Η Αξός είναι χωριό και έδρα ομώνυμης τοπικής κοινότητας της δημοτικής ενότητας (τέως δήμου) Κύρρου, του δήμου Πέλλας, της περιφερειακής ενότητας (τέως νομού) Πέλλας, στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης. Πριν το σχέδιο Καποδίστριας και το πρόγραμμα Καλλικράτης, ανήκε στην επαρχία Γιαννιτσών του νομού Πέλλας, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Μακεδονίας.

Μέχρι το 1928 ο οικισμός ονομαζόταν Εσκιτζέ, μέχρι το 1954 Νέο Παλαιό και μέχρι το 1956 Παλαιό.

Γεωγραφία

Η Αξός είναι μεγάλο πεδινό χωριό στο νοτιοανατολικό τμήμα του νομού Πέλλας. Βρίσκεται στον εύφορο κάμπο των Γιαννιτσών, στις ανατολικές όχθες του Ξηροπόταμου και λίγο δυτικότερα των Γιαννιτσών (4 χλμ.), σε μέσο σταθμικό υψόμετρο 40. Απέχει 35 χλμ. περίπου Α. της Έδεσσας.

Τοπική κοινότητα

Η τοπική κοινότητα Αξού είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός πεδινός οικισμός, με έκταση 16,096 χμ² (2011). Περιλαμβάνει και τον οικισμό Ποντοχώρι.

Πληθυσμός

(σε παρένθεση ο πληθυσμός της τοπικής κοινότητας)

Διοικητικές μεταβολές μέχρι τον «Καλλικράτη»

Ο οικισμός αναγνωρίστηκε το 1940 ως Νέο Παλαιό και προσαρτήθηκε στην κοινότητα Παλαιού του νομού Πέλλας. Το 1954 μετονομάστηκε σε Παλαιό και το 1956 σε Αξός. Με το ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997 αποσπάστηκε από την κοινότητα Αξού και προσαρτήθηκε στον δήμο Κύρρου. Με το ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010 αποσπάστηκε από τον δήμο Κύρρου και προσαρτήθηκε στον δήμο Πέλλας.

Ιστορικά στοιχεία

H ανασκαφική έρευνα στην Αξό έφερε στο φως νεολιθικό οικισμό έκτασης 30 στρεμμάτων. Αποκάλυψε στοιχεία για τις οικιστικές κατασκευές και τα δομικά υλικά. Συγκεντρώθηκαν σημαντική ποσότητα κεραμικής, εργαλεία, καθώς και ποσότητες οστών και απανθρακωμένων σπόρων καταδεικνύοντας τη σπουδαιότητα της θέσης και παρέχοντας δεδομένα για το περιβάλλον, τη καθημερινή ζωή, την τεχνογνωσία και τις συνήθειες διατροφής του νεολιθικού ανθρώπου. Οι περισσότεροι από τους κατοίκους ήταν πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και την Καππαδοκία. Στην "πατρίδα" οι Αξώτες εργάζονταν ως αγωγιάτες, αραμπατζήδες και κυρατζήδες. Φορτώνανε εμπορεύματα, σιτηρά, καλαμπόκια και τα εμπορεύονταν στην ευρύτερη περιοχή της Καππαδοκίας. Η ευμάρεια της Αξού κατά τις μεταπολεμικές δεκαετίες οφείλεται στην ενασχόληση των κατοίκων με τις διεθνείς οδικές μεταφορές.

Αξιοθέατα

Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο βόρειο τμήμα του οικισμού

Παραπομπές

Πηγές

Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1996, 2006 (ΠΛΜ) Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς , 1963 (ΠΛ) Περιοδικό «Διακοπές», εκδ. Δ.Ο.Λ., 2010 Google Earth Οργανισμός εκδόσεων «Ελλάδα», χάρτες (Βαρελάς) eetaa.gr