Ο Άρις είναι οικισμός της Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας, στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, με πληθυσμό 968 κατοίκων, σύμφωνα με την Απογραφή του 2011. Διοικητικά είναι έδρα της Κοινότητας Άριος και υπάγεται στη Δημοτική Ενότητα Άριος, του Δήμου Καλαμάτας. Βρίσκεται σε υψόμετρο 26 μέτρων. Η τοπική κοινότητα Άριος είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός πεδινός οικισμός, με έκταση 9,984 χμ² (2011).

Ιστορία

Ολόκληρη η περιοχή της κάτω Μεσσηνιακής πεδιάδας (το νότιο τμήμα της πεδιάδας, η «Μακαρία γη»), δεν είχε κατοικηθει πριν την περίοδο της Φραγκοκρατίας, λόγω της βαλτώδους φύσης της. Στο τέλος της Τουρκοκρατίας και στα πρώτα χρόνια μετά την Επανάσταση του 1821, το χωριό ονομαζόταν Ασλάναγα. Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Μετονομασιών Ν. Γ. Πολίτης πρότεινε να μετονομαστεί το χωρίο σε "Μακαρία", καθώς ήταν το μεγαλύτερο χωριό της Κάτω Μεσσηνιακής Πεδιάδας, γνωστής στην Αρχαιότητα ως "Μακαρία γη". Τελικά προκρίθηκε η ονομασία Μεσοποταμία, ονομασία προφανώς εμπνευσμένη από το ότι το χωριό ήταν κτισμένο μεταξύ δύο ποταμών, του Άριος και του Πάμισου. Στη συνέχεια το χωριό άλλαξε εκ νέου όνομα, μετονομαζόμενο σε Άρι, από τον παρακείμενο ποταμό. Από τον Άρι κατάγονταν ο οπλαρχηγός Αναστάσιος Τζαμαλής (ή Τσαμαλής), γνωστός για τη δράση του κατά την Επανάσταση του 1821. Ο Τζαμαλής υπήρξε ένας από τους αρχηγούς της Μεσσηνιακής Επανάστασης του 1834, μαζί με τον Γιαννάκη Γκρίτζαλη και τον Μητροπέτροβα. Η Μεσσηνιακή Επανάσταση γνώρισε κάποιες επιτυχίες μέχρι τη Μάχη του Ασλάναγα, στην οποία οι δυνάμεις των επαναστατών, νικήθηκαν από τις κυβερνητικές δυνάμεις. Ένα μικρό μνημείο έξω από το χωριό, τιμά τον Αναστάσιο Τζαμαλή.

Διοικητικές μεταβολές

21-04-1835, ο οικισμός Ασλάναγα ορίζεται έδρα του Δήμου Άριος. 31-08-1912, ο οικισμός Ασλάναγα αποσπάται από το Δήμο Άριος και ορίζεται έδρα στην Κοινότητα Ασλάναγα. 30-11-1922, ο οικισμός Ασλάναγα μετονομάζεται σε Μεσοποταμία και η Κοινότητα Ασλάναγα, σε Κοινότητα Μεσοποταμίας. 03-05-1929, ο οικισμός Μεσοποταμία μετονομάζεται σε Άρις και η Κοινότητα Μεσοποταμίας, σε Κοινότητα Άριος. 04-12-1997, ο οικισμός Άρις αποσπάται από την Κοινότητα Άριος και ορίζεται έδρα Δήμου (Δήμος Άριος). 07-06-2010, ο οικισμός Άρις αποσπάται από το Δήμο Άριος και προσαρτάται στο Δήμο Καλαμάτας.

Πληθυσμός

Οικονομία

Ο Άρις παράγει κυρίως ελαιόλαδο και ελιές, αλλά και ποικίλα οπωροκηπευτικά προϊόντα.

Αξιοθέατα

Το ξυλόγλυπτο τέμπλο της κεντρικής εκκλησίας του χωριού, κατασκευασμένο από Ηπειρώτες καλλιτέχνες, τον 19ο αιώνα. Το φράγμα του Πάμισου συγκρατεί τα νερά του ποταμού. Τα αργοκινούμενα και άφθονα νερά του ποταμού ευνοούν την ανάπτυξη πλούσιας χλωρίδας και πανίδας στις όχθες του. Στην απέναντι από το χωριό όχθη του ποταμού, είναι κατασκευασμένη η Αεροπορική Βάση Καλαμάτας, κέντρο εκπαίδευσης της Πολεμικής Αεροπορίας. Οι εγκαταστάσεις του πρώην Α.Σ.Ο., έχουν παραχωρηθεί στο Δήμο, για δημιουργία Πολιτισμικού Κέντρου. Τα κτίσματα παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον από την άποψη της Βιομηχανικής Αρχαιολογίας.

Δραστηριότητες

Ο παραδοσιακός σαϊτοπόλεμος και το Κάψιμο του Ιούδα, πραγματοποιούνται κάθε χρόνο τη Δευτέρα του Πάσχα, στον Άρι, προσελκύοντας θεατές από όλο το Νομό. Το χωριό εορτάζει πανηγυρικά στις 15 Αυγούστου, ημέρα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Προσωπικότητες από τον Άρι

Αναστάσιος Τζαμαλής (ή Τσαμαλής), οπλαρχηγός της Επανάστασης του 1821 και της Μεσσηνιακής Επανάστασης. Αναστάσιος Π. Τζαμαλής, Νομισματολόγος. Αλέξανδρος Μπρούμας, Αγωνιστής της Αντίστασης, παππούς του Χάρη Τερζίδη.

Παραπομπές

Πηγές

Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, 1996, 2006 (ΠΛΜ) Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, 1963 (ΠΛ)

Βιβλιογραφία

Αναστάσιος Π. Τζαμαλής (2002). Μερικές Σημειώσεις για το χωριό μας, τη Μεσσηνιακή Επανάσταση του 1834 και την εικόνα της μάχης του Ασλάναγα.