Η Τρίπολη, παλαιότερα γνωστή ως Τριπολιτσά, είναι ορεινή πόλη της Πελοποννήσου. Είναι η μεγαλύτερη πόλη και πρωτεύουσα του Νομού Αρκαδίας και της τέως επαρχίας Μαντινείας και αποτελεί έδρα της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Βρίσκεται χτισμένη σε οροπέδιο σε υψόμετρο 655 μέτρων. Ο πληθυσμός της σύμφωνα με την απογραφή του 2021 είναι 30.448 κάτοικοι. Στην Τρίπολη έχει την έδρα της το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.

Ιστορία

Τουρκοκρατία

Το αρχικό της όνομα ήταν Δρομπολιτσά ή Δροπολτσά ή Δορβογλίτζα η ονομασία αυτή είτε προέρχεται από το ελληνικό "Υδροπολιτσά" (υδρόπολις) είτε πιθανόν από κάποιο νότιο σλαβικό ιδίωμα και μεταφράζεται ως «η πόλη με τους δρυς». Σε Πατριαρχικό έγγραφο του 1581 αναφέρεται ως Υδρομπολιτζά, "Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Χώρα", και με το ίδιο όνομα στην πρώτη έκδοση της Γεωγραφίας του επισκόπου Αθηνών Μελετίου (1661-1714) το 1728. Στη δεύτερη έκδοση του ίδιου έργου αναφέρεται ως "Τροπολιτζά". Κατά τα τελευταία χρόνια του 17ου αιώνα η Τριπολιτσά είναι μια μεγάλη πόλη με πληθυσμό πάνω από 20.000 κατοίκους, μόνο που αυτή τη φορά οι Τούρκοι και οι Αλβανοί μουσουλμάνοι ήταν πλειοψηφία. Κατά την περίοδο αυτή η Τρίπολη έγινε Πασαλίκι. Το 1770, και μετά την Ορλωφική Επανάσταση, οι Οθωμανοί τιμώρησαν τους χριστιανούς κατοίκους της πόλης, εξοντώνοντας τρεις χιλιάδες άτομα και καίγοντας τα σπίτια τους τη Μεγάλη Δευτέρα, 29 Μαρτίου. Τότε ανασκολοπίστηκε ο επ. Άνθιμος (Βάρβογλης) και φονεύθηκαν πέντε άλλοι κληρικοί. Αμέσως μετά την καταστολή της επανάστασης του 1770, κατέβηκαν στην Πελοπόννησο ορδές Αλβανών, που είχαν αρχικά καλέσει οι Οθωμανοί για βοήθεια. Αυτοί παρέμειναν στην Τρίπολη, και γενικότερα στον Μοριά έως το 1779, λεηλατώντας και σφάζοντας τον πληθυσμό, σχεδόν ερημώνοντας την Πελοπόννησο. Για να επανέλθει η τάξη, ο Σουλτάνος διέταξε οθωμανικό στρατό να εκστρατεύσει στην Πελοπόννησο υπό τον αρχιναύαρχο Χασάν Τζεζαϊρλή το 1779. Στην Τρίπολη ο Χασάν υπέταξε τους Αλβανούς και ως τρόπαιο έστησε στα ανατολικά της πόλης πυραμίδα από 4.000 κεφάλια. Στην επιχείρηση κατά των Αλβανών ληστών συμμετείχαν και Πελοποννήσιοι και κυρίως η οικογένεια των Κολοκοτρωναίων. Αργότερα οι Οθωμανοί περιτείχισαν την πόλη, στήνοντας χαμηλό τείχος με 7 πύλες και 13 πύργους. Το 1807 ήρθε και εγκαταστάθηκε στην Τριπολιτσά ο Βελής Πασάς, γιος του θρυλικού Αλή Πασά των Ιωαννίνων. Μαζί του έφερε και 12.000 στρατό και έκανε την Τριπολιτσά την ισχυρότερη στρατιωτική βάση των Τούρκων στη νότια Ελλάδα.

