Η Αλέα είναι χωριό και έδρα ομώνυμης τοπικής κοινότητας, της δημοτικής ενότητας (τέως δήμου) Τεγέας, του δήμου Τρίπολης, της περιφερειακής ενότητας (τέως νομού) Αρκαδίας, στην περιφέρεια Πελοποννήσου, σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης. Πριν το σχέδιο Καποδίστριας και το πρόγραμμα Καλλικράτης, ανήκε στην επαρχία Μαντινείας του νομού Αρκαδίας, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Πελοποννήσου.

Γεωγραφία

Η Αλέα είναι χωριό στην κεντρική Αρκαδία. Βρίσκεται δίπλα στην εθνική οδό Τρίπολης-Σπάρτης (ΕΟ 39), ανάμεσα στα χωριά Στάδιο και Κερασίτσα και σε μέσο σταθμικό υψόμετρο 650. Απέχει, περίπου, 10 χμ. νότια της Τρίπολης. Η τοπική κοινότητα είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός ημιορεινός οικισμός, με έκταση 4,531 χμ² (2011).

Πληθυσμός

Διοικητικές μεταβολές μέχρι τον «Καλλικράτη»

Ο οικισμός αναγνωρίστηκε το 1835 ως Πιαλί και ορίστηκε έδρα του δήμου Τεγέας του νομού Αρκαδίας. Το 1915 μετονομάστηκε σε Τεγέα και το 1940 σε Αλέα. Με το ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997 αποσπάστηκε από την κοινότητα Αλέας και προσαρτήθηκε στον δήμο Τεγέας. Με το ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010 αποσπάστηκε από τον δήμο Τεγέας και προσαρτήθηκε στον δήμο Τρίπολης. Μέχρι το 1915 ο οικισμός ονομαζόταν Πιαλί και μέχρι το 1940 Τεγέα.

Γενικά στοιχεία

Η ευρύτερη περιοχή της Αλέας, η οποία στην ουσία βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Κερασίτσα και Στάδιο, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον τόσο για τα αρχαιολογικά και ιστορικά κατάλοιπα όσο και για τη μεγάλη εμποροπανήγυρη που λειτουργεί αδιάλειπτα από το 19ο αιώνα στο χώρο πλησίον της Επισκοπής. Μεγάλος ευεργέτης της περιοχής στάθηκε ο επίσκοπος Νείλος Σμυρνιωτόπουλος, ο οποίος δώρισε στο χωριό τη Νήλειο Σχολή αλλά και το διώροφο κτίσμα στο οποίο σήμερα στεγάζεται το Πνευματικό Κέντρο, με σκοπό να στεγάσει το "ελληνικό σχολείο". Στο χωριό λειτουργούν Γυμνάσιο, Λύκειο και Γεωργική Σχολή.

Αξιοθέατα και διατηρητέα

Ο αρχαιολογικός χώρος της Τεγέας, από τους σπουδαιότερους της Πελοποννήσου, στο βόρειο τμήμα του οικισμού, σε θέση όπου εικάζεται ότι υπήρχε και η αρχαία Αλέα. Ο ναός της Αλέας Αθηνάς (4ος αιώνας π.Χ.) είναι το σημαντικότερο μνημείο του χώρου. Επίσης, υπάρχουν θέατρο, ίχνη τειχών, τμήματα ελληνιστικής και ρωμαϊκής αγοράς, βωμός κ.α. Εδώ έχουν ανεγερθεί μεταγενέστερα κτίσματα, όπως παλαοχριστιανική βασιλική (1ος-4ος αιώνας μ.Χ.), βυζαντινός οικισμός (10ος-13ος αιώνας μ.Χ.) και η εκκλησία της Επισκοπής (1888) Το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη (Προβαντηνού), ανατολικά του οικισμού. Έχει χαρακτηριστεί ως μνημείο που χρήζει ειδικής κρατικής προστασίας, διότι είναι κτισμένος στα θεμέλια παλαιοχριστιανικής βασιλικής και κατά την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκε άφθονο οικοδομικό υλικό από τον παλαιό ναό. Πρόκειται για μονόχωρο ξυλόστεγο ναό που απολήγει στα ανατολικά σε ημιεξαγωγική αψίδα Ιερού και καλύπτεται από δίρριχτη κεραμοσκεπή στέγη. Κτίστηκε στα 1846, όπως μαρτυρεί μια κακότεχνα χαραγμένη χρονολογία σε εντοιχισμένο λίθο στη νοτιοανατολική γωνία του κτηρίου Το Κτήριο Γιαννά, πρώην ξενοδοχείο, το οποίο έχει χαρακτηριστεί ως μνημείο που χρήζει ειδικής κρατικής προστασίας. Έχει κτηριολογική σύνθεση που χαρακτηρίζεται από την αρμονική εναλλαγή των πλήρων και κενών στις επιφάνειες των όψεων, από τη στοά με την τοξωτή κιονοστοιχία "δωρικού τύπου" τους εξώστες με τα σφυρήλατα κιγκλιδώματα και τον λιτό διάκοσμο των όψεων με κυματιοφόρα γείσα στη στέγη και τα ανοίγματα. Το κτήριο της πρώην Οικοκυρικής Σχολής, που σήμερα φιλοξενεί το Λαογραφικό Μουσείο Τεγέας. Το Ηρώο Πεσόντων και εντοιχισμένη πλάκα για την καθιέρωση της Ολυμπιακής Λαμπαδηδρομίας (1934), που αποφασίστηκε εδώ Η πλατεία του χωριού και το κτήριο του Πνευματικού Κέντρου που φιλοξενεί και το Λαογραφικό Μουσείο Η εκκλησία Γενέσιον της Θεοτόκου, στη νότια έξοδο του οικισμού Ο ναός Κοίμησης της Θεοτόκου, στη βόρεια έξοδο του οικισμού

Φωτοθήκη

Δείτε επίσης

Αρχαίος Ναός Αλέας Αθηνάς Αθηνά Αλέα Αρχαιολογικό Μουσείο Αλέας Τεγέας

Παραπομπές

Πηγές

Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1978, 2006 (ΠΛΜ) Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963 (ΠΛ) Οργανισμός εκδόσεων «Ελλάδα», χάρτες (Βαρελάς) Περιοδικό «Διακοπές», εκδ. Δ.Ο.Λ., 2010