Η Λίμνη Τριχωνίδα (ή Αποκούρου ή Βραχωρίου) είναι η δεύτερη μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας. Βρίσκεται στον Νομό Αιτωλοακαρνανίας, νοτιοανατολικά της πόλης του Αγρινίου, πλησίον αυτού, καθώς και μεταξύ των πρώην επαρχιών Μεσολογγίου και Τριχωνίδας, νότια του Παναιτωλικού όρους και βόρεια του Αρακύνθου. Εκτείνεται από τα ανατολικά προς τα δυτικά και συνδέεται δυτικά με τη γειτονική λίμνη Λυσιμαχία, αποτελώντας ένα σπουδαίο λιμναίο οικοσύστημα. Έχει επιφάνεια 95,8 τετραγωνικά χιλιόμετρα, μέγιστο μήκος 21,5 χιλιόμετρα, ακτογραμμή 51 χιλιόμετρα και μέγιστο βάθος 58 μ. Τα νερά της ανανεώνονται συνεχώς μέσω πηγών κάτω από την επιφάνεια της λίμνης, ενώ μέσω τάφρου, παροχετεύονται στην παρακείμενη λίμνη Λυσιμαχία και από εκεί εκβάλουν στον ποταμό Αχελώο. Για το λόγο αυτό θεωρείται μια από τις πιο καθαρές λίμνες της Ελλάδας. Η λίμνη Τριχωνίδα οφείλει το όνομά της στην αρχαία πόλη της Αιτωλίας Τριχώνιον (σημερινή Γαβαλού), η οποία βρίσκεται στη νότια όχθη αυτής και στην οποία υπήρχε ιερό του Ασκληπιού.

Η λίμνη και οικισμοί γύρω από αυτή

Γύρω από τη λίμνη υπάρχουν διάφοροι παραλίμνιοι οικισμοί. Στις βορειοδυτικές όχθες της Τριχωνίδας, τα κυριότερα χωριά της περιοχής είναι το Παναιτώλιο και το Καινούργιο που μαζί με την Νέα Αβώρανη αποτελούσαν έως το 2010 τον Δήμο Θεστιέων. Σημαντικοί σταθμοί στα βόρεια είναι επίσης τα χωριά Παραβόλα, Παντάνασσα, Ντουγρί, Βαρειά, Πέρεβος και Μυρτιά, γνωστό για τα λουτρά και τους πορτοκαλεώνες του. Στην περιοχή της Μακρυνείας, στη νότια πλευρά της λίμνης, τα χωριά γύρω από αυτή είναι η Γαβαλού, η Ματαράγκα, οι Παπαδάτες, η Γραμματικού, το Κάτω Κεράσοβο, το Τριχώνιο, ο Άγιος Ανδρέας (Μπουρλέσια), ο Δαφνιάς, η Κάτω Μακρινού και η Καψοράχη. Ανατολικά βρίσκεται το Πετροχώρικαι νοτιοανατολικά το Πάμφιο και τα Σιταράλωνα, ενώ διοικητικό, εμπορικό, συγκοινωνιακό και πολιτιστικό κέντρο της ευρείας περιοχής της ορεινής Τριχωνίδας αποτελεί το Θέρμο που είναι χτισμένο Α.-Β.Α. της λίμνης σε υψόμετρο περίπου 360 μέτρων και το οποίο αποτελεί την έδρα του ομώνυμου δήμου.

