Τα Άλωνα (βουλγάρικα, σλαβομακεδονικά: Арменско‎‎, παλαιότερη ονομασία (μέχρι 20/8/1927 - ΦΕΚ: 179/1927) Αρμένσκον ) είναι ορεινό χωριό του νομού Φλώρινας. Βρίσκονται σε υψόμετρο 1.000 μέτρων στις πλαγιές του όρους Βαρνούντα. Τα Άλωνα είναι έδρα ομώνυμης τοπικής κοινότητας του Δήμου Φλώρινας και ο πληθυσμός τους, σύμφωνα με την Απογραφή του 2011, ανέρχεται σε 211 κατοίκους. Η τοπική κοινότητα Αλώνων είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός ορεινός οικισμός, με έκταση 28,129 χμ² (2011).

Πληθυσμός

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό ιδρύθηκε από Έλληνες που κατέφυγαν εκεί λόγω των διώξεων που είχαν υποστεί από Αλβανούς μουσουλμάνους. Οι διάλεκτοι των ανατολικών νοτιοσλαβικών γλωσσών εισήχθησαν, κατά μια άποψη, μετά τα μέσα του 19ου αιώνα. Ακόμα και έως το 1940, σύμφωνα με το μέλος του ΕΑΜ, Παύλο Κούφη από την εποχή που εργαζόταν εκεί ως δάσκαλος, οι κάτοικοι ήταν σλαβόφωνοι, εκτός από ορισμένες οικογένειες Σαρακατσάνων που κατοικούν στο χωριό έως και σήμερα. Κάτοικοι των Αλώνων συμμετείχαν το 1903 στην εξέγερση του Ίλιντεν με αποτέλεσμα το χωριό να υποστεί σημαντικές καταστροφές και αρκετοί κάτοικοί του να σφαγιαστούν από τις οθωμανικές δυνάμεις όταν αυτές κατέλαβαν τα Άλωνα μετά από μάχη με κομιτατζήδες. Αρκετοί κάτοικοι των Αλώνων συμμετείχαν στον Μακεδονικό Αγώνα τασσόμενοι είτε με την ελληνική είτε με τη βουλγαρική πλευρά. Τον Σεπτέμβριο του 1905, είκοσι περίπου Μακεδονομάχοι υπό τους Παύλο Κύρου και Στέφο Γρηγορίου εισήλθαν στο χωριό και αιχμαλώτισαν μερικούς ντόπιους Βούλγαρους, τους οποίους άφησαν ελεύθερους εκτός από τον ιερέα και έναν ψάλτη (αμφότεροι ένοπλοι) τους οποίους εκτέλεσαν. Τα Άλωνα το 1940 είχαν 991 κατοίκους εκ των οποίων σύμφωνα με τις αρχές ασφαλείας τα 2/3 είχαν ρευστή ή μη ελληνική συνείδηση. Κατά την περίοδο του Ελληνοϊταλικού πολέμου και της γερμανικής εισβολής σκοτώθηκαν τρεις κάτοικοι του οικισμού. Κατά την πρώτη περίοδο της Κατοχής, μερίδα των κατοίκων (λιποτάκτες του μετώπου και τρία άτομα που γύρισαν από την εξορία) τάχτηκε υπέρ της Βουλγαρίας. Αργότερα τέσσερις κάτοικοι εκτελέστηκαν από τις δυνάμεις Κατοχής και άλλοι τρεις σκοτώθηκαν ως αντάρτες του ΕΛΑΣ. Στα χρόνια του Εμφυλίου, σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις, πάνω από 150 κάτοικοι των Αλώνων στρατεύτηκαν στις τάξεις του ΔΣΕ. Από αυτούς, 57 ή 61 σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων, εκτελέστηκαν ή πέθαναν στη φυλακή ή στην εξορία, ενώ ένας σκοτώθηκε πολεμώντας στο πλευρό των κυβερνητικών δυνάμεων. Με τη λήξη του Εμφυλίου, οι ηττημένοι αντάρτες κατέφυγαν στις σοσιαλιστικές χώρες, ενώ στις επόμενες δεκαετίες υπήρξε κύμα μετανάστευσης προς τις ΗΠΑ, την Αυστραλία και τον Καναδά.

Προσωπικότητες

Από τα Άλωνα καταγόταν ο οπλαρχηγός του Μακεδονικού αγώνα Σίμος Ιωαννίδης (ή "Στογιάννης" ή "Αρμενσκιώτης"), καθώς και οι μακεδονομάχοι Πέτρος Αλεξίου, Πέτρος Στόικου, Σπυρίδων Τάσης και Κωνσταντίνος Τεμέλκου. Επίσης, και οι κομιτατζήδες Ιβάν Γκότσεφ Κουλίνοφ και Αναστάς Ίλιεφ. Αλωνιώτης ήταν και ο αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης και συγγραφέας Παύλος Κούφης (1913 - 2003).

Πολιτισμός

Χαρακτηριστική είναι η παραδοσιακή φορεσιά των Αλώνων, η οποία αποτέλεσε την έμπνευση για τη στολή των Μακεδονομάχων που αποτελεί σήμερα την επίσημη στολή της Προεδρικής φρουράς και των σκοπών στην Πλατεία Συντάγματος στην Αθήνα. Στον οικισμό οφείλει το όνομά του ο παραδοσιακός χορός αλωνιώτικος ή αρμέντσκοτο.

Παραπομπές

Πηγές

Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1981, 2006 (ΠΛΜ) Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, 1963 (ΠΛ)