Ο Πλάτανος είναι παραδοσιακός οικισμός, κτισμένος στις πλαγιές του Πάρνωνα. Διοικητικά υπάγεται στον Δήμο Βόρειας Κυνουρίας του Νομού Αρκαδίας και σύμφωνα με την απογραφή του 2021 ο πληθυσμός του ανέρχεται στους 156 κατοίκους.

Τοποθεσία

Ο Πλάτανος απέχει 180 χλμ. νοτιοδυτικά από την Αθήνα και 22 χλμ. νοτιοδυτικά από το Παράλιο Άστρος. Συνορεύει με τους οικισμούς Χάραδρος (ΒΑ.), Άγιος Ιωάννης (ΒΔ.) και Σίταινα (Ν.). Ο οικισμός περιβάλλεται από πολλά πλατάνια εκατοντάδων ετών, εξ ου και η ονομασία του. Δίπλα στο χωριό κυλά παραπόταμος του ποταμού Βρασιάτη. Λόγω του ποταμιού έχουν δημιουργηθεί στο χωριό πολλές δημόσιες βρύσες και αυλάκια στα σοκάκια, ενώ λειτουργεί επίσης και νεροτριβή.

Ιστορία

Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, οι σημερινοί κάτοικοι του Πλάτανου είναι απόγονοι Κυκλαδιτών που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή κατά τον Μεσαίωνα υπό τον φόβο των συνεχών πειρατικών επιδρομών. Εικάζεται πως ο οικισμός ταυτίζεται με τον Πλαταμώνα που αναφέρεται για πρώτη φορά στο Χρονικό της Αλώσεως του Γεωργίου Σφραντζή το 1435. Κατά τα επόμενα έτη, αναφέρεται σε αρκετά έγγραφα την περίοδο της Ενετοκρατίας. Πριν και κατά τη διάρκεια της Β΄ Τουρκοκρατίας (18ος και 19ος αι.) το χωριό γνώρισε μεγάλη ακμή, μαζί με άλλα γειτονικά χωριά. Την ίδια περίοδο χτίστηκαν και αρκετά αρχοντικά πυργόσπιτα. Κάτοικοι του Πλάτανου συμμετείχαν κατά την προεπαναστατική περίοδο στη Φιλική Εταιρεία, ενώ στη διάρκεια της Επανάστασης αναφέρεται σε κυβερνητικά έγγραφα ως δημογέροντας του χωριού ο Αναστάσης Μαρίνος.

Μετά την απελευθέρωση ο Πλάτανος ορίστηκε για μικρό χρονικό διάστημα ως έδρα του δήμου Πλατανούντος, ενώ το 1841 υπήχθη στον δήμο Θυρέας. Από το 1912 μέχρι το 1997 διετέλεσε έδρα ομώνυμης κοινότητας. Ενδιάμεσα, το 1914, το κοινοτικό συμβούλιο του χωριού ζήτησε επισήμως τη μετονομασία του σε «Ανθήνη» βάσει της ομώνυμης αρχαίας αρκαδικής πόλης, ωστόσο το αίτημα απορρίφθηκε από την αρμόδια κρατική επιτροπή. Από το 1997 ανήκει στον δήμο Βόρειας Κυνουρίας, ενώ το 1998 κηρύχθηκε παραδοσιακός οικισμός.

Ασχολίες κατοίκων

Στον Πλάτανο, λόγω των άφθονων νερών του, λειτουργούσαν παλαιότερα νερόμυλοι και νεροπρίονο. Σε λειτουργία είναι ακόμα η νεροτριβή όπου κόσμος έρχεται και πλένει χαλιά, κουβέρτες και πανιά και δίχτυα από ελιές. Το πλύσιμο τους γίνεται με τον παλαιό παραδοσιακό τρόπο μόνο με την δύναμη του νερού που στροβιλίζει όπως τα παλαιά χρόνια χωρίς την χρήση απορρυπαντικών. Βγαίνουν από το στροβίλισμα του νερού με μια σιδερένια μαγκούρα μεγέθους 3 μέτρων. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την καλλιέργεια αγροτικών προϊόντων όπως κεράσια, κάστανα, σύκα, αλλά και ντομάτες και διάφορα κολοκυνθοειδή. Παλαιότερα, μεγάλο κομμάτι του τοπικού πληθυσμού ασχολείτο με την κτηνοτροφία και την υλοτομία. Στο χωριό υπάρχουν και μερικές επιχειρήσεις εστίασης.

Αξιοθέατα και πολιτισμός

Στο χωριό υπάρχουν διάφορα κτίρια με αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον όπως ο λεγόμενος πύργος του Μοίρα στο νοτιοδυτικό τμήμα (κτίσμα του 18ου αιώνα). Ο κεντρικός ναός είναι αφιερωμένος στην Αγία Άννα και κτίστηκε το 1835 στη θέση παλαιότερης εκκλησίας. Ακόμη, υπάρχουν οι ναοί του Αγίου Γεωργίου, των Αγίων Θεοδώρων, της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και του Αγίου Πέτρου και Παύλου. Στα χωράφια του χωριού υπάρχει το παρεκκλήσι της Παναγίας της Σέλας που κάποτε υπαγόταν στην μονή Μαλεβής και είχε καλόγερους. Οι παλαιοί λέγανε ότι βρέθηκε εκεί μια χρυσή σέλα. Τα παραδοσιακά μουσικά όργανα του χωριού, είναι το λαούτο και το βιολί. Οι οργανοπαίχτες, καλούνταν σε πανηγύρια και γάμους και στα διπλανά χωριά. Το Σάββατο του Λαζάρου οι κάτοικοι πηγαίνουν στο ποτάμι για να μαζέψουν καβούρια επειδή, λένε, ότι βγαίνουν πολλά με το φεγγάρι. Την επόμενη μέρα τα μαγειρεύουν στο τηγάνι με αλεύρι και τα ονομάζουν Ιμάμη. Οι σύλλογοι διοργανώνουν γιορτές:

Η γιορτή Μάη και Κερασιού γίνεται ετησίως τον Μάιο όταν συλλέγονται τα πρώιμα κεράσια. Η γιορτή του κάστανου πραγματοποιείται τον Οκτώβριο. Παλαιά γινόταν και η γιορτή του Φεγγαριού και των Ερώτων με το τελευταίο φεγγάρι του Αυγούστου. Σε κοντινή απόσταση βρίσκονται τα φαράγγια Μελίσσι και Λεπίδα, τα οποία έχουν νερό από τον Ιανουάριο έως τον Μάιο. Στο χωριό λειτουργεί ξενώνας.

Δημογραφική εξέλιξη

Δείτε επίσης

Φαράγγι Λεπίδας Πάρνωνας

Παραπομπές