Ο Δόριζας είναι οικισμός της Δημοτικής Ενότητας Βαλτετσίου. Ανήκει στον δήμο Τρίπολης της Περιφερειακής Ενότητας Αρκαδίας που βρίσκεται στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας όπως διαμορφώθηκε με το πρόγραμμα “Καλλικράτης”. Η επίσημη ονομασία είναι «ο Δόριζας» αλλά χρησιμοποιείται και το όνομα «η Δόριζα» ή «η Ντόριζα». Σύμφωνα με την απογραφή του 2021 ο πληθυσμός του οικισμού είναι 86 κάτοικοι.

Ο οικισμός

Ο Δόριζας βρίσκεται 13 χιλιόμετρα ΝΔ της Τρίπολης σε απόσταση 1 χιλιομέτρου από την εθνική οδό που συνδέει την Τρίπολη με την Μεγαλόπολη. 'Εχει υψόμετρο 740 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Κατά τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας με το σχέδιο «Καποδίστριας», μέχρι το 2010, ο Δόριζας ανήκε στο Τοπικό Διαμέρισμα Δόριζα, του πρώην Δήμου Βαλτετσίου του Νομού Αρκαδίας. Το παλιό δημοτικό σχολείο, που δεν λειτουργεί πλέον, στεγάζει το Πνευματικό Κέντρο του χωριού, όπου κατά καιρούς οργανώνονται εκδηλώσεις και εκθέσεις. Το παραδοσιακό πανηγύρι του χωριού είναι του Αγίου Παντελεήμονα και οργανώνεται αμέσως μετά το θερισμό στη Δόριζα στις 26 και 27 Ιουλίου. Τα νερά απο τις πηγές της περιοχής μεταξύ Δόριζα, Μάναρη και Κάτω Ασέας σχηματίζουν των άνω ρου του ποταμού Αλφειού.

Ιστορική αναδρομή

Το τοπωνύμιο προέρχεται από κύριο όνομα, καθώς οικωνύμια με το ίδιο όνομα απαντώνται σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, της Αλβανίας και της Ιταλίας ενώ απαντάται και ως τοπωνύμιο στα παραπάνω μέρη. Πιθανολογείται ότι συνδέεται με κάποιον μισθοφόρο με το όνομα Dorisa ή Doriza των μισθοφορικών σωμάτων Στρατιότι (ιταλικά: Stradioti) που χρησιμοποιούσε η Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας. Αυτά τα ένοπλα και έφιππα μισθοφορικά σώματα προέρχονταν από περιοχές των Βαλκανίων, Ιταλίας και άλλων χωρών και παρείχαν σχετικές υπηρεσίες από τον 15ο έως τον 17ο αιώνα. Σε αυτούς η ενετική διοίκηση παραχωρούσε εκτάσεις γης και άλλα προνόμια. Στην απογραφή του Προνοητή της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας στη βενετοκρατούμενη Πελοπόννησο Francesco Grimani, του έτους 1700, το χωριό ανήκει στην επαρχία του Λεονταρίου, αναφέρεται με το όνομα Dorissa και έχει 29 οικογένειες και 114 κατοίκους. Οι Δοριζέοι συμμετείχαν στην Επανάσταση του 1821 και σε όλες τους πολέμους το έθνους και στον αντιφασιστικούς αγώνες. Από τις αρχές του 20ου αιώνα άρχισαν να μεταναστεύουν κυρίως προς τις Η.Π.Α. Μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου η μετανάστευση εντάθηκε προς τις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Αυστραλία ενώ υπήρξε και εσωτερική μετανάστευση προς την Αθήνα και αλλού με αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση του πληθυσμού. Σήμερα οι κάτοικοι ασχολούνται με την γεωργία και την κτηνοτροφία.

Αξιοθέατα

Διατηρητέο μνημείο της φύσης έχει ανακυρηχθεί δρυς εντυπωσιακού μεγέθους πίσω από το ιερό του ναού του Ιωάννου Προδρόμου, αξιόλογο υπόλειμμα από σημαντικό δάσος δρυός, που κάηκε το 1826 από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ. Ο ίδιος ο ιερός ναός του Ιωάννου Προδρόμου ανάγεται πριν το 1699. Σε μικρή απόσταση από τη διασταύρωση για Δόριζα, επί της παλαιάς εθνικής οδού διετηρείτο μέχρι το έτος 1998 σε σχετικά καλή κατάσταση ένα λιθόκτιστο ιστορικό Χάνι, που ανήκει κληρονομικά στη μεγάλη οικογένεια των Ταλαγαναίων από τη Δόριζα. Στο Χάνι του Ταλαγάνη διέμεινε, ξεκουράστηκε και έφαγε ο Βασιλιάς Όθων και η ακολουθία του, στο πρώτο επίσημο ταξίδι τους στην Πελοπόννησο, το έτος 1833.

Πρόσωπα

Από εδώ καταγόταν ο Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος, διαπρεπής νομικός, και πρωθυπουργός της Ελλάδας το 1892. Εδώ γεννήθηκε ο Γιάννης Ζέβγος (πραγματικό όνομα Γιάννης Ταλαγάνης), (1897 - 1947) δάσκαλος, δημοσιογράφος, ιστορικός και ανώτατο στέλεχος του ΚΚΕ και του ΕΑΜ έχοντας διατελέσει Υπουργός Γεωργίας στην πρώτη μετακατοχική οικουμενική κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου. Από εδώ κατάγεται ο ζωγράφος και αρχιτέκτονας Δημήτρης Ταλαγάνης, γιος του αγωνιστή Γιάννη Ζέβγου.

Παραπομπές