Το οικοσύστημα της λίμνης

Το οικοσύστημα της λίμνης Τριχωνίδας είναι ιδιαίτερα σημαντικό, με σπάνια είδη πανίδας και χλωρίδας. Στην περιοχή της λίμνης εντοπίζονται πολλά είδη πτηνών, θηλαστικών, ερπετών και αμφίβιων. Η ορνιθοπανίδα της λίμνης είναι πλούσια, περιλαμβάνοντας κορμοράνους, ερωδιούς, διάφορα είδη πάπιας, βουβόκυκνοι, γερακίνες, καρακάξες, τσικνιάδες, νερόκοτες, όρνια, γλαρόνια, με τον συνολικό αριθμό να ξεπερνάει τα 200 είδη. Στα θηλαστικά της περιοχής αξίζει να σημειωθεί η παρουσία βίδρας, αγριόγατου, αγριόχοιρου, σκίουρου, σκαντζόχοιρου, ασβού, αλλά και αλεπούς, τσακαλιού και σπανίως λύκου. Αναφορικά με την ιχθυοπανίδα της Τριχωνίδας, είναι ιδιαίτερα πλούσια με περίπου 20 διαφορετικά είδη ψαριών. Αναφορικά σε αυτήν βρίσκουμε τον νανογωβιό, ο οποίος έχει μήκος περίπου 3 εκ. και είναι ενδημικό της συγκεκριμένης λίμνης που δεν συναντάται πουθενά αλλού. Επίσης, υπάρχουν ψάρια που εντοπίζονται κυρίως στη Δυτική Ελλάδα, όπως γλανίδι, τσερούλκα, γουρνάρα, κουνουπόψαρο, λιάρα κλπ, αλλά και είδη με ευρεία διάδοση, όπως χέλι, αθερίνα, κυπρίνος και άλλα. Η χλωρίδα περιμετρικά της λίμνης είναι ιδιαίτερα πλούσια: πλατάνια, ελιές, λεύκες, κυπαρίσσια, ευκάλυπτοι, βελανιδιές, εσπεριδοειδή και πλήθος άλλων δέντρων. Επιπλέον, κανείς μπορεί εύκολα να παρατηρήσει την ποικιλία θάμνων, όπως σχίνα, ρείκια, κουμαριές, ασφάκες και θυμάρι, για να αναφέρουμε μερικά μόνο από αυτά. Καλάμια, νούφαρα και πλήθος υδρόβιας χλωρίδας εντοπίζεται στη λίμνη της Τριχωνίδας. Γενικότερα, έχουν καταγραφεί περισσότερες από 200 ταξινομικές ομάδες φυτών, με αρκετά από αυτά να είναι ενδημικά ή/και σπάνια.

Δίκτυα και προγράμματα προστασίας

Η σπουδαιότητα του οικοσυστήματος της λίμνης γίνεται φανερή από το πλήθος προγραμμάτων και δικτύων προστασίας στα οποία συμπεριλαμβάνεται. Πιο συγκεκριμένα:

Η λίμνη Τριχωνίδας ανήκει, μαζί με την λίμνη Λυσιμαχία, στο δίκτυο Natura 2000, ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης, με κωδικό GR2310009, λόγω της οικολογικής της σημασίας. Η Τριχωνίδα ανήκει: (i) στις Προστατευόμενες Περιοχές Πόσιμου Νερού, (ii) στις Προστατευόμενες περιοχές υδρόβιων ειδών οικονομικής σημασίας, (iii) στο Δίκτυο παρακολούθησης σημαντικών περιοχών για τα πουλιά της Ελλάδας (ΙΒΑ GR91). Στα πλαίσια του διεθνούς προγράμματος Project Aqua, έχει χαρακτηριστεί ως περιοχή σημαντικού περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος και με δυνατότητα ανάπτυξης πολλών ερευνητικών δράσεων. Είναι ενταγμένη στο δίκτυο βιοτόπων CORINE BIOTOPES PROJECT, το οποίο αφορά "ευάλωτα οικοσυστήματα, ενδιαιτήματα και είδη που είναι σημαντικά ως βασικές πληροφορίες για την κοινοτική περιβαλλοντική αξιολόγηση" Τέλος, αξίζει να σημειώσουμε την ένταξη στο πρόγραμμα Life (Life NAT/GR/006499), για την προστασία των ασβεστούχων βάλτων στο νότιο τμήμα της λίμνης. Στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού δημιουργήθηκε το Κέντρο Περιβάλλοντος Τριχωνίδας (ΚΕ.ΠΕ.ΤΡΙ.), με αρκετά περιορισμένες δράσεις από το 2011 και εξής.