Ελληνική Επανάσταση

= Η Άλωση της Τριπολιτσάς

= βλ. κύριο λήμμα Άλωση της Τριπολιτσάς Οι Έλληνες επαναστάτες στην Πελοπόννησο με επικεφαλής τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη πήραν την απόφαση να προχωρήσουν στην πολιορκία της Τριπολιτσάς, που τότε ήταν η στρατιωτική έδρα των Τούρκων στην περιοχή. Η άλωσή της, τον Σεπτέμβριο του 1821, είχε ως αποτέλεσμα την τόνωση του ηθικού των υπόδουλων Ελλήνων. Η πολιορκία της Τριπολιτσάς ξεκίνησε τον Απρίλιο του 1821 και τελείωσε στις 23 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους, όταν οι Έλληνες έκαναν γενική επίθεση και απελευθέρωσαν την πόλη. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο οποίος κατά τη διάρκεια της επανάστασης θεώρησε απαραίτητη την κατάληψη της Τριπολιτσάς για την επιτυχία της επανάστασης, αναφέρει στο ημερολόγιό του σχετικά με την απελευθέρωση της : "Το ασκέρι όπου ήτον μέσα, το ελληνικό, έκοβε και εσκότωνε, από Παρασκευή έως Κυριακή, γυναίκες, παιδιά και άντρες, τριάντα δύο χιλιάδες. Το άλογό μου από τα τείχη έως τα σαράγια δεν επάτησε γη. Έλληνες εσκοτώθηκαν εκατό."' Η κατάληψη του διοικητικού και στρατιωτικού κέντρου των Οθωμανών ήταν κάτι περισσότερο από απαραίτητη για την εμπέδωση της επανάστασης στην Πελοπόννησο. Η πολιορκία της Τριπολιτσάς, εντός της οποίας είχαν συγκεντρωθεί περισσότεροι από είκοσι χιλιάδες άμαχοι μουσουλμάνοι και αρκετές χιλιάδες ενόπλων, κράτησε αρκετούς μήνες, έως τις τελευταίες μέρες του Σεπτέμβρη. Ειδικά τον τελευταίο μήνα, οπότε ο κλοιός είχε γίνει πλέον ασφυκτικός και τα εφόδια της πόλης είχαν εξαντληθεί, πλήθος χριστιανών είχαν συγκεντρωθεί στο ελληνικό στρατόπεδο προσβλέποντας στα λάφυρα που θα αποκόμιζαν από την κυρίευση της πόλης. Την πτώση της Τριπολιτσάς ακολούθησαν σκηνές τυφλής βίας. Χιλιάδες Οθωμανών, άμαχοι στην πλειονότητά τους, αλλά και οι Εβραίοι της πόλης έγιναν θύματα μιας απερίγραπτης σφαγής που διήρκεσε τρεις μέρες. Οι πηγές δε συμφωνούν για τον αριθμό των θυμάτων. Το πιο πιθανό είναι ότι τις τρεις μέρες της άλωσης σφαγιάστηκαν περίπου 16.000 Τούρκοι, Εβραίοι και Αλβανοί, καθώς και περίπου εκατό Έλληνες από το στρατό των επαναστατών.

= Μετά την Άλωση

= Το 1825 πέρασε στην κυριαρχία του Ιμπραήμ Πασά της Αιγύπτου, ο οποίος την έκανε περιφερειακή του Πρωτεύουσα. Μετά τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου, ο Ιμπραήμ έφτασε στην πόλη στις 9 Φεβρουαρίου 1827 επικεφαλής στρατού 12.000 ανδρών του, ερχόμενος από τη Μεσσηνία. Με σκοπό να μην αφήσει τους αντιπάλους του να χρησιμοποιήσουν την Τριπολιτσά ως ορμητήριο εναντίον των θέσεών του, αλλά και ως πράξη εκδίκησης, ανατίναξε τα τείχη της και έβαλε φωτιά σε όλα τα σπίτια και τα δημόσια κτίρια, τζαμιά, τεκέδες, εκκλησίες, χάνια και βρύσες. Λέγεται μάλιστα πως την καταστροφή άρχισε μαινόμενος ο ίδιος ο Ιμπραήμ, ενώ χαρακτηριστική ενέργειά του ήταν πως διέταξε να κατεβάσουν την τουρκική κτητορική επιγραφή που υπήρχε πάνω από την Πύλη του Ναυπλίου, την οποία και κατέστρεψε με τα χέρια του. Το χρονικό της καταστροφής της πόλης καταγράφηκε από τον Τριπολιτσιώτη αυτόπτη μάρτυρα και αγωνιστή Ρήγα Παλαμήδη.

