος υγρότοπος όπου αποδεδειγμένα φωλιάζουν ελάχιστοι ήταυροι. Τα αλιεύματα του κόλπου όπως οι γαρίδες και οι σαρδέλες είναι διάσημα στην ελληνική αλλά και ξένη αγορά. Η περιφερειακή ενότητα Άρτας βρίσκεται στη 2η θέση, μετά την Π.Ε Αιτωλοακαρνανίας, από πλευράς συνολικής έκτασης υγροτόπων, με 237.000 τετ.χιλιόμετρα. Επίσης η Π.Ε Άρτας βρίσκεται στις πρώτες θέσεις των περιοχών με τη μεγαλύτερη αλιευτική και κτηνοτροφική χρήση υγροτόπων και κατέχει την 3η θέση στη χρήση υγροτόπων για αναψυχή.

= Νησιά

= Τα νησιά της Περιφερειακής Ενότητας Άρτας βρίσκονται στον Αμβρακικό κόλπο, με μεγαλύτερο νησί, το Πέρα Νησί (Κορωνησία), το οποίο είναι το μοναδικό κατοικημένο νησί του Αμβρακικού.

= Παραλίες

= Οι παραλίες της Άρτας βρίσκονται στον Αμβρακικό κόλπο, την Κορωνησία και τη Σαλαώρα σε μικρές αποστάσεις από την πόλη της Άρτας, είναι εύκολα προσβάσιμες με το αυτοκίνητο και είναι γενικά ζεστές και ρηχές. Οι παραλίες είναι ιδανικές για κολύμβηση αλλά και για διάφορες θαλάσσιες δραστηριότητες.

Ανθρωπογεωγραφία

Η μεγάλη πλειοψηφία των κατοίκων της Περιφερειακής Ενότητας Άρτας είναι γηγενείς όμως στα όρια του πρώην νομού Άρτας κατοικούν και άλλες πληθυσμιακές ομάδες, οι οποίες κατά καιρούς εγκαταστάθηκαν στην περιοχή. Οι ομάδες αυτές είναι οι εξής:

Πόντιοι: Ο ποντιακός πληθυσμός της περιοχής της Άρτας ομιλεί την ποντιακή διάλεκτο και κατοικεί στη Νέα Βίγλα, η οποία αποτελεί τμήμα του χωριού Βίγλα Άρτας, το μοναδικό χωριό που φιλοξενεί Ποντίους σε όλη την περιοχή της Άρτας. Η Νέα Βίγλα είναι ο τόπος καταγωγής του πρώην διεθνή τερματοφύλακα Αντώνη Νικοπολίδη. Η εγκατάσταση στο χωριό έγινε το 1957 όταν ήρθαν εκατό οικογένειες από την κεντρική Ασία. Βλάχοι: Ενενήντα περίπου οικογένειες βρίσκονται στην περιοχή της Άρτας και συγκεκριμένα στην περιοχή του Πολυδρόσου και στους οικισμούς του Κακόβατου και Παλαιοσκαμιά Άρτας, κοντά στον Αμβρακικό κόλπο. Η εγκατάσταση τους έγινε πριν τη δεκαετία του '60 και η καταγωγή τους είναι από το Συρράκο Ιωαννίνων και το Βαθύπεδο Ιωαννίνων. Μέχρι και τη δεκαετία του 1960 πολλά Συρρακιωτόπoυλα στον κάμπο της Άρτας είχαν ως μητρική τους γλώσσα τα βλάχικα. Όσα πήγαιναν νηπιαγωγείο ήταν τυχερά γιατί εκεί τους δινόταν η ευκαιρία να μάθουν τα ελληνικά. Σήμερα ο τοπικός πληθυσμός γνωρίζει και ομιλεί τη βλάχικη γλώσσα. Ρομά: Στην Άρτα ο καταυλισµός βρίσκεται στην περιφερειακή οδό Άρτας. Υπάρχουν περίπου 10 οικογένειες, µόνιµα εγκατεστηµένες εδώ και πολλά χρόνια, µε εξαίρεση ορισμένες περιπτώσεις όπου μερικοί µετακινούνται προσωρινά. Οι συνθήκες διαβίωσης είναι ικανοποιητικές σε σχέση με άλλες περιοχές της Ελλάδας, καθώς ικανοποιούνται βασικές τους ανάγκες όπως στέγη, νερό και ρεύµα.

