Το Καινούργιο είναι οικισμός της Στερεάς Ελλάδας στην Περιφερειακή Ενότητα Αιτωλοακαρνανίας.

Γενικά στοιχεία

Το Καινούργιο είναι κτισμένο στην ανατολική περιοχή του κάμπου της Αιτωλίας, ανατολικά του ποταμού Ερμίτσα, δυτικά του Παναιτωλικού όρους και εκτείνεται κυρίως κατά μήκος της επαρχιακής οδού που οδηγεί από το Αγρίνιο στο Θέρμο, την ορεινή Ναυπακτία και την Ευρυτανία. Έχει υψόμετρο 41 μέτρων και απέχει περίπου 8 χλμ. νοτιοανατολικά από το Αγρίνιο ενώ βρίσκεται πολύ κοντά στη λίμνη Τριχωνίδα και διαθέτει άμεση πρόσβαση στο παραλίμνιο τοπίο. Το Καινούργιο είναι ένα ζωντανό χωριό με ιδιαίτερη κίνηση, διαθέτει παιδικό σταθμό, νηπιαγωγεία, γυμνάσιο, ΕΠΑΛ, ταχυδρομικό κατάστημα, τακτική αστική συγκοινωνία με αφετηρία το Αγρίνιο, εμπορικά καταστήματα, σούπερ μάρκετ, καταστήματα υπηρεσιών, ταβέρνες και καφετέριες. Λόγω της εγγύτητας με το Αγρίνιο κάποιες δημόσιες υπηρεσίες που υπήρχαν στην κωμόπολη, έχουν μεταφερθεί στην κοντινή πόλη.

Τοποθεσία

Επί τουρκοκρατίας, ο τότε οικισμός ονομαζόταν Ντέμη, από το όνομα του Ντεμ πασά που διοικούσε την περιοχή και βρισκόταν περίπου 1,8 χιλιόμετρα νοτιότερα, πολύ κοντά στις βόρειες ακτές της λίμνης Τριχωνίδας. Τα ελάχιστα πετρόχτιστα σπίτια που έχουν απομείνει σήμερα από τον οικισμό μαρτυρούν την ακμή και την ευμάρεια του οικισμού τον 19ο και αρχές 20ου αι, ο οποίος σήμερα είναι γνωστός ως Παλαιοχώρα του Καινουργίου. Ως οικισμός αναφέρεται επίσημα το 1835 να απογράφεται στον τότε Δήμο Θέρμου. Η σημερινή κωμόπολη χτίστηκε σταδιακά από τους κατοίκους της Παλαιοχώρας, μετά την δεύτερη δεκαετία του 20ου αιώνα, λίγο πιο βόρεια από τη θέση του παλιού οικισμού. Οι κάτοικοι μετεγκατέστησαν το χωριό τους μακριά από τη λίμνη εξαιτίας της υγρασίας και της ελονοσίας αλλά και γιατί εντός του νέου χωριού διανοίχτηκε η νέα τότε επαρχιακή οδός Αγρινίου - Θέρμου.

Ασχολίες

Αποτελώντας μια πλούσια και γόνιμη περιοχή λόγω του κάμπου που το περιβάλλει και την καπνοπαραγωγή που άκμασε στην περιοχή έως τα μέσα της δεκαετίας του 1990, το Καινούργιο, όπως και τα άλλα χωριά του κάμπου, υπήρξε ένα άτυπο κέντρο εσωτερικής μετανάστευσης, όπου κάτοικοι, κυρίως των άγονων και ορεινών περιοχών της Αιτωλίας και της Ευρυτανίας μετοίκησαν εκεί για μια καλύτερη ζωή, δουλεύοντας στα καπνά (ποικιλία τσεμπέλια Αγρινίου). Η καλλιέργεια του καπνού άρχισε να μειώνεται σταθερά από το 1991. Από το 1993, εφαρμόστηκε στην Ε.Ε. σύστημα περιορισμού της παραγωγής καπνού ενώ από το 2010 η Ε.Ε .δεν χορηγούσε ειδικές επιδοτήσεις για την παραγωγή ακατέργαστου καπνού. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα οι κάτοικοι να στραφούν σε άλλες καλλιέργειες και κυρίως στην ελιά Αγρινίου (επιτραπέζια και παραγωγή λαδιού), την καλλιέργεια καλαμποκιού, λαχανικών, αμπελιών αλλά και κάποιοι να αναζητήσουν νέες ασχολίες στα αστικά κέντρα.