Νεότερη ιστορία

Το 1830 ο πληθυσμός της Τρίπολης ήταν μόλις 3.380 ψυχές και τα σπίτια, μαζί με τα εργαστήρια, περί τα 750, τα περισσότερα μονώροφα. Μεταξύ 1842-57 εγκαταστάθηκαν αρκετοί Κρήτες στην Τρίπολη. Το πρώτο σχολείο εγκαινιάστηκε το 1831, ενώ το πρώτο Γυμνάσιο το 1850. Πρώτος Δήμαρχος της Τρίπολης διετέλεσε ο Γιαννάκος Πετρινός το 1835. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 εγκαταστάθηκαν στην Τρίπολη πολλές οικογένειες Ελλήνων Μικρασιατών, που έδωσαν ώθηση στην ανάπτυξη του πολιτισμού, της οικονομίας και του αθλητισμού.

Πληθυσμός

Ο πληθυσμός της Τρίπολης έχει παρουσιάσει σημαντική αύξηση από το 1856 με μόνο δύο αρνητικές απογραφές σε αυτό το διάστημα. Ο μικρότερος αριθμός κατοίκων καταγράφτηκε το 1870 (7.020) και ο μεγαλύτερος το 2011 (30.866). Παρά τη σημαντική μείωση πληθυσμού που υπέστη ο νομός Αρκαδίας μετά το 1940 η Τρίπολη συνέχιζε να αυξάνεται πληθυσμιακά και αυτή η αύξηση συνεχίστηκε μέχρι την πιο πρόσφατη απογραφή. Σύμφωνα με τα στοιχεία απογραφής του 2021 ο πληθυσμός της Τρίπολης ανέρχεται στους 30.448 κατοίκους.

Γεωγραφία και κλίμα

Η Τρίπολη έχει Μεσογειακό κλίμα, χαρακτηρισμένο ως κατηγορίας Γ στην κλιματική ταξινόμηση Κέππεν. Είναι χτισμένη στο κέντρο οροπεδίου, που περιστοιχίζεται από τους ορεινούς όγκους του Αρτεμισίου, του Παρθενίου και του Μαινάλου. Η πόλη απλώνεται σε ένα εκτεταμένο οροπέδιο, στο κέντρο της Πελοποννήσου, το οποίο βρίσκεται σε ύψος 650 μέτρων. Περιτριγυρίζεται από όλες τις πλευρές της από βουνά με πυκνή βλάστηση, εκ των οποίων το ψηλότερο και εγγύτερο είναι το Μαίναλο προς τα βορειοανατολικά. Το νοτιοδυτικό κομμάτι του οροπεδίου αποτελείτο από υγροτόπους, οι οποίοι σταδιακά αποξηράνθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν ως καλλιεργήσιμη γη. Λόγω της ηπειρωτικής της τοποθεσίας και του υψηλού υψομέτρου της, το κλίμα της Τρίπολης είναι μεταβαλλόμενο μεταξύ του μεσογειακού και του ηπειρωτικού, με ζεστά ξηρά καλοκαίρια και κρύους χειμώνες. Οι καλοκαιρινές θερμοκρασίες μπορεί να υπερβούν τους 38 βαθμούς, ενώ το χειμώνα έχουν παρατηρηθεί θερμοκρασίες ακόμα και κάτω από -10 βαθμούς Κελσίου. Χιόνι ή χιονόνερο μπορεί να κάνει την εμφάνισή του αρκετές φορές από τα τέλη Οκτώβρη ως τις αρχές Απρίλη, όπως επίσης και πολλά πρωινά με ομίχλη ή και πάχνη κατά το ίδιο χρονικό διάστημα. Τα αναλυτικά κλιματολογικά δεδομένα συνοψίζονται στον παρακάτω πίνακα:

