Η Ανθούσα είναι οικισμός και έδρα ομώνυμης τοπικής κοινότητας, της δημοτικής ενότητας (τέως δήμου) Ασπροποτάμου, του δήμου Μετεώρων, της περιφερειακής ενότητας (τέως νομού) Τρικάλων, στην περιφέρεια Θεσσαλίας, σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης, καθώς και των μεταβολών μετά από αυτό το πρόγραμμα. Πριν το σχέδιο Καποδίστριας και το πρόγραμμα Καλλικράτης, ανήκε στην επαρχία Καλαμπάκας του νομού Τρικάλων, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Θεσσαλίας.

Μέχρι το 1928 ο οικισμός ονομαζόταν Λεπενίτσα. Άλλες, ανεπίσημες αλλά εν χρήσει κυρίως βλαχικές, ονομασίες είναι Λιπινίτσα, Λεπενότσα, Λίπιντζα και Βλαχολεπενίτσα

Γεωγραφία

Η Ανθούσα είναι οικισμός στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού Τρικάλων. Βρίσκεται στην περιοχή των βλαχοχωρίων του Ασπροποτάμου, στις κλιτύς της κορυφής «Κέδρος» του όρους Λάκμος (Περιστέρι) και στις όχθες του ρέματος Λεπενίτσας, σε μέσο σταθμικό υψόμετρο 1.100. Απέχει 65 χλμ. περίπου Δ. της Καλαμπάκας και 89 χλμ. περίπου ΒΔ. των Τρικάλων (μέσω Καλαμπάκας). Η τοπική κοινότητα Ανθούσας είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός ορεινός οικισμός, με έκταση 39,054 χμ² (2011). Από αυτή την έκταση, τα δάση καλύπτουν 19.300 στρέμματα, οι βοσκότοποι 17.400 στρέμματα, καλλιεργήσιμες εκτάσεις 100 στρέμματα, 300 στρέμματα αποτελούν τα νερά των ποταμών και των ρυακιών, 500 στρέμματα ανήκουν σε δρόμους-οικισμούς, ενώ 1.500 στρέμματα καλύπτουν άλλες εκτάσεις.

Πληθυσμός

Διοικητικές μεταβολές μέχρι τον «Καλλικράτη»

Ο οικισμός αναγνωρίστηκε το 1883 ως Λεπενίτσα (Λιπινίτσα) και προσαρτήθηκε στον δήμο Λάκμωνος του νομού Τρικ(κ)άλων. Το 1912 ορίστηκε έδρα ομώνυμης κοινότητας και το 1928 μετονομάστηκε σε Ανθούσα. Με το ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997 αποσπάστηκε από την κοινότητα Ανθούσας και προσαρτήθηκε στον δήμο Ασπροποτάμου. Με το ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010 αποσπάστηκε από τον δήμο Ασπροποτάμου και προσαρτήθηκε στον δήμο Καλαμπάκας ο οποίος, το 2018, μετονομάστηκε σε δήμο Μετεώρων.

Γενικά στοιχεία

Το χωριό είναι σχεδόν ακατοίκητο τον χειμώνα (οι περισσότεροι κάτοικοι διαχειμάζουν στην περιοχή των Φαρσάλων) και αρχίζει να αποκτά πάλι ζωή από τα μέσα της άνοιξης. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την κτηνοτροφία, την υλοτομία στα εξαιρετικά πλούσια δάση της περιοχής και την μελισσοκομία. H Βλαχολεπενίτσα, όπως την αποκαλούν οι κάτοικοί της – λόγω του ότι μιλούν εκτός της ελληνικής, ως δεύτερη γλώσσα και τη Βλάχικη – γνώρισε περιόδους ακμής στα ύστερα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Κατά την παράδοση εδώ άκμαζε η τέχνη της χρυσοχοΐας αλλά και η κτηνοτροφία. Η Ανθούσα, με τα πολλα πετρόκτιστα σπίτια και εκκλησίες, τα καλντερίμια και τις παραδοσιακές βρύσες έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός.

Ιστορικά στοιχεία

Ο αγωνιστής του 1821 και πρωτοπαλίκαρο του Αθανάσιου Διάκου, Μήτρο Σίμος, καταγόταν από την Ανθούσα. Σήμερα ζουν απόγονοί του όπως επίσης και απόγονοι του Θεοδωράκη Γρίβα, που έδρασε μετεπαναστικά, τον 19ο αιώνα. Κατά την απογραφή του 1820, που διενεργήθηκε από τους Τούρκους με σκοπό την επιβολή φορολογίας στους κατοίκους της Ανθούσας, η Λεπενίτσα είχε 60 σπίτια.

Αξιοθέατα και διατηρητέα

Η εκκλησία των Αγίων Πάντων στο κέντρο του οικισμού (1786), με σκαλιστό τέμπλο στο υπέρθυρο του γυναικωνίτη του οποίου βρίσκεται χαραγμένο το έτος αποπεράτωσης του ναού Η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής (1736), με μεγάλο πανηγύρι κάθε Ιούλιο Οι ναοί του Αγ. Γεωργίου (1810) και Αγ. Αθανασίου (1868) Το παλαιό, πετρόκτιστο δημοτικό σχολείο Ο πετρόκτιστος νερόμυλος του οικισμού Οι πετρόκτιστες βρύσες «Σκάλα», «Αρμιάνα», «Ασκούμπα», «Μπέρτη», «Σκουπάτη», «Λαμσάτα», «Πέρδικα», «Στο Κεφάλι». Η μονότοξη λίθινη γέφυρα (Μίχου) του οικισμού, μιά από τις γραφικότερες που απόμειναν στην περιοχή καθώς και σημείο αναφοράς της καθημερινής ζωής των κατοίκων. Aποτελεί ένα από τα πιο αξιόλογα δείγματα κοσμικής αρχιτεκτονικής του 18ου αιώνα στο νομό Tρικάλων και έχει κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο Το αρχοντικό Παπαστεργίου με τα παράσπιτα (1877), αξιόλογο και αντιπροσωπευτικό δείγμα κατοικίας φρουριακής αρχιτεκτονικής, όπως αυτή διαμορφώθηκε στο δεύτερο μισό του περασμένου αιώνα στην ορεινή περιοχή του Ασπροποτάμου. Έχει κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο Ο ναός της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσας, στη θέση που βρισκόταν η Iερά Mονή Παναγίας, από την οποία σήμερα σώζονται το καθολικό και το τμήμα των κελλιών στη δυτκή πλευρά. O ναός είναι σταυροειδής εγγεγραμμένος αθωνίτικου τύπου με νάρθηκα στη δυτική πλευρά. Στο λιθανάγλυφο υπέρθυρο της βόρειας πλευράς αναφέρεται ότι ο ναός ανηγέρθη το 1792. Eσωτερικά σώζονται λίγες τοιχογραφίες μόνον στην κόγχη της ανατολικής πλευράς και μια αδιάγνωστη παράσταση στη βόρεια πλευρά του κυρίως ναού. Έχει κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο

Παραπομπές

Πηγές

Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1981, 2006 (ΠΛΜ) Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963 (ΠΛ) Περιοδικό «Διακοπές», εκδ. Δ.Ο.Λ., 2010 Οργανισμός εκδόσεων «Ελλάδα», χάρτες (εκδ. Βαρελάς) eetaa.gr

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

https://www.vlahoi.net/vlahoxoria/anthousa-trikalon https://www.youtube.com/watch?v=jLjhGwgl9Bw