Διαχείριση Τριχωνίδας

Η λίμνη είναι ένας δημόσιος φυσικός πόρους και κατατάσσεται στα περιβαλλοντικά κοινά (ή αγαθά). Η λίμνη είναι δημόσια και η επίβλεψη αυτής ανήκει στο Υπουργείο Περιβάλλοντος. Στα πλαίσια του προγράμματος Life (Life NAT/GR/006499), και για την επίτευξη των επιμέρους στόχων αυτού, δραστηριοποιήθηκαν πολλοί φορείς, όπως το Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων του Εθνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών, η Αναπτυξιακή Αιτωλοακαρνανίας Α.Ε., η Εταιρεία Προστασίας Τριχωνίδας και άλλοι τοπικοί και πανεπιστημιακοί φορείς. Το Κέντρο Περιβάλλοντος Τριχωνίδας (ΚΕ.ΠΕ.ΤΡΙ.) συστάθηκε στο πλαίσιο των δράσεων του Life και συνέχισε τη λειτουργεία του, ενώ μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος αυτού (1999-2003). Σταδιακά, όμως, οι δράσεις του ΚΕ.ΠΕ.ΤΡΙ. φαίνεται ότι περιορίστηκαν ιδιαίτερα. Καθώς η Τριχωνίδα έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000 και με βάσει την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία, πρέπει να είναι ενσωματωμένη σε έναν Φορέα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (ΦΔΠΠ). Σύμφωνα με το ΦΕΚ 4519/20.02.2018 Αρχειοθετήθηκε 2021-12-23 στο Wayback Machine. η λίμνη της Τριχωνίδας περιήλθε στην αρμοδιότητα του φορέα "Λιμνοθάλασσες Μεσολογγίου – Αιτωλικού κάτω ρου και εκβολών ποταμών Αχελώου και Ευήνου και νήσου Εχινάδων". Την ίδια στιγμή, φαίνεται ότι και άλλοι οργανισμοί (όπως η Τριχωνίδα Α.Ε.-Αναπτυξιακή Ανώνυμη Εταιρεία Ο.Τ.Α) αναπτύσσουν δράσεις και προγράμματα (όπως το CLLD/LEADER), στα οποία επίκεντρο είναι η συγκεκριμένη λίμνη, αλλά επεκτείνονται σε διάφορους τομείς, όπως η μεταποίηση, ο αγροτουρισμός κλπ.

Τουρισμός στην περιοχή της λίμνης

Η λίμνη Τριχωνίδα είναι πλούσια σε φυσική ομορφιά και ατόφιο τοπίο καθώς λίγες παρεμβάσεις έχουν γίνει μέσα στα χρόνια. Προσελκύει όλο και περισσότερους τουρίστες κάθε χρόνο ενώ και οι ντόπιοι επιχειρηματίες κάνουν προσπάθεια να αναδείξουν τη λίμνη σαν τουριστικό θέρετρο. Τα τελευταία χρόνια έχει καθιερωθεί το φεστιβάλ μουσικής με την ονομασία "Lake Party" όπου προσελκύει πλήθος ντόπιων και επισκεπτών, κυρίως νεολαίας. Στις όχθες της υπάρχουν παραλίες και λιμανάκια, κυρίως από την περιοχή του Δόγρη μέχρι την περιοχή του Δαφνιά, καθώς και ιαματικά λουτρά στα ανατολικά.

Φωτοθήκη

Ακολουθούν κάποιες φωτογραφίες της λίμνης.

Παραπομπές

Πηγές

Γρηγόρης Τσούνης, Τριχωνίδα. Υδάτινες ανταύγειες, Αθήνα: Copyright Γρηγόρη Τσούνη, 1996.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Καθημερινή, Τριχωνίδα το πέλαγος της Αιτωλίας "Ο γύρος της Τριχωνίδας", εφημ. Ελεύθερος Άνθρωπος, 1931 Πληροφορίες για τη λίμνη Τριχωνίδα από Γρηγόρη Τσούνη στην Ιστοσελίδα της Νομαρχίας Αιτ/νίας Πληροφορίες και στην "Νέα Εποχή" Αγρινίου Φωτογραφίες της λίμνης Τριχωνίδας Τριχωνίδα, μαθήματα ζωής (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)