Αξιοθέατα

Μητροπολιτικός Ιερός Ναός Αγίου Βασιλείου Τρίπολης Αφιερωμένος στον Άγιο Βασίλειο, οικοδομήθηκε στη θέση όπου ήταν το τζαμί του Μπεκίρ Πασά. Τα εγκαίνια του ναού έγιναν στις 06-11-1855 και η ανέγερση του όλου οικοδομήματος διήρκεσε αρκετές δεκαετίες με διάφορες τροποποιήσεις του αρχικού σχεδίου. Είναι λιθόδμητη κατασκευή από μέλανα ασβεστόλιθο και έχει επικάλυψη ολόλευκου μάρμαρου Δολιανών. Κρίθηκε σκόπιμο να διατηρηθούν αρκετά καταστήματα και εργαστήρια κάτω και γύρω από τον ναό προκειμένου να συνεισφέρουν μέσω της ενοικίασης τους στην αποπεράτωση του ναού. Πλατεία Άρεως. Διαμορφώθηκε στη θέση όπου βρισκόταν το σεράι. Η διαμόρφωσή της ξεκίνησε το 1858 με πρωτοβουλία του Σωτήριου Δ. Λαγοπάτη και ολοκληρώθηκε μετά το 1862 ύστερα από απαλλοτριώσεις ιδιοκτησιών. Έλαβε το όνομά της από τα γυμνάσια του τάγματος πεζικού, που διεξάγονταν σε εκείνη την περιοχή. Εκεί βρίσκεται και η μαρμάρινη στήλη με τα ονόματα των ηρώων που διαδραμάτισαν πρωταρχικό ρόλο στην απελευθέρωση της Τρίπολης και της Ελλάδας από τους Τούρκους το 1821. Στους ήρωες πρώτης κλάσεως κατατάχθηκε και ο τελευταίος Μοραγιάνης (εκπρόσωπος πάντων των προεστών της Πελοποννήσου) της Πελοποννήσου Θεοδωράκης Παπαγιαννόπουλος - Δεληγιάννης, που όντας όμηρος των Τούρκων, θυσιάστηκε υπέρ του Αγώνα των Ελλήνων και εκτελέστηκε από τους Τούρκους πριν την Άλωση της Τρίπολης από τους Έλληνες, επειδή ο αδελφός του στρατηγός Κανέλλος Παπαγιαννόπουλος - Δεληγιάννης δεν έλυσε την πολιορκία της Τρίπολης αλλά την επέτεινε, με συνέπεια την άλωσή της. Κεντρική Πλατεία Τρίπολης ή Πλατεία Αγίου Βασιλείου. Διαμορφώθηκε κατά το διάστημα 1847-1848. Η κατασκευή και η δεντροφύτευση της κεντρικής πλατείας εκτιμάται ότι υπήρξε έργο του πρώτου δημάρχου της Τρίπολης Ιωάννη Πετρινού (1835-1841). Η Πλατεία Προσφύγων Μικράς Ασίας όπου βρίσκεται το Μνημείο Μικρασιατών (Μικρασιατικού Ελληνισμού), στη συνοικία των Φιλικών που αποτέλεσε σημείο εγκατάστασης πολλών οικογενειών Μικρασιατών. Αρχαιολογικό Μουσείο Τρίπολης΅: Έχει στεγαστεί στο παλιό νοσοκομείο «Ευαγγελίστρια», που είχε ιδρύσει η μοναχή Αναστασία Δεμεστίχα, σε ένα νεοκλασικό κτήριο του αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλερ. Το κτήριο ως νοσοκομείο λειτούργησε από το 1913 έως το 1951. Η ίδρυση του αρχαιολογικού μουσείου είχε αποφασιστεί από το 1980 επί υπουργίας Α. Ανδριανόπουλου και εγκαινιάστηκε τον Σεπτέμβρη του 1986 από τη Μελίνα Μερκούρη, επί δημαρχίας Θεόδωρου Σεχιώτη. Το Πολεμικό Μουσείο Τρίπολης Το νεκροταφείο του Ι.Ναού της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος εντός της Τρίπολης, που είναι διατηρητέο από το Υπουργείο Πολιτισμού. Εκεί βρίσεκται ο οικογενειακός τάφος της οικογένειας Λίτινα - Δεληγιάννη - Παπαγιαννόπουλου που διαδραμάτισε κύριο και αποφασιστικό ρόλο στην απελευθέρωση της Ελλάδας (και της Τρίπολης) από τους Τούρκους το 1821. Το νεκροταφείο του Ι.Ν. Αγίου Νικολάου Κάψιας στη Δημοτική ενότητα Μαντινείας στον Δήμο Τρίπολης. Ο οικογενειακός τάφος και οι μαρμάρινες προτομές του Ιωάννη και της Ελπίδας Ορφανού,' καθώς και του Νικολάου Π. Ορφανού που διέσωσαν κατά τη γερμανική κατοχή τη ζωή πολλών ανθρώπων και υπήρξαν μεγάλοι ευεργέτες. Το Μαλλιαροπούλειο Δημοτικό Θέατρο Τρίπολης Το Σπήλαιο Κάψια Το Άλσος Αγίου Γεωργίου Τρίπολης εκτείνεται σε 185 στρέμματα, βρίσκεται ένα χιλιόμετρο από το κέντρο της Τρίπολης Αρκαδίας και διαθέτει μονοπάτια για τους επισκέπτες. Ο ναός του Αγίου Γεωργίου, βρίσκεται μέσα στο Άλσος, όπως επίσης και το πέτρινο πέταλο του υποδειγματικού θεάτρου. Στο θέατρο πραγματοποιούνται παραστάσεις τα καλοκαίρια υπό την αιγίδα του Δήμου Τρίπολης και γίνονται μουσικές βραδιές. Το ζωολογικό πάρκο, εντός του Άλσους, φιλοξενεί αντιπροσωπευτικό δείγμα της εντόπιας πανίδας. Εντός του κατάφυτου χώρου βρίσκονται επίσης καταστήματα. Το Μεγάλο Καφενείο, που βρίσκεται στην κεντρική πλατεία του Αγίου Βασιλείου και είναι ένα από τα παλαιότερα και ιστορικότερα κτήρια του Δήμου Τρίπολης.