= Γλωσσικό ιδίωμα

= Η Ήπειρος υπήρξε ένα γεωγραφικό διαμέρισμα, απρόσιτο μέχρι τις αρχές του προηγούμενου αιώνα και διατήρησε ανόθευτο τον γλωσσικό θησαυρό που κληρονόμησε. Περιοχές όπως τα Ζαγοροχώρια, περιοχή Δωδώνης, Κατσανοχώρια, Ιωάννινα, περιοχή Άρταςαποκόπτουν ακόμη και σήμερα, ειδικά οι γηραιότεροι, τα φωνήεντα ή αλλάζουν τα άτονα (ο) και (ε) και τα προφέρουν ως (ου) και (ι). Η φυλή των Σαρακατσαναίων ομιλεί το ίδιο ιδίωμα μ' αυτό της περιοχής των Τζουμέρκων, των Ραδοβιζίων της Άρτας, του Σακαρετσίου και της περιοχής μέχρι τα Άγραφα. Συγκεκριμένα ισχύουν ορισμένοι κανόνες, κοινοί με το ιδίωμα των Σαρακατσαναίων.

Ιστορία

Αρχαίοι χρόνοι

Η παρουσία ανθρώπου στα όρια της σημερινής περιφερειακής ενότητας Άρτας μπορεί να πιστοποιηθεί από τα λιγοστά ευρήματα που χρονολογούνται τη νεολιθική εποχή και αντιπροσωπεύονται από ένα λίθινο πέλεκυ που εντοπίσθηκε νότια της ακρόπολης του Αμμότοπου (αρχαίο Όρραον). Στην ίδια θέση βρέθηκαν επίσης και λιγοστά όστρακα αγγείων της εποχής του Χαλκού. Τον 9ο αι. π.Χ. στην περιοχή κοντά στα παράλια κατοικούσαν οι Δρύοπες ενώ το ορεινό βορειοανατολικό τμήμα αποτελούσε τμήμα της επικράτειας των Αμφιλόχων και ενδεχομένως και των Αθαμάνων. Η χώρα των Αθαμάνων, εκτεινόταν μεταξύ Ηπείρου, Θεσσαλίας και δυτικής Στερεάς Ελλάδας. Οι Αθαμάνες, ηπειρωτικό φύλο που κατοικούσαν στην ορεινή περιοχή των Αθαμανικών Όρεων (Τζουμέρκα) και των βορειοανατολικών Αγράφων, οφείλουν το όνομά τους στο μυθικό βασιλιά Αθάμαντα, που ήρθε από τον Ορχομενό Βοιωτίας, εγκαταστάθηκε και βασίλευσε στην περιοχή. Κατά τους ιστορικούς χρόνους, οι Αθαμάνες αναφέρονται πρώτη φορά το 395 π.Χ., ενισχύοντας την τετραπλή συμμαχία Κορίνθου, Άργους, Αθήνας και Θήβας. Στρατευμένοι ή μισθοφόροι πολεμιστές, εκστρατεύουν στην Ιταλία υπό τον βασιλιά Πύρρο κατά τη δεύτερη περίοδο της βασιλείας του (296-272 π.Χ.). Στις βόρειες περιοχές κατοικούσε ο λαός των Μολλοσσών.