Δημογραφικά στοιχεία

Ο πληθυσμός του Καινούργιου στην απογραφή του 1951 αριθμούσε 2.108 μόνιμους κατοίκους, στην απογραφή του 1961 είχε αυξηθεί στους 2.582 κατοίκους και στην απογραφή του 1971 ο πληθυσμός είχε ανέλθει στα 3.191 άτομα. Η απογραφή του 1981 κατέγραψε τον μεγαλύτερο μέχρι σήμερα πληθυσμό με σύνολο 3.883 κατοίκους. Στην απογραφή του 1991 ο πληθυσμός ήταν 3.150 κάτοικοι. Το 2001 ο πληθυσμός ήταν 3.050 κάτοικοι. Σύμφωνα με την απογραφή 2011 είχε 2.790 μόνιμους κατοίκους ενώ η πρόσφατη απογραφή του 2021 κατέγραψε 2.669 μόνιμο πληθυσμό.

Απογραφές πραγματικού πληθυσμού (de facto)

Ιστορικά στοιχεία

Στα βορειοανατολικά του Καινούργιου, στην κορυφή του λόφου του Βλοχού και δυτικά του Παναιτωλικού όρους συναντάμε τα ερείπια της ακρόπολης των Θεστιέων ή το κάστρο του Βλοχού. Η ακρόπολη δημιουργήθηκε κατά τους Μυκηναϊκούς Χρόνους. Τα «Κυκλώπεια Τείχη» αυτής της περιόδου είναι ακόμα ορατά σε όλο το λόφο (και όχι μόνο στην κορυφή). Κατά την αρχαϊκή και κλασική περίοδο, γύρω από την ακρόπολη αναπτύχθηκε πόλη-κράτος με ισχυρό τείχος μήκους 4 χιλιομέτρων. Η πόλη-κράτος των Θεστιέων ονομάζεται με το εθνικό όνομα των πολιτών «Θεστιείς» και όχι με το τοπωνύμιο. Η εντυπωσιακή της οχύρωση ήταν από τους κυριότερους λόγους της σταθερής ακμής της. Το κάστρο της ακρόπολης κτισμένο σε υψόμετρο 700 μέτρων στην κορυφή του λόφου, περιβαλλόταν από ισχυρά τείχη. Η περίμετρός τους έφτανε τα 4.000 μέτρα και ξεπερνούσαν σε μήκος αυτά του Αγρινίου. Σήμερα σώζεται μόνο ένας πυλώνας όμοιος με τον μυκηναϊκό της Τίρυνθας. Στα βυζαντινά χρόνια ήταν οχυρό κάστρο που στις 12 Ιουλίου 1294 δόθηκε ως προίκα από τον δεσπότη Νικηφόρος Α' έδωσε στην κόρη του Θάμαρ και στο Φίλιππο του Τάραντα. Το 1450 καταλήφθηκε από τους Τούρκους ενώ στα χρόνια της Επανάστασης του 1821 έγινε καταφύγιο και ορμητήριο οπλαρχηγών και στρατιωτικών σωμάτων. Όταν το 1834 με βασιλικό διάταγμα του Όθωνα διαλύεται το μοναστήρι του Βλοχού, οι κάτοικοι με επιστολή τους προς τον τότε υπουργό της Παιδείας ζήτησαν την ανάκληση του και πέτυχαν τη διατήρηση της. Κάτω από την ακρόπολη των Θεστιέων, πάνω σε ένα πλάτωμα βρίσκεται η Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Βλοχού με παλιότερα και νεότερα κτίσματα, μεταξύ των οποίων και ο Ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου, ναός απλός μονόχωρος του 18ου αιώνα, βασιλικού ρυθμού, με περίτεχνη ξυλόγλυπτη οροφή και τέμπλο. Σε αυτό βρίσκεται η εικόνα της Παναγίας Της Ωραιοτάτης. Η ίδρυση του μοναστηριού ανάγεται στα τέλη του 12ου και αρχές του 13ου αιώνα. Επανιδρύθηκε όμως στα μέσα του 16ου αιώνα, όπως μας φανερώνει το σιγίλιο του 1563 του Οικουμενικού Πατριάρχη Ιωάσαφ του Β΄ (1555-1565) όπου χαρακτηρίζεται Σταυροπηγιακή Μονή, δηλαδή υπαγόμενη κατευθείαν στο Πατριαρχείο. Στη Μονή ασκήθηκε ο διδάσκαλος του γένους ο άγιος Ευγένιος ο Αιτωλός (1595-1682), γνωστός ως Γιαννούλης ο Αιτωλός. Από το 1834 η μονή διαλύθηκε όπως και άλλα μοναστήρια με διάταγμα του τότε βασιλιά Όθωνα. Η περιουσία, ζώα και άλλα ιερά αντικείμενα εκποιήθηκαν και καταπατήθηκαν και η μονή εγκαταλείφθηκε και ερημώθηκε. Από τα Ιερά κειμήλια απέμενε ένα Ευαγγέλιο, ένα δισκοπότηρο, μια λειψανοθήκη και η σφραγίδα με την επιγραφή<< ΕΤΟΥΤΗ Η ΒΟΥΛΑ ΕΙΝΑΙ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΤΟΥ ΒΛΟΧΟΥ>> τα οποία φυλάσσονται στο σκευοφυλάκιο του μοναστηριού.Σήμερα η Μονή επαναλειτουργεί με έναν μοναχό και πανηγυρίζει στην απόδοση της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, την 23η Αυγούστου αλλά και στις 5 Ιουνίου όπου εορτάζεται το “θαύμα της βροχής” από την Παναγία Βλοχαΐτισσα το 1922. Στην έξοδο του Καινουργίου, αριστερά του δρόμου, συναντάμε επίσης τετράκρουνη πηγή του 4ου π.Χ. αιώνα. Στο χωριό κήρυξε το λόγο του Θεού ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός (Πατροκοσμάς), ο οποίος τιμάται με ιδιαίτερο σεβασμό σε όλο τον νομό. Στη δυτική είσοδο του χωριού (ερχόμενοι από το Αγρίνιο) υπάρχει ανδριάντας του Αγίου καθώς και εικόνισμα στο σημείο όπου στάθηκε και μίλησε στους κατοίκους της περιοχής. Οι Καινουργιώτες, στα πρώτα χρόνια της μετεγκατάστασης τους στον νέο χωριό (περίπου από το 1922 έως το 1926), φιλοξένησαν Μικρασιάτες πρόσφυγες στα σπίτια τους αλλά και στο μεγαλοπρεπές διώροφο νεοκλασικό πέτρινο δημοτικό σχολείο που δεν είχε προλάβει να εγκαινιαστεί ακόμη, μέχρι εκείνοι να μεταφερθούν για εγκατάσταση στο συνοικισμό που είχε ορίσει το κράτος στον Άγιο Κωνσταντίνο Αγρινίου.