Σημαντικά κτήρια

Η Βίλα Τουρκοβασίλη, οικία του πολιτικού Θεόδωρου Τουρκοβασίλη. Η Οικία Συναδινού είναι το σπίτι που γεννήθηκε ο θεατρικός συγγραφέας Θεόδωρος Συναδινός. Είναι ένα αξιόλογο νεοκλασικό, αρχοντικό, μιας και η οικογένειά του ήταν ιδιαίτερα εύπορη. Το σπίτι είναι διώροφο. Στο ισόγειο παλαιότερα στεγάζονταν καταστήματα και η καθεαυτήν οικία ήταν στον 1ο όροφο. Πρόκειται για ένα κλασικό δείγμα της παλιάς, αρχοντικής Τρίπολης. Το Δικαστικό Μέγαρο Τρίπολης είναι διατηρητέο ιστορικό κτίριο νεοκλασικού ρυθμού στην κεντρική πλατεία της πόλης, την πλατεία Άρεως και στεγάζει από το 1935 τις δικαστικές υπηρεσίες της περιοχής. Το δικαστικό μέγαρο άρχισε να χτίζεται - στη θέση που ήταν επί Τουρκοκρατίας - το σαράι του Χουρσίτ Πασά - το 1911 όταν υπουργός Δικαιοσύνης ήταν ο Καρυτινός νομοδιδάσκαλος Νικόλαος Δημητρακόπουλος αλλά τελείωσε - λόγων οικονομικών δυσπραγιών - είκοσι χρόνια αργότερα, το 1934 όταν υπουργός Δικαιοσύνης ήταν ο επίσης Αρκαδινός, Θεόδωρος Τουρκοβασίλης. Τα δε εγκαίνια έγιναν στις 13 Ιανουαρίου 1935. Το κτίριο χρησιμοποιήθηκε την περίοδο της Κατοχής από τις γερμανικές δυνάμεις Κατοχής και έπειτα από τα Τάγματα Ασφαλείας Τριπόλεως σαν κρατητήρια και φυλακές μελλοθανάτων. Σήμερα, στο κτίριο γίνεται από τις αρμόδιες αρχές της περιφέρειας Πελοποννήσου, προσπάθεια αποκατάστασης των χώρων του υπογείου όπου στα διατηρημένα μέχρι σήμερα κελιά μαρτυρείται ένα κομμάτι της ιστορίας της χώρας.