Ίδρυση της Αμβρακίας

Το 625 π.Χ. Κορίνθιοι με αρχηγό τον Γόργο, νόθο γιο του Κυψέλου, τυράννου της Κορίνθου, ίδρυσαν την Αρχαία Αμβρακία. Ετυμολογικά η λέξη Αμβρακία, ή Αμπρακία (Ambracia), ή Ανπρακία, προέρχεται από το αμφί (αμπί) + ρακία (ραχία) = βραχώδης ακτή, πετρώδης γιαλός, από το ρήμα ράττω ή αράττω = κτυπώ με δύναμη, συντρίβω. Από το αμπί και τη ρίζα ράκ προήλθε μάλλον το τοπωνύμιο Αμπ-ρακ-ία και το υδρωνύμιο (όνομα ποταμού) Ά-ραχ-θος, δηλαδή η πετρώδης ακτή που κτυπιέται εκατέρωθεν (αμπί = αμφί). Τον 6ο αι. π.Χ. η πόλη υπήρξε αξιόλογο κέντρο του κορινθιακού εμπορίου στη βορειοδυτική Ελλάδα και σημαντικός σταθμός στα ταξίδια του προς την Κάτω Ιταλία. Η Αμβρακία έλαβε μέρος στους περσικούς πολέμους και συμμετείχε με σημαντική δύναμη (με επτά πλοία στη ναυμαχία της Σαλαμίνος και με 500 οπλίτες στη μάχη των Πλαταιών). Κατά τη διάρκεια του πελοποννησιακού πολέμου έμεινε πιστή στη μητρόπολή της Κόρινθο, την οποία και βοήθησε στις πολεμικές της επιχειρήσεις κατά των Κερκυραίων. Το έτος 582 π.Χ. η Αμβρακία είχε δημοκρατικό πολίτευμα, μετά την τυραννία του Περίανδρου, 74 χρόνια προγενέστερη της δημοκρατίας του Κλεισθένη στην Αθήνα. Διάσημοι Αμβρακιώτες ήταν ο γλύπτης Πολύστρατος, ο μουσικός Επίγονος, ο ποιητής της μέσης κωμωδίας Επικράτης και ο ολυμπιονίκης Λέων της 96ης Ολυμπιάδας (Παυσανίας). Το 500 π.Χ. κτίσθηκε στην Αμβρακία ο τεράστιος ναός του Απόλλωνος Σωτήρος. Τα ερείπιά του σώζονται κοντά στην πλατεία Κιλκίς της σημερινής Άρτας. Επί βασιλέως Πύρρου, η Αμβρακία γνώρισε μεγαλείο. Κτίστηκε η αρχική μορφή του γεφυριού του Αράχθου, το Μικρό Θέατρο (κοντά στον Άγιο Κωνσταντίνο), το Μεγάλο Θέατρο (κοντά στον ναό του Απόλλωνος), και το Πρυτανείο (δίπλα στον ναό Απόλλωνος).

Ο βασιλιάς Πύρρος της Ηπείρου

Το 295 π.Χ. ο Πύρρος της Ηπείρου, βασιλιάς των Μολοσσών, μετέφερε στην Αμβρακία την πρωτεύουσα του κράτους του. Ο Πύρρος έδωσε διεθνή αίγλη στην πόλη, όπως άλλωστε σε ολόκληρη την Ήπειρο και κόσμησε την Αμβρακία με σημαντικά οικοδομήματα. Σύμφωνα με τον γεωγράφο Στράβωνα, ο Πύρρος ήταν εκείνος ο βασιλιάς που κατέστησε την Αμβρακία κέντρο του ηπειρωτικού κράτους, μεταφέροντας εκεί το βασιλικό παλάτι, εγκαταλείποντας τη μακρά παράδοση της διακυβέρνησης από την πόλη της Πασσαρώνας. Η πρωτεύουσά του γνώρισε αξιοσημείωτη ευημερία η οποία διατηρήθηκε μέχρι την εποχή της κατάκτησης της Ελλάδας από τους Ρωμαίους. Το 379 π.Χ - 316 π.Χ στην Αμβρακία έζησε η Ολυμπιάδα, μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Το 167 π. Χ. η Αμβρακία πέφτει στα χέρια των Ρωμαίων και πολλοί θησαυροί της Αμβρακίας μεταφέρθηκαν στη Ρώμη. Με την ίδρυση της Νικόπολης το 31 μ.Χ., η Αμβρακία έπαψε να παίζει αξιόλογο ρόλο στην περιοχή. Αν και υπαγόταν πια διοικητικά στη Νικόπολη, διατηρούσε όμως το καθεστώς της πόλης (ήταν δηλαδή «περιοικίς πόλις»), όπως εικάζεται από τη μνεία του «Δήμου Αμβρακιωτών» σε αναθηματική επιγραφή στον αυτοκράτορα Τραϊανό.

Βυζαντινή εποχή

Το 1082, η Άρτα αναφέρεται για πρώτη φορά με το νέο της όνομα, το οποίο πιθανόν να προέρχεται από τη λατινική λέξη artus ή arta, που σημαίνει στενή ή στενά.

Μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους, το 1204, η Άρτα έγινε πρωτεύουσα το κράτους της Ηπείρου, που είναι γνωστό ως Δεσποτάτο της Ηπείρου. Ιδρυτής του ήταν ο Μιχαήλ Α΄ Άγγελος Κομνηνός Δούκας (1205-1215), συγγενής της αυτοκρατορικής οικογένειας των Κομνηνών. Μετά τον θάνατό του ο αδερφός του Θεόδωρος (1215-1230) επέκτεινε το κράτος και κατόρθωσε να ανακαταλάβει τη Θεσσαλονίκη, που μέχρι τότε κατείχαν οι Σταυροφόροι και ίδρυσε το βασίλειο της Θεσσαλονίκης. Ο Θεόδωρος έκανε αρκετές προσπάθειες να ανακαταλάβει επίσης την Κωνσταντινούπολη και να αποκαταστήσει τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Ο ανεψιός του Μιχαήλ Β΄ (1231-1267) κατά τη διάρκεια της εξουσίας του φρόντισε για την οχύρωση της Άρτας και έκτισε τα μοναστήρια της Κάτω Παναγιάς και της Παντάνασσας κοντά στη Φιλιππιάδα. Τα επόμενα χρόνια η Άρτα κυβερνήθηκε από τη δυναστεία των Ιταλών Ορσίνι (1318-1337). Το 1349 μ.Χ. την Άρτα καταλαμβάνει ο Στέφανος Δουσάν και το 1359-1416 η πόλη πέφτει στα χέρια των ηγεμόνων Λιόσα και Σπάτα. Το 1416 μ.Χ. η πόλη κυριεύθηκε από τον κόμη της Κεφαλονιάς Κάρολο Α' Tόκκο.

Οθωμανική αυτοκρατορία

Στις 24 Μαρτίου 1449, η Άρτα πέφτει στα χέρια των Τούρκων. Παράλληλα όμως οι Αρτινοί ήταν φόρου υποτελείς στην Ενετική Δημοκρατία, στην οποία πλήρωναν κάθε χρόνο 1.500 ρεάλια, προκειμένου να εξασφαλίσουν την ενετική προστασία από τον κίνδυνο ληστών και πειρατών. Το 15ο αι. ο πληθυσμός της πόλης αυξήθηκε σημαντικά, γιατί σε αυτή εγκαταστάθηκαν αρκετοί Εβραίοι, που εκδιώχθηκαν από την Απουλία και την Καλαβρία, καθώς και εξορισθέντων από την Ισπανία σεφαραδιτών Εβραίων. Αυτοί αποτέλεσαν μία χωριστή κοινότητα, ίδρυσαν τη συναγωγή "Πουλιέζα", εβραϊκό σχολείο και φιλανθρωπικούς συλλόγους. Η εβραϊκή κοινότητα της Άρτας υπήρξε μία από τις παλαιότερες της Ελλάδος. Τις πρώτες πληροφορίες γι΄ αυτήν τις αντλούμε από το Οδοιπορικό του Ισπανού ραββίνου περιηγητή Βενιαμίν μπεν Γιονά, ο οποίος ταξίδεψε στην Ελλάδα το 1173. Την εποχή του Δεσποτάτου της Ηπείρου χτίστηκε η πρώτη συναγωγή, η "Γκρέκα", και λειτούργησε το εβραϊκό νεκροταφείο στον λόφος Περάνθη, που παραχωρήθηκε από την Αγία Θεοδώρα, σύζυγο του Μιχαήλ Κομνηνού. Το 1788 η διοίκηση της πόλης πέρασε στη δικαιοδοσία του Αλή Πασά των Ιωαννίνων και μετά τον αποκεφαλισμό του Αλή Πασά Τεπελενλή το 1822, η Άρτα περιήλθε στην εξουσία του Χουρσίτ Πασά και σύντομα στον Κιουταχή Πασά. Στις 4 Ιουλίου 1822 έγινε δίπλα στην Άρτα η Μάχη του Πέτα.

