Ο Άγιος Δημήτριος (ή Άη-Δημήτρης) είναι ένα ορεινό χωριό (υψόμετρο: 840 μ. πλατεία) της Πιερίας και βρίσκεται στα Στενά της Πέτρας, ανάμεσα στον Όλυμπο και στα Πιέρια. Απέχει από την πόλη της Κατερίνης 35 χιλιόμετρα. Κεντρικός ναός είναι του Αγίου Δημητρίου. Ειδικότερα η θέση του είναι στις ανατολικές πλαγιές του Τιτάρου και νοτιοδυτικά των Στενών της Πέτρας, πάνω στο δρόμο Ελασσόνας - Κατερίνης. Παλιά στη θέση αυτή υπήρχε μοναστήρι του Αγίου Δημητρίου, από όπου και η ονομασία του οικισμού. Ως οικισμός είναι γνωστός από το 1290. Διοικητικά υπάγεται στο διευρυμένο Δήμο Κατερίνης, ενώ από το 1999 μέχρι το 2010 ανήκε στο Δήμο Πέτρας. Ο πληθυσμός του είναι 627 κάτοικοι, σύμφωνα με την Απογραφή του 2011. Η τοπική κοινότητα Αγίου Δημητρίου είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός ορεινός οικισμός, με έκταση 51,054 χμ² (2011). Το χωριό έχει ωραίο δάσος και γίνονται προσπάθειες την τελευταία δεκαετία για τουριστική αξιοποίηση. Το σημερινό διθέσιο Δημοτικό Σχολείο χτίστηκε το 1952. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 1963 το σχολείο αριθμούσε 256 μαθητές, το 1973 158, το 1983 65, το 1993 56, το 2003 41 μαθητές και το 2020 μόλις 21. Σήμερα λειτουργεί στο ίδιο κτίριο και μονοθέσιο Νηπιαγωγείο.

Πληθυσμός

Ιστορικά στοιχεία

Λίγα χιλιόμετρα μακριά του χωριού, στην περιοχή ανασκαφής Σπάθες, έχει βρεθεί και αρχαίο νεκροταφείο, από τη μυκηναϊκή εποχή. Σύμφωνα με την παράδοση στην περιοχή βρισκόταν το μικρό βασίλειο της Πέτρας, ή Καρακόλι όπως ονομάζουν την περιοχή ακόμη και σήμερα οι κάτοικοι του χωριού. Έπειτα από προδοσία σύμφωνα με μία εκδοχή, οι Τούρκοι υπέταξαν το Κάστρο και σκότωσαν τους στρατιώτες, ενώ η βασίλισσα που επέζησε, αυτοκτόνησε πέφτοντας από το βράχο, μαζί με το παιδί της. Έπειτα από έρευνες που έγιναν από τους Αηδημητρινούς, από ιστορικούς και αρχαιολόγους αποδείχθηκε ότι το χωριό με το όνομα Άγιος Δημήτριος δημιουργήθηκε γύρω στα 1400 - 1500 μ.Χ. Πριν από το 1450 υπήρχαν συνοικισμοί στα γύρω μέρη και σε απόσταση 5 έως 13 χιλιομέτρων.. Στο χωριό ζούσαν 300 Έλληνες στις αρχές του 20ού αιώνα και εσφαλμένα ο περιηγητής Ληκ τοποθέτησε το αρχαίο Πύθιο στη θέση του χωριού. Κάτοικοι του χωριού έλαβαν μέρος στην Επανάσταση του Λιτοχώρου, ενώ στη διάρκεια της Κατοχής ο Άγιος Δημήτριος πυρπολήθηκε τρεις φορές μέσα σε ένα χρόνο (1943). Έπειτα από την απαγωγή 2 Γερμανών από το μεταλλείο χρωμίου της περιοχής, το οποίο ήταν γερμανικών συμφερόντων, οι Γερμανοί σε αντίποινα εξετέλεσαν επί τόπου 10 κατοίκους του χωριού και οδήγησαν άλλους 34 στο Σιδηροδρομικό Σταθμό της Κατερίνης για εκτέλεση. Σύμφωνα με το ημερολόγιο του καπετάν Κικίτσα η σύλληψη των ομήρων έγινε στις 16 Φεβρουαρίου 1943 και η εκτέλεσή τους μία ημέρα μετά, μαζί με αυτήν του πρώην Δημάρχου Κατερίνης, Αιμίλιου Ξανθόπουλου. Με την αστυφιλία ο Άγιος Δημήτριος άρχισε να ερημώνει. Η έλλειψη οικονομικών πόρων ανάγκασε πολλούς κατοίκους να μεταβούν σε άλλα μέρη, στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Ένας άλλος σημαντικός λόγος που ενθάρρυνε τη μετανάστευση ήταν το δύσβατο της περιοχής και η ελλιπής συγκοινωνιακή υποδομή. Η σημερινή ΕΟ13 εθνική οδός ασφαλτοστρώθηκε μόλις το 1980 και πραγματοποιήθηκαν και κάποιες βελτιώσεις σε γέφυρες και διαπλατύνσεις σε στενά σημεία.

Πολιτισμός

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος του χωριού ονομάζεται «Δίας» και το αυτό όνομα έχει ο Εκπολιτιστικός Αθλητικός Σύλλογος. Ένα από τα σπουδαιότερα έθιμα είναι τα «Λαγκατζάρια», που λαμβάνουν χώρα κάθε Πρωτοχρονιά. Μια μεγάλη ομάδα από 35-50 άνδρες μεταμφιέζονται και φορώντας κουδούνια πηγαίνουν σε όλα τα σπίτια όπου τους κερνούν.

Παραπομπές

Πηγές

Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1978, 2006 (ΠΛΜ) Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, 1963 (ΠΛ)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ιστορικά και άλλα στοιχεία του χωριού και φωτογραφίες