Οικία Ζαχαρόπουλου. Η οικία Ζαχαρόπουλου αποτελεί από τα παλιότερα νεοκλασικά της Τρίπολης και βρίσκεται στην οδό Εθνομαρτύρων. Χτίστηκε το 1843 από τον αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη. Πρόκειται για διώροφο μαρμάρινο κτίσμα που στον εξώστη του φέρει λεοντοκεφαλές. Μαντζούνειο Μέγαρο Τρίπολης. Το Μαντζούνειο Μέγαρο Τρίπολης είναι το κτίριο όπου στεγαζόταν η βιβλιοθήκη της Τρίπολης. Πρόκειται για ένα από τα πολλά κτίρια που αποτελούν ζωντανή ιστορία της Τρίπολης. Στο χώρο που βρίσκεται το Μαντζούνειο υπήρχε παλιότερα καθολικό εκκλησίας της Θεοτόκου. Στα μέσα του 19ου αιώνα λειτούργησε σχολή κορασίδων. Το 1927 αγοράστηκε από τους αδελφούς Μαντζούνη, επιφανείς τριπολιτσιώτες που δραστηριοποιούνταν στο χώρο της βιομηχανίας. Ακολουθώντας την παράδοση των εύπορων Αρκάδων, οι οποίοι μεριμνούν για τον τόπο τους, το κτίριο ανακαινίστηκε και προσφέρθηκε για να στεγαστούν νυκτερινές σχολές και η βιβλιοθήκη, ενώ απέκτησε και μία πρότυπη αίθουσα διαλέξεων όπου γίνονται επιστημονικές διαλέξεις μεγάλου κύρους. Έτσι, το Μαντζούνειο αποκαταστάθηκε στην πρώτη του αίγλη. Το κτίριο στέγαζε τη βιβλιοθήκη της πόλης, η οποία κατέχει συλλογή με σχεδόν 25.000 τίτλους και τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού. Η βιβλιοθήκη ανασυγκροτήθηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πρόκειται για επέκταση της Βιβλιοθήκης του Πανός που λειτουργούσε στο ίδιο αυτό κτίριο από το 1929. Οικία Κώστα Καρυωτάκη. Το κομψό διώροφο κτήριο, που βρίσκεται στη συμβολή των οδών Ερυθρού Σταυρού και Κώστα Καρυωτάκη, αποτέλεσε το πατρικό σπίτι του ποιητή Κώστα Καρυωτάκη. Ο Κωνσταντίνος Καρυωτάκης, εγγονός του Αθανάσιου Σκάγιαννη, γεννήθηκε στην Τρίπολη στις 30 Οκτωβρίου του 1896. Το οίκημα είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα του νεοκλασικού ρυθμού. Το κτήριο άνηκε στη μητέρα του Καρυωτάκη, την Αικατερίνη Σκάγιαννη. Το γένος της μητέρας του ήταν από τις επιφανέστερες οικογένειες της Τρίπολης. Ο Καρυωτάκης ακολούθησε την οικογένειά του στις πολλές μετοικήσεις, λόγω των μεταθέσεων του πατέρα του, που ήταν πολιτικός μηχανικός. Η αγορά του σπιτιού του Καρυωτάκη από την Περιφέρεια Πελοποννήσου πραγματοποιήθηκε το 1994. Το 1998 το κτίριο ανακαινίστηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ. Τα σχέδια προέβλεπαν το κτίριο να γίνει έδρα υπηρεσιών της Περιφέρειας ή σύγχρονο λαογραφικό μουσείο ή σπίτι της ποίησης. Τελικά, το 1999 στέγασε την Πρυτανεία του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου με έδρα την Τρίπολη. Η Ιερατική Σχολή Τρίπολης βρίσκεται στην Τρίπολη Αρκαδίας. Το κτίριο που στεγάζεται ανήκε στο ζεύγος Γαληνού και χτίστηκε το 1857, ενώ η εγκαθίδρυση της ιστορικής ιερατικής σχολής έγινε το 1858. Η εκκλησιαστική παιδεία κατά την οθωνική περίοδο ήταν απαίτηση του κλήρου προς το παλάτι. Οι συνθήκες της επανάστασης είχαν στερήσει την εκκλησία από μορφωμένους κληρικούς και το κενό αυτό έπρεπε να αναπληρωθεί τάχιστα. Έτσι λοιπόν, μετά από επίμονες διαβουλεύσεις, αποφασίζεται το 1833 η ίδρυση των τριών πρώτων ιερατικών σχολών. Χρειάστηκε να φτάσουμε όμως στα 1858 για να εκπληρωθεί αυτό το όνειρο. Όπως διαβάζουμε στην εφημερίδα «Βελτίωσις» του Ιανουαρίου του 1858: «Πάσα ελληνική καρδία, και ορθόδοξος χριστιανός ευφράνθη δια την σύστασιν των Ιερατικών Σχολών εν τω ελευθέρω κράτει της Ελλάδος. Τρεις Σχολαί Ιερατικαί απεφασίσθη υπό της Βασιλείας όπως συστηθώσιν επί του παρόντος εν τη Στερεά, εν τοις Νήσοις και εν Πελοποννήσω. Και δια Βασιλικού διατάγματος ωρίσθη εκάστη η έδρα. Η της Πελοποννήσου ωρίσθη η κεντρικωτέρα, η πολυπληθεστέρα και η υγιεστέρα μεσόγειος πόλις η Τρίπολις…» Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Τρίπολης είναι παραδοσιακός σταθμός, τυπικό δείγμα του 19ου αιώνα. Στον χώρο αυτό γυρίστηκε η κινηματογραφική διασκευή του διηγήματος του Αντώνη Σαμαράκη «Σε έναν συνοριακό σταθμό», λόγω του απολύτως διατηρημένου χαρακτήρα του. Έχει επικάλυψη από πέτρα καθώς και κεντρική πύλη. Η σιδηροδρομική ένωση με την Αθήνα έδωσε μεγάλη ώθηση στο εμπόριο. Η παλιά εταιρεία «Σιδηρόδρομοι Πειραιώς – Αθηνών – Πελοποννήσου» εγκαινίασε τον συρμό το 1892 και έγινε ορόσημο για όλη την Αρκαδία. Μετά την παράδοση της γραμμής και προς Καλαμάτα, η Τρίπολη ήταν σταθμός σε όλο τον νότιο άξονα της Ελλάδας. Έγινε εμπορικό κέντρο της Πελοποννήσου και γνώρισε ραγδαία άνοδο. Ο σιδηροδρομικός σταθμός βρίσκεται σε υψόμετρο 665 μέτρων. Διατηρείται σε άριστη κατάσταση, αν και στις μέρες μας είναι ανενεργός. Το Κτίριο της πρώην Νομαρχίας Αρκαδίας βρίσκεται στην Πλατεία Ανεξαρτησίας της Τρίπολης και είναι νεοκλασικής αρχιτεκτονικής κτίριο που παλαιότερα στέγαζε την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος. Είναι διώροφο, όπως τα περισσότερα κτίρια του 19ου αιώνα και έχει κεραμοσκεπή. Η κυκλική πλατεία μοιάζει να είναι προέκταση του κτιρίου και δημιουργεί ένα αρμονικό σύνολο με την Ιερατική Σχολή Τρίπολης. Η Πλατεία Ανεξαρτησίας είναι από τις γωνιές της Τρίπολης που έχουν κρατήσει τον χαρακτήρα της παλιάς πόλης. Στρατώνες του 11ου Συντάγματος Πεζικού που είναι από τα πιο ιστορικά συντάγματα της Ελλάδας, με καθοριστική συμβολή στους νεότερους αγώνες της σύγχρονης Ελλάδας.