Απελευθέρωση και η νεότερη ιστορία

Η Άρτα ανέκτησε την ανεξαρτησία της με τη συνθήκη του Βερολίνου το 1881,όμως η περιοχή του κάμπου παρέμεινε υπό τουρκική κατοχή. Το 1883 δημιουργήθηκε ο ομώνυμος νομός. Το έτος 1882 έγινε σύγκρουση τσιφλικάδων με κολίγους στην Άρτα, τριάντα χρόνια πρίν τα παρόμοια γεγονότα στο Κιλελέρ της Θεσσαλίας. Στον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 (διήρκεσε περίπου 30 ημέρες) και η Άρτα αποτέλεσε βάση εξόρμησης και εφοδιασμού του ελληνικού στρατού και ζωντάνεψε από την ελπίδα της απελευθέρωσης ολόκληρης της Ηπείρου, πράγμα που έγινε το 1912-1913, οπότε απελευθερώθηκε ο κάμπος της Άρτας μαζί με την Πρέβεζα, Θεσπρωτία και Ιωάννινα. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, στις 16 Αυγούστου 1943, στο χωριό Κομμένο διαπράχθηκε η σφαγή του Κομμένου, η οποία ήταν μια από τις μεγαλύτερες σφαγές αμάχων στην ιστορία της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα.

Διοικητική διαίρεση

Περιφερειακή ενότητα Άρτας

Με τη Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης - Πρόγραμμα Καλλικράτης δηλαδή τον ελληνικό νόμο 3852/2010, με τον οποίο μεταρρυθμίστηκε η διοικητική διαίρεση της Ελλάδας, δημιουργήθηκαν 4 νέοι δήμοι.

Ο δήμος Αρταίων, ο οποίος συστάθηκε από τη συνένωση των δήμων Αμβρακικού, Αρταίων, Βλαχέρνας, Ξηροβουνίου και Φιλοθέης. Μοναδική πόλη και έδρα του δήμου είναι η Άρτα. Ο δήμος Γεωργίου Καραϊσκάκη, ο οποίος συστάθηκε με τη συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Ηρακλείας, Καραϊσκάκη και Τετραφυλίας. Η έδρα του δήμου είναι η Άνω Καλεντίνη. Επίσης οι Πηγές Άρτας έχουν ορισθεί ως ιστορική έδρα. Ο δήμος Κεντρικών Τζουμέρκων, ο οποίος συστάθηκε από τη συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αγνάντων και Αθαμανίας και των κοινοτήτων Θεοδωριάνων και Μελισσουργών. Έδρα του είναι το Βουργαρέλι. Ο δήμος Νικολάου Σκουφά, ο οποίος συστάθηκε από τη συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αράχθου, Κομποτίου, Πέτα και της κοινότητας Κομμένου. Έδρα του δήμου είναι το Πέτα. Το Κομμένο έχει ορισθεί ως ιστορική έδρα.

Δημογραφικά στοιχεία

Ο μόνιμος πληθυσμός της Π.Ε Άρτας, στην απογραφή του 2011 ανήλθε σε 67.877 κατοίκους. Στην περιφερειακή ενότητα Άρτας ζει το 20% του συνολικού πληθυσμού της περιφέρειας Ηπείρου και το 0,63% του συνολικού πληθυσμού της χώρας. Ο πληθυσμός της περιοχής μετά από χρόνια οριακής αυξομείωσης, το 2011 σημείωσε το χαμηλότερο ποσοστό των τελευταίων εξήντα ετών. Η πρώτη φορά όπου η περιοχή της Άρτας ξεπέρασε τους 80.000 κατοίκους ήταν το 1961, με 82.630 κατοίκους, αριθμός ο οποίος υπήρξε και ο μέγιστος αριθμός κατοίκων.

Μεταβολές του πληθυσμού

Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2001, παρατηρείται μια μετακίνηση του ενεργού δυναμικού από τα ορεινά προς τα πεδινά, όπου υπάρχει το αστικό κέντρο και επομένως περισσότερες ευκαιρίες απασχόλησης. Η απασχόληση είναι βασική αιτία εγκατάλειψης των ορεινών περιοχών αλλά και παράγοντες γεωγραφικοί και κοινωνικοί συμβάλουν εξίσου σ΄αυτή. Ο αστικός πληθυσμός της Π.Ε Άρτας ανέρχεται στο 39,53% περίπου του συνολικού της πληθυσμού ενώ ο αγροτικός πληθυσμός ανέρχεται στο 60,47% του συνόλου. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής 2001, οι κάτοικοι με ηλικία πάνω των 65 ετών στην περιφέρεια αντιπροσωπεύουν το 20,40% του συνολικού πληθυσμού, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για την Π.Ε Άρτας είναι 22,59%.

Οικονομία

Η Π.Ε Άρτας είναι μία κατεξοχήν αγροτική περιοχή καθώς με βάση τα στοιχεία του 2007, το 32,32% των απασχολούμενων εργάζεται στον πρωτογενή τομέα, γεγονός που είναι αναμενόμενο καθώς στην Άρτα μαζί με την Πρέβεζα, συγκεντρώνονται τα πλέον πεδινά τμήματα της περιφέρειας καθώς και η γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας. Ο λιγότερο αγροτικός δήμος υπήρξε το 2007, ο δήμος Αρταίων (σχέδιο Καποδίστριας) όπου μονάχα το 10% των απασχολούμενων είχε κάποια ασχολία σχετική με τον πρωτογενή τομέα ενώ 64,7% εργαζόταν στον τριτογενή τομέα. Αντίθετα, οι πλέον αγροτικοί δήμοι υπήρξαν το 2007, ο πρώην δήμος Αράχθου και η πρώην κοινότητα Κομμένου όπου τα ποσοστά απασχόλησης στον πρωτογενή τομέα έφθαναν το 62,4% και 66,4% αντίστοιχα. Η Π.Ε Άρτας συνεισφέρει το 0,4% του συνολικού ΑΕΠ της χώρας. Αναλυτικά τα στοιχεία σχετικά με το Ακαθάριστο Εγχώριο Προιόν και το Κατά Κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, στον παρακάτω πίνακα.

Αναλυτικά, το 2001 ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός αντιστοιχούσε σε 29.526 άτομα από τα οποία οι 7.809 είχαν κάποια ασχολία στον πρωτογενή τομέα, 4.437 στον δευτερογενή τομέα και 10.816 στον τριτογενή τομέα. Στην απογραφή του 2001 δήλωσαν άνεργοι 3.193 άνθρωποι. Σύμφωνα με στοιχεία του Επιμελητηρίου Άρτας η κατανομή ανά κλάδο μελών στην Άρτα είναι:

Βιομηχανικό: 16 Βιοτεχνικό: 977 Εμπορικό: 1212 Επαγγελματικό: 2513 Τουριστικό: 24 Το συνολικό εμπόριο της περιφέρειας Ηπείρου παρουσιάζει καθοδική πορεία κατά τη διάρκεια της περιόδου 2003 – 2005 για να αυξηθεί το 2006. Η Π.Ε Άρτας, το 2006 κατέλαβε την 42η θέση στον τομέα των εξαγωγών και οι εξαγωγές ανήλθαν σε 14.158.873 ευρώ. Σύμφωνα με στοιχεία έρευνας στην Π.Ε Άρτας, 27 επιχειρήσεις δήλωσαν ότι έχουν εξαγωγική δραστηριότητα. Οι πλειονότητα των επιχειρήσεων αυτών ανήκει στον ευρύτερο κλάδο των τροφίμων και ποτών.

Γεωργία

Εσπεριδοειδή: Στην Π.Ε. Άρτας η καλλιέργεια εσπεριδοειδών εντοπίζεται κυρίως στο Δήμο Αρταίων και στο Δήμο Νικολάου Σκουφά. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία των διευθύνσεων Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής, το 2010 οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις εσπεριδοειδών αντιστοιχούσαν σε περίπου 55.000 στρέμματα και η συνολική παραγωγή έφτανε τους 190.000 τόνους. Τα τελευταία χρόνια έχει ξεκινήσει και η βιολογική καλλιέργεια εσπεριδοειδών. Οι κυριότερες ποικιλίες πορτοκαλιών που καλλιεργούν οι αγρότες της περιοχής είναι οι εξής: Navelina, W. Navel, Κοινά και Salustiana ενώ οι δύο ποικιλίες μανταρινιών είναι η Reticulata και η ποικιλία Nova. Η Π.Ε Άρτας παρουσιάζει και μικρή παραγωγή λεμονιών της ποικιλίας Eureka. Εντός των ορίων της Π.Ε Άρτας δραστηριοποιούνται αρκετά συσκευαστήρια εσπεριδοειδών και η εξαγωγική δραστηριότητα πραγματοποιείται προς τις παρακάτω χώρες : Φινλανδία, Βόρεια Μακεδονία, Αλβανία, Βουλγαρία, Πολωνία, Τσεχία, Σερβία, Ουκρανία, Βοσνία, Σλοβακία, Σουηδία, Ουγγαρία, Μολδαβία, Καναδάς, Δανία, Μαυροβούνιο και Λευκορωσία. Με βάση τα στοιχεία του 2010 οι εξαγωγές πορτοκαλιών αντιστοιχούσαν σε περίπου 25.000 τόνους μαζί με περίπου 8.300 τόνους μανταρινιών. Ακτινίδια: Η καλλιέργεια ακτινιδίου είναι μια σχετικά νέα καλλιέργεια στην περιοχή της Άρτας και καλύπτει συνολική έκταση περίπου 8.900 στρεμμάτων με παραγωγή που φθάνει τους 25.000 τόνους. Η ποικιλία που καλλιεργούν οι αγρότες είναι η Hayward. Από τα συσκευαστήρια της Π.Ε. Άρτας τα ακτινίδια εξάγονται προς τις παρακάτω χώρες: Βόρεια Μακεδονία, Αλβανία, Βουλγαρία, Πολωνία, Τσεχία, Σερβία, Ουκρανία, Αίγυπτος, Λίβανος, Ουγγαρία, Ιορδανία και Ρωσία και οι συνολικές εξαγωγές αντιστοιχούν σε 4.550 τόνους.

Ελαιοκομία: Η ελαιοκαλλιέργεια κατέχει σημαντική θέση στη γεωργική δραστηριότητα της περιοχής. Σήμερα στην Περιφερειακή Ενότητα Άρτας καλλιεργούνται σχεδόν 1.250.000 δένδρα βρώσιμης ποικιλίας ελίας. Η κυρίαρχη ποικιλία για παραγωγή ελαιολάδου είναι η λιανολιά. Η παραγωγή βρώσιμης ελιάς είναι ιδιαίτερα σημαντική στην Π.Ε. Άρτας όπου καλλιεργούνται 51.900 στρέμματα. Οι περιοχές καλλιέργειας βρίσκονται στη λοφώδη περιοχή της Άρτας (Παντάνασσα, Αμμότοπος, Γραμμενίτσα, Γρίμποβο, Βλαχέρνα, Πέτα, Μεγάρχη, Φωτεινό, Σελλάδες και Δημαριό) και συνολικά καλύπτει το 70% των ελαιώνων. Το 15% βρίσκεται κοντά στις εκβολές του Αράχθου (Νεοχώρι, Κομμένο, Λουτρότοπος, Συκιές, Περάνθη) ενώ το υπόλοιπο 15% βρίσκεται στο ορεινό τμήμα της Π.Ε Άρτας. Η ελιά της Άρτας εμπορεύεται σαν πράσινη, ξανθή αλλά και σαν μαύρη και έχει αναγνωρισθεί ως Προϊόν Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓE) από το 1994. Κτηνοτροφικά φυτά: Τα κτηνοτροφικά φυτά αποτελούν την επικρατέστερη καλλιέργεια των αρδευόμενων εκτάσεων της Π.Ε Άρτας. Τα κυριότερα είδη που καλλιεργούνται σ’αυτές είναι το καλαμπόκι για καρπό και η μηδική (τριφύλλι) για σανό. Η καλλιέργεια κτηνοτροφικών φυτών είναι μια καλλιέργεια με υψηλές απαιτήσεις σε νερό άρδευσης που κατά κανόνα γίνεται με συστήματα τεχνητής βροχής υπό πίεση. Το 2010 οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις αντιστοιχούσαν σε περίπου 12.500 στρέμματα καλαμποκιού, 42.997 στρέμματα μηδικής και 25.591 στρέμματα λοιπών φυτών και η συνολική παραγωγή όλων την κτηνοτροφικών φυτών έφθανε τους 83.000 τόνους.

Στατιστικά καλλιεργειών νομού Άρτας

=