Πολιτιστικές εκδηλώσεις

Στο Καινούργιο κάθε χρόνο στο τέλος Αυγούστου διεξάγονται με επιτυχία η γιορτή της Αθερίνας και οι εκδηλώσεις "Θέστια" από τον πολιτιστικό όμιλο Καινουργίου "Οι Θεστιείς".

Ενορίες

Το Καινούργιο διαιρείται σε δύο εκκλησιαστικές ενορίες, με τις δύο εντυπωσιακές εκκλησίες τον Άγιο Δημήτριο και τον Άγιο Νικόλαο αντίστοιχα. Στην παραλίμνια ζώνη συναντάμε τον Άγιο Νικόλαο (τον παλιό), την εκκλησία του παλιού χωριού με το ψηλό πέτρινο καμπαναριό και το κοιμητήριο, χτισμένη τον18ο ή αρχές 19ου αιώνα, ενώ δυτικά της υπάρχει το ξωκκλήσι του Άη Γιώργη που κτίστηκε την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Το εκκλησάκι φέρει αγιογραφίες στο Ιερό του, όπου σύμφωνα με μαρτυρίες παλιών κατοίκων, οι Τούρκοι με μαχαίρι είχαν αφαιρέσει τις κόχες των ματιών από τις παραστάσεις των αγίων. Διάσπαρτα στην περιοχή της κωμόπολης θα συναντήσουμε επίσης και μικρούς ναΐσκους και εξωκλήσια ως αφιερώματα πιστών. Στην κωμόπολη γίνεται πανηγύρι στις 8 Σεπτεμβρίου ανήμερα των γενεθλίων της Θεοτόκου όπου και εορτάζεται με ιδιαίτερης λαμπρότητα το εξωκλήσι της Παναγίας της Χρυσοχεριάς.

Δείτε επίσης

Κοινότητα Καινούργιου

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Νewville Καινούργιο Αιτωλοακαρνανίας – Η Ζωή στο Καινούργιο πριν και τώρα