Πολιτιστική ζωή

Πολλά καλλιτεχνικά σωματεία και φορείς συμβάλλουν στην πολιτιστική ζωή της Τρίπολης. Τα πλέον σημαντικά είναι:

Φιλαρμονική Τριπόλεως. Από τα αρχαιότερα σωματεία της πόλης (1893) με λαμπρή δράση στο παρελθόν (Ατείλο Ροτζέρο Καμπανίλε) Φιλοτεχνικός Όμιλος Τρίπολης. 40ετής παρουσία στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης Χορωδία Τρίπολης και Χορωδία Ορφέας Θεατρική Ομάδα Τρίπολης με συνεχή παρουσία από το 1984: Έχει ανεβάσει 64 θεατρικές παραστάσεις με πολύ αξιόλογες κριτικές (έως Μάρτιο 2021). Το Μάρτιο του 1995 έλαβε τιμητική διάκριση από την Εταιρεία Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων για την προσφορά της στο θέατρο. Επίσης, το 1998, στα πλαίσια του εορτασμού των 100 χρόνων της Ελληνικής Εταιρείας Θεατρικών Συγγραφέων, η Θ.Ο.Τ. προσκλήθηκε ως η μόνη ερασιτεχνική ομάδα στην Ελλάδα να παρουσιάσει το έργο Μήδεια. Το 2004 έλαβε μέρος σε φεστιβάλ ερασιτεχνικών θεατρικών ομάδων στην Ουγγαρία με συμμετοχή αντίστοιχων ομάδων από διάφορες χώρες της Ευρώπης και έλαβε το τρίτο βραβείο. Ομάδα "Έλευσις"' με παρουσία από το 1998. Στην Τρίπολη υπάρχουν πολλοί όμιλοι παραδοσιακού χορού (Λύκειο Ελληνίδων, Αρκαδιανή, Λαογραφική Εστία, Κέντρο Ελληνικού Χορού, Μωραΐτες κ.α.).

Πνευματική δραστηριότητα και προσωπικότητες της Τρίπολης

Στην Τρίπολη γεννήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 1896 ο Κώστας Καρυωτάκης (11 Νοεμβρίου 1896 - 21 Ιουλίου 1928) ήταν Έλληνας ποιητής και πεζογράφος. Θεωρείται ως ο κυριότερος εκφραστής της σύγχρονης λυρικής ποίησης και τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από τριάντα γλώσσες. Γνωστός πεζογράφος υπήρξε ο Βασίλης Μπενόπουλος. Συμβολαιογράφος και συγγραφέας, άφησε το στίγμα του στην κοινότητα της Τρίπολης γράφοντας δοκίμια και μυθιστορήματα. Γνωστοί εικαστικοί της πόλης είναι:

Δημήτρης Κούρος. Ζωγράφος - γλύπτης με δεκάδες εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Φιλοτέχνησε το Μνημείο Μικρασιατικού Ελληνισμού που βρίσκεται στην πλατεία Προσφύγων Μικράς Ασίας στη συνοικία Φιλικών της Τρίπολης. Δημήτριος Ταλαγάνης. Αρχιτέκτονας και ζωγράφος με παρουσία στο εξωτερικό και στην Ελλάδα Χρήστος Αναγνωστόπουλος. Καλλιτέχνης στη γλυπτική-διακόσμηση με γυαλί και μέταλλο. Η πόλη διαθέτει τρεις βιβλιοθήκες - Δημόσια, Δημοτική και Πανεπιστημιακή.

Τριτοβάθμια Εκπαίδευση

Η Τρίπολη είναι η έδρα του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και σύμφωνα με τον νόμο 4610/19 (ΦΕΚ 70 Α, 7/5/2019) λειτουργούν τα παρακάτω Τμήματα:

Τμήμα Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης & Τεχνολογίας Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Τμήμα Νοσηλευτικής

Πρόσβαση

Στην Τρίπολη φτάνει κανείς με αυτοκίνητο μέσω του αυτοκινητοδρόμου Μορέα. Το ΚΤΕΛ Αρκαδίας συνδέει την Τρίπολη με άλλες πόλεις της Ελλάδας. Η Τρίπολη δεν διαθέτει αεροδρόμιο και εξυπηρετείται από το αεροδρόμιο της Καλαμάτας. Μέχρι το 2011 εξυπηρετούνταν από τον σιδηρόδρομο.

Αθλητισμός

Το Δημοτικό Αθλητικό Κέντρο της Τρίπολης είναι το μεγαλύτερο κέντρο του Νομού. Διαθέτει ανοιχτό στίβο, στεγασμένες εγκαταστάσεις βόλεϋ και μπάσκετ, τρία γήπεδα τένις, χώρους αθλοπαιδιών, γήπεδο ποδοσφαίρου και κολυμβητήριο. Στο ποδόσφαιρο, την πόλη εκπροσωπεί ο Αστέρας Τρίπολης, με συνεχόμενες συμμετοχές από το 2007 στην Α' Εθνική, έχοντας συνεχείς διακρίσεις σε Ελλάδα και Ευρώπη, καθώς και ο Παναρκαδικός. Στην Τρίπολη δραστηριοποιούνται ακόμη πάνω από 40 αθλητικά σωματεία που αφορούν όλους τους αθλητικούς τομείς: στίβο, ποδηλασία, κολύμβηση, ορειβασία, πολεμικές τέχνες, άρση βαρών, μπάσκετ με τον Σ.Δ.Υ. Τρίπολης (dromeisbc) και ποδόσφαιρο. Διαθέτει επίσης σκοπευτικούς ομίλους και αερολέσχη. Στο όρος Μαίναλο βρίσκεται το χιονοδρομικό κέντρο της Οστρακίνας.

Παραπομπές

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

Τάσος Γριτσόπουλος, Τρίτομη ιστορία της Τριπολιτσάς, Ένωση Τριπολιτών Αττικής, 1976. Σ. Α. Αρβανιτόπουλος, «Σημείωμα περί Τριπόλεως τω 1769», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τομ. Δ, σελ.574 Νίκος Γρηγοράκης, Τρίπολη. Ιστορία - Αρχιτεκτονική - Θέατρο - Εικαστικά, Μίλητος, 2008. Σοφία Μπελόκα, Η πόλη της Τρίπολης 1828-1862: διοικητική, δημογραφική, πολιτική, κοινωνική και οικονομική εξέλιξη, Διδακτορική διατριβή, Πάντειο Πανεπιστήμιο, 2017.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Τρίπολης Ασύρματο Δίκτυο Τρίπολης, Tripolis